سلوک اکبر آقا که مرضی‌الطرفین بود

احمد طالبی‌نژاد
منتقد سینما
اکبر عالمی مشهورترین و محبوب‌ترین آدم پشت پرده سینمای ایران بود. پشت پرده به این تعبیر که حرفه اصلی او لابراتوار و امور تکنیکی سینما بود. هم قبل و هم بعد از انقلاب جزو کسانی بود که برای ارتقای امور فنی سینما تلاش زیادی کرد. بخصوص در سال‌های کمبود امکانات آموزشی و پژوهشی و در دسترس نبودن اینترنت و منابع مکتوب که با تألیف و ترجمه کتاب‌های فنی اسباب شناسایی مباحث فنی شد. پیش از این فیلم‌ها تمام و کمال به حساب کارگردان و هنرپیشه‌ها تمام می‌شد و کمتر کسی فکر می‌کرد پشت این نوار متحرکی که با تاباندن نور تبدیل به زیباترین تصاویر متحرک روی دیوار می‌شد، چه کسانی زحمت کشیده‌اند. اکبر آقا در بین این دست از اهالی سینما و دست‌اندرکاران سینما محبوب‌ترین بود. این محبوبیت در اواسط دهه 60 با برنامه «هنر هفتم» مضاعف هم شد. برنامه‌ای که هر پنجشنبه شب از شبکه یک تلویزیون پخش می‌شد و بینندگان زیادی داشت. تهیه‌کننده این برنامه تعریف می‌کرد که حتی از شهرستان‌های کوچک نامه‌های زیادی به برنامه ارسال می‌شد که تقاضا داشتند فقط فیلم‌های سیاه و سفید نمایش داده شود چون با آنها خاطره داشتند و می‌خواستند این بار با دقت و همراه با تحلیل این فیلم‌ها را ببینند. اکبر عالمی هم در انتخاب فیلم‌ها نقش داشت و هم به عنوان نویسنده و مجری بسیار با ظرافت عمل می‌کرد. بیان شیرین و جذابی داشت و تماشاگران زیادی را پای این برنامه می‌نشاند. پس از او کارشناسان سینمایی دیگری از جمله دوست بسیار عزیزمان مسعود اوحدی مدرس و مترجم برجسته سینما مجری این برنامه شدند اما محبوبیت اکبر عالمی نصیب هیچ کدام از آنها نشد. همچنان که به دنبال موفقیت «هنر هفتم» برنامه‌های سینمایی متعددی از شبکه‌های ‌مختلف پخش شد و هیچ کدام نتوانست محبوبیت این برنامه را تکرار کند. در سال‌های کناره‌گیری از تلویزیون همراه با او برای نقد و تحلیل فیلم به یک شهرستان رفته بودیم، بعد از مراسم یکی از حاضران در نشست به من گفت غیر از اکبر عالمی هیچ تحلیلگر سینمایی و مجری را دوست ندارم هر کاری از دستتان برمی‌آید، انجام دهید تا او به تلویزیون برگردد. آنچه اکبر آقا را از بقیه همکارانش متمایز می‌کرد تفاوت در رفتار اجتماعی و اخلاقی و کنش‌هایش هم بود. او در برخورد با هر کجی و کاستی بی‌تفاوت نبود و واکنش نشان می‌داد. در اوایل دهه 60 بنا بر مناسبتی در جمعی مشغول صحبت بودیم که یکهو به من گفت سینَما نه، سینِما. به املای لاتین هم نگاه کنید نوشته سینِما، پس درست حرف بزنیم. از آن به بعد من هم به درست به کار بردن واژه‌ها حساسیت پیدا کردم. علاوه بر تحلیل سینما، او در دوره‌ای در دهه 70 هم تولیدکننده مستندهای تجاری بود. مستندهایش هم بسیار جذاب و خوش سر و شکل بود شبیه خودش که آدم خوش لباس و خوش ترکیبی بود بخصوص با آن چشم‌های رنگی که خیلی‌ها را شیفته می‌کرد. البته که این محبوبیت آسان به دست نیامده بود سلوک اکبر آقا او را مرضی الطرفین کرده بود؛ هم مردم عادی با او ارتباط دوستانه‌ای داشتند و هم مقامات سینمایی و فرهنگی رسمی با دیده احترام به او نگاه می‌کردند. از دیگر وجوه مهم اکبر عالمی تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی بود. همه دانشجویانش افتخار می‌کردند به شاگردی اکبر عالمی، هم به خاطر اطلاعات جامع و کاملش و هم به دلیل تسلطش به تاریخ سینما. راز و میزان این محبوبیت را در برخورد با او و مذاکرات با دوستانش می‌شد دریافت کرد. بسیار خوش سخن، شوخ طبع و نکته بین بود. از حرف‌هایت نکاتی را بیرون می‌کشید که احتمالاً خودت متوجه آن نبودی. اگر چه او با دنیای دیجیتال بیگانه نبود اما به هر حال اکبر عالمی متعلق به نوعی از سینماست که نسل ما شاهکارهای سینما را با این نوع سینما روی پرده‌ها دیده است؛ با صدای آپارات و جیرجیرش، نوری که از پنجره می‌تابید و سینما رفتن کیف دیگری داشت. مرگ اکبر عالمی می‌تواند به نوعی نمادی از پایان یک دوره در سینمای ایران و جهان هم باشد.