خاکستر نشینی کاسبان بازار سوخته دیلم

زهره توکلی
خبرنگار
10 مهرماه بود که بازارچه ساحلی بندر دیلم تبدیل به خاکستر شد. بازاری که در آن 200 مغازه فعال بود و مکانی برای خرید مسافرانی که در این منطقه ساحلی تردد داشتند اما حالا دیگر چیزی از مغازه‌ها و اجناس این بازار باقی نمانده است. در شرایط کرونا و مشکلات اقتصادی، این می‌تواند بدترین خبر برای دیلمی‌هایی باشد که بازارچه ساحلی شان، پای گردشگران و مسافران زیادی را به این بندر می‌کشید.
حالا خسارت دیدگان چشم به تحقق وعده کمک‌هایی دارند که هنگام آتش‌سوزی از سوی مسئولان به آنها داده شد. نماینده بازاریان ساحلی دیلم در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره گفت: برای کمک به متضرران در این بازار حرف‌هایی زده شده و قول‌هایی داده شده اما کارها کند پیش می‌رود.
عبدالرضا صلواتی که از ابتدای راه‌اندازی در این بازارچه حضور داشته است و فروشنده چادرهای مسافرتی و... بوده، افزود: جوانانی وارد این بازار شدند که جزو قشر ضعیف بودند با سختی و پس از 18سال تازه کارشان رونق گرفته بود. وی به مشکل سند این مغازه‌ها نیز اشاره کرد و افزود: هنوز سند این مغازه‌ها مشکل دارد و رسمی نیست. نماینده دیگر بازاریان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: از آنجا که شاغلان این بازار قشر ضعیفی بودند، برای کار در این مغازه‌ها و خرید اجناس، ناچار به گرفتن وام شده بودند که با آتش‌سوزی نیز همه اجناس سوخته شده لذا برای بازپرداخت وام‌ها مشکل دارند و باید برای آنها فکری شود.
محمدعلی (ابراهیم) کازرونی درباره مشکلات سند این مغازه‌ها افزود: از چند ماه قبل زمین این بازارچه در تملک اداره مسکن و شهرسازی درآمده است در صورتی که خرید و فروش این مغازه بین بازاریان و شهرداری صورت گرفته بود و اسنادش موجود است. وی ادامه داد: 18سال قبل ما دستفروش بودیم و این زمینی که تبدیل به بازارچه ساحلی شده بود قبلاً محل تجمع حیوانات مرده و زباله و... بوده که خودمان پاکسازی کردیم و تبدیل به بازار پررونق شده بود که با آتش‌سوزی از بین رفت.
 واگذاری مغازه‌ها بدون ایمن‌سازی به مردم
پسر یکی از مغازه داران این بازارچه نیز که از 18سال قبل همراه پدر خود در این بازارچه مشغول به کار شده بود در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: الان زمان برای ما خیلی اهمیت دارد چون هرچه از زمان بگذرد خسارت دیدگان این بازارچه بیشتر متوجه وضعیت اسفبار خود می‌شوند و تنگناهای مالی بیشتر به آنها فشار وارد می‌کند.
سیدمحسن محمدی افزود: علت آتش‌سوزی هنوز مشخص نشده که آیا مجرم دارد یا نه اما مقصر آتش‌سوزی، شهرداری بوده؛ چون مجری ساخت بوده و این مغازه‌ها را با گرفتن مبالغی به مردم واگذار کرده ولی هیچگونه ایمنی را در این بازارچه رعایت نکرده است. محمدی گفت: من و پدرم عیان را با برداشتن فایبرگلاس تغییر دادیم به همین دلیل به ما اجازه ساخت مجدد داده شد بنابراین سقف را ساختیم و اگر شهرداری به بقیه نیز اجازه ساخت سقف‌های ایمن را می‌داد امروز شاهد این همه خسارت نبودیم.
وی افزود: شهرداری فقط از مغازه داران پول گرفته اما به فکر ایمنی مغازه‌ها و بازار نبوده حتی طی این 18سال نیز برای هیچ کسی تذکر یا اخطاریه برای ایمن‌سازی مغازه نیامد.
محمدی ادامه داد: برخی از بازاریان که وام گرفته بودند مغازه خود را بیمه آتش‌سوزی کرده بودند اما پس از این آتش‌سوزی، کارشناسی که از بیمه مرکزی آمده بود اعلام کرد چون این مکان ایمن نبوده اصلاً نباید بیمه می‌شد برای همین زیر بار خسارت نیز نرفتند.
 160مغازه با 68 مالک و 119مستأجر
رئیس اتاق اصناف شهرستان دیلم نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: از آنجا که سال‌ها قبل این مغازه‌ها توسط شهرداری با اخذ مبالغی به مغازه‌داران واگذار شده بود، در جلسات برگزار شده پس از آتش‌سوزی، بحث مالکیت مغازه‌های این بازارچه مطرح شد که قرار شده وضعیت آن مشخص شود.
حسین اکبری افزود: برای ساخت مجدد مغازه‌های این بازارچه نیز قرار شده شهرداری از محل ستاد فرمان اجرایی امام(ره) و... وام بگیرد. برای بیکاری شاغلان در این بازار نیز قرار شده شهرداری با همکاری اصناف محل‌هایی را در سطح شهر جانمایی کند تا برای اشتغال بازاریان به‌صورت موقت به بازارچه تبدیل شود.
وی درباره تعداد مغازه‌های این بازار گفت: 200پلاک در این بازار بوده اما چون مغازه‌ها 6متری بودند در برخی موارد 2 یا 3 مغازه به یک مغازه بزرگتر تبدیل شده بود بر این اساس 160مغازه در این بازارچه بوده که البته تمامی مغازه‌ها پر از اجناس بوده است. همچنین 68 مالک و 119 مستأجر در این بازار مشغول به کار بودند. اکبری در مورد مشاغل این بازار افزود: در این بازار همانند بازارهای دیگر، مغازه‌های کیف و کفش، لوازم برقی، پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوازم آشپزخانه، بدلی جات، پارچه و... فعال بود و که اجناس ایرانی و خارجی را به قیمت مناسب به مسافران و... عرضه می‌کردند.
 واگذاری مغازه‌ها به بازاری‌ها بدون اخذ مبلغ
فرماندار شهرستان دیلم نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: 18سال قبل قطعه زمین ساحلی در حدود 2هزار و 315 مترمربع توسط شهرداری وقت به‌دلیل ساماندهی عده‌ای دستفروش به شکل بازارچه درآمد.
احمد دشتی افزود: پس از ایجاد بازارچه، شهرداری به مغازه داران شرایط واگذاری می‌دهد که در سال82 عنوان می‌شود که با مبلغ 250هزار تومان می‌توانند مالک مغازه‌ها شوند و در مرحله بعد هم یک میلیون تومان دیگر نیز از آنها اخذ شده اما مشکل این است که در آن زمان مالک این زمین‌ها، شهرداری نبوده و در واقع مالکی نداشته است و مورد اختلاف نظر بوده چون زمین این بازارچه، زمین استحصالی از دریا بوده به همین دلیل اداره مسکن و شهرسازی مدعی بوده که این زمین متعلق به این اداره است و کشمکشی بین شهرداری و مسکن و شهرسازی بر سر این زمین‌ها بوده که در نهایت سال گذشته این بازارچه به‌نام اداره مسکن و شهرسازی سند زده می‌شود.
وی با بیان اینکه موافقت ضمنی برای واگذاری زمین این مغازه‌ها به بازاریان از وزارت مسکن و شهرسازی گرفته شده است، اظهار داشت: قرار شده طی پروسه‌ای مالکیت زمین ابتدا با قیمت نازلی به شهرداری واگذار شود تا بازاریان بدون دادن هزینه مجدد، صاحب مغازه شوند چون آن زمان بازاریان به قیمت روز این مغازه‌ها را خریدند. وی ادامه داد: برخلاف تصور که گفته می‌شود چون افراد شاغل در این بازارچه، بازاری هستند پس  باید ثروتمند باشند، این افراد قبل از ایجاد این بازارچه دستفروش بودند لذا افراد ضعیفی هستند اغلب این افراد بدهکار بانک یا تحت پوشش دستگاه‌های حمایتی هستند.
فرماندار درباره میزان خسارت‌ها گفت: آمار تقریبی به دست آمده از فرم‌های خوداظهاری بازاریان نشان داده که حدود 60 میلیارد تومان به بازاریان خسارت وارد شده است که با قطعی شدن آن، آمار نهایی مشخص می‌شود.
 قطعی شدن مکانی برای اشتغال موقت تعدادی از بازاریان دیلم
وی افزود: برای اشتغال موقت بازاریان نیز مکانی رو به روی بازارچه در نظر گرفته شده است. این مکان، سوله خیرساز هست. در این سوله امکان ایجاد 70 تا 80 غرفه وجود دارد که مجوز فعالیت در این مکان گرفته شده و قرار شده شهرداری بزودی غرفه‌ها را ایجاد کند و اولویت نیز با کسانی است که نسبت به بقیه قشر آسیب پذیرتری هستند و وضعیت مالی ضعیف تری دارند چون برخی از آنها در جای دیگر نیز مشغول به کار بوده‌اند.
دشتی گفت: از آنجا که چارچوب این مغازه‌ها اغلب فلزی بوده است بنابراین با تخریب آنها آهن‌آلات زیادی از آنجا برداشت می‌شود لذا پول به دست آمده از فروش آنها به صندوق حمایت‌های مردمی که به مدیریت امام جمعه شهر تشکیل شده، واریز می‌شود. وی افزود: البته برای افزایش کمک‌های مردمی، امام جمعه شهر دیلم به برخی نهادهای حمایتی نظیر بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) نامه ارسال کرده که تسهیلات بلاعوض یا با بهره کم در اختیار خسارت دیدگان قرار دهند.
فرماندار دیلم در مورد علت آتش‌سوزی گفت: بررسی‌های اولیه و استفاده از دوربین‌های موجود نشان داده که این آتش‌سوزی عمدی نبوده و به احتمال زیاد قطع و اتصالی برق موجب وقوع این حریق شده است اما هنوز تحقیقات ادامه دارد. وی اظهار داشت: علت اصلی بی‌توجهی به رعایت ایمنی در این بازارچه، به اختلاف مالکیت زمین این بازارچه برمی گردد چرا که بازاری‌ها تمایل داشتند که محیط کار خود را ایمن‌سازی کنند و در این خصوص بارها مراجعه کردند. آنها نگران سقف‌های ناایمن بودند و حتی هرسال برای مراسم چهارشنبه سوری نیز احساس خطر می‌کردند.
دشتی گفت: قرار شده شهرداری نقشه‌ای که برای ساخت و ساز این مغازه‌ها تهیه کرده را پس از تأیید، به‌صورت قانونمند 2طبقه بسازد که طبقه اول یعنی خود مغازه به‌صورت رایگان در اختیار بازاری‌ها قرار گیرد و طبقه روی آن به‌عنوان انباری در قالب طرح مشارکتی توسط شهرداری به آنها فروخته شود تا حاصل هزینه به دست آمده از طبقه دوم صرف همان بازارچه شود. به هر حال هنوز پیگیری‌ها برای مشخص شدن علت آتش‌سوزی و تعیین تکلیف مالکیت زمین مغازه‌ها ادامه دارد که امید است روند این بررسی‌ها با همکاری مسئولان استان و شهرستان سریع‌تر انجام شود و به نتیجه برسد.

نیم نگاه

برای اشتغال موقت بازاریان مکانی  رو به روی بازارچه در نظر گرفته شده است. این مکان، سوله خیرساز هست. در این سوله امکان ایجاد  70 تا 80غرفه وجود دارد که مجوز فعالیت در این مکان گرفته شده و قرار شده شهرداری بزودی غرفه ها را ایجاد کند و اولویت نیز با کسانی است که نسبت به بقیه قشر آسیب پذیرتری هستند و وضعیت مالی ضعیف تری دارند چون برخی از آنها در جای دیگر نیز مشغول به کار بوده اند