پرواز سرخ فلامینگوها در آسمان دریاچه ارومیه

زهرا کشوری
خبرنگار
۵۵ هزار فلامینگو رنگی سرخ به تالاب‌ها و پارک ملی دریاچه ارومیه زدند. اتفاقی که «اسماعیل کهرم» کارشناس نام آشنای محیط زیست از آن به‌عنوان خبری خوش برای محیط ‌زیست ایران یاد می‌کند. حضور فلامینگوها در دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری آن به‌دنبال‌ ترسالی‌های دو سال گذشته و طرح‌های احیای دریاچه ارومیه اتفاق افتاد. فرود فلامینگوها در تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه، اسماعیل کهرم را می‌برد به سال‌هایی که فلامینگو‌ها در سه جزیره از جزایر نه‌گانه دریاچه ارومیه لانه‌گذاری می‌کردند. حالا مدت هاست که دریاچه ارومیه تنها میزبان فلامینگوها در کوچ زمستانی آنها است. او در گفت‌و‌گو با «ایران» از این پدیده به زمستان‌گذرانی یاد می‌کند و می‌گوید: «سال‌هاست که فلامینگوها در جزایر لانه‌گذاری نمی‌کنند و حضور این پرندگان تنها به زمستان‌‌گذرانی محدود می‌شود.» فلامینگوها نشانه حال خوب و بد دریاچه ارومیه و تالاب‌های فصلی دائمی‌اش هستند. وقتی می‌آیند از حال خوب دریاچه «چی‌چست» خبر می‌دهند و وقتی می‌روند دلهره را به جان محیط‌ زیستی‌ها می‌اندازند که حال دریاچه خوب نیست. وقتی فلامینگوها در ابتدای دهه ۹۰ آسمان دریاچه ارومیه را از مسیر مهاجرتشان خط زدند آژیر قرمز خشک شدن دریاچه ارومیه  به صدا درآمد.پس از آن ۹۵ درصد دریاچه به برهوتی نمکی تبدیل شد.
«اسماعیل کهرم» پرنده‌شناس می‌گوید: «فلامینگوها جایی نمی‌روند که آب نباشد. »غذای اصلی فلامینگو‌ها «آرتمیا» است. کهرم از«آرتمیا‌ ارومیا»  به میگوهای آب شور یاد می‌کند که فلامینگوهای بی‌شماری را به سمت دریاچه ارومیه می‌کشاند. کهرم می‌گوید: «آرتمیا شکل میگو است و رنگ قرمز بال فلامینگو هم به خاطر تغذیه از آرتمیاست. آرتمیا در آب‌های شور زندگی می‌کند.» اسماعیل کهرم می‌گوید :«آن زمان که میلیون‌ها فلامینگو آسمان ارومیه را سرخ می‌کردند عمق دریاچه ارومیه در برخی نقاط به ۲۰ متر می‌رسید و ۳۷ میلیارد متر مکعب آب داشت. الان یک دهم یا شاید یک بیستم آن حجم آب در دریاچه جریان دارد که البته همین نیز جای امیدواری دارد.»
«ناصر آق» رئیس پژوهشکده آرتمیا به «ایران» می‌گوید: «در دو سال گذشته باران خوبی در منطقه بارید. آب سدها در دریاچه رهاسازی شد.بنابراین آب شیرین وارد دریاچه ارومیه شد و بخشی از نمک‌های موجود در آن حذف شد. آرتمیا موجود در لابه‌لای نمک تخم‌گذاری کرد و بعد از یک ماه نوزادها به بلوغ رسیدند و تکثیر پیدا کردند. آرتمیاها شکوفا شدند و پرندگان کوچ‌رو از اروپا و روسیه به دریاچه ارومیه آمدند. آنها در بهار به اندازه کافی از آرتمیا تغذیه کردند و مسیر کوچ خود را از تیرماه به سمت مناطق جنوبی ایران بردند و بعد به کشورهای غربی رفتند تا دوباره به اروپا و روسیه برگردند.» به گفته آق در حال حاضر به‌دلیل تبخیر آب دریاچه ارومیه و شور شدن آب آن آرتمیای‌ زنده وجود ندارد و فلامینگوها در تالاب‌ها و پارک ملی دریاچه حضور دارند نه خود دریاچه. آرتمیا در شوری زیاد می‌میرد و تا دوباره آب شیرین به دریاچه نرسد شکوفا نمی‌شود. فلامینگو در این زمان یا از منطقه می‌رود یا در تالاب‌های اطراف دریاچه از منابع غذایی دیگری استفاده می‌کند.
امید یوسفی رئیس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط ‌زیست آذربایجان ‌غربی هم در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صداوسیما می‌گوید: «آذربایجان غربی در مسیر کریدور کوچ پرندگان در دنیا قرار دارد و هر سال همزمان با فصل کوچ ‏، هزاران پرنده آبزی و کنار آبزی به‌دلیل دارا بودن بیش از ۷۰ تالاب فصلی و دائمی به این استان کوچ می‌کنند.»
امید یوسفی به مناسب بودن شرایط زیستی در تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی در فصول مهاجرت و ورود بیش از ۲۰۰ گونه پرنده مختلف به آذربایجان‌غربی اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به بهبود وضعیت دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر شاهد حضور فلامینگو که نمادی از این تالاب بین‌المللی است هستیم و این فلامینگوها تا زمانی که شرایط اقلیمی فراهم باشد در تالاب‌ها و سواحل دریاچه ارومیه ماندگار خواهند بود و در صورت بروز سرما و یخبندان به عرض‌های جنوبی‌تر مهاجرت می‌کنند.» او افزایش جمعیت فلامینگو در ۴ سال اخیر و جوجه‌آوری آنها را بیانگر احیای دریاچه ارومیه و تداوم روند بهبودی این تالاب بین‌المللی می داند.
یوسفی با بیان اینکه فلامینگوها به‌دلیل امن بودن زمین‌های باتلاقی بیشتر در این مکان‌ها تخم گذاری می‌کنند، می‌گوید: «غذای این پرنده از آرتمیا و حشرات ریز موجود در آب دریاچه ارومیه است و فلامینگوها به علت آبکش‌بودن شکل منقارشان می‌توانند براحتی از حشرات ریز موجود در آب تغذیه کنند.»