جهش مجازی در آموزش

حسین سلیمی
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی
در این چند ماهی که بیماری کرونا وارد کشور شده وضعیت آموزشی کشور به‌ خاطر وجود این ویروس تغییرات اساسی داشته است؛ در واقع ما همان روزهای اول تعطیلی دانشگاه‌ها و مدارس با چالش‌های بسیاری مواجه شدیم اما این چالش‌ها موجب نشد تا مسئولان، دانشگاه‌ها و مدارس آموزش را تعطیل کنند. این وضعیت در کشور در حالی ایجاد شد که وقتی آمار یونسکو را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم برخی  کشورها نتوانستند وضعیت آموزشی خود را با شیوع بیماری کرونا هماهنگ کنند که در نهایت این مسأله باعث شد تا آموزش در این کشورها تعطیل شود. با این همه کشور ما توانست با موفقیت این موضوع را پیگیری کند و آموزش‌های حضوری جایش را به آموزش مجازی بدهد. موضوع پژوهش هم در دانشگاه‌ها همانند قبل روند طبیعی خود را ادامه داد؛ در اینجا لازم است تأکید کنم که بیماری کرونا یک فرصت خوب برای تغییرات در حوزه آموزشی بود، البته این تغییرات با چالش‌هایی مواجه شد که من نام این تغییرات مهم را «جهش مجازی» گذاشته ام؛ اجازه دهید این موضوع را با مثالی در حوزه اقتصاد توضیح دهم همانگونه که در حوزه اقتصاد بین‌الملل ما شاهد سقوط اقتصاد جهانی بودیم و بر اساس آمارها همه کشورها شاهد رشد اقتصادی منفی ،اما این وضعیت به گفته اقتصاددانان موجب تغییر ماهیت اقتصاد جهانی شده است، به گونه‌ای که اقتصاد سنتی به‌ سمت اقتصاد دیجیتال در حال حرکت است؛در اقتصاد ایران هم شاهد این تغییرات هستیم بسیاری از صنایع  تولید در عرصه دیجیتال حرکت کرده‌اند.  همین اتفاق به نوعی در عرصه آموزش هم افتاده است، به‌طوری که اکثر دانشگاه‌های برتر جهان تا حدود زیادی به توانایی آموزش دیجیتال ناآگاه بودند ، اماهم اکنون در مرحله‌ای هستیم که بسیاری از فعالیت های آموزشی، گردهمایی‌های علمی، کارگاه و پژوهش‌های دست جمعی در حوزه دیجیتال انجام می‌دهیم. حالا دانشگاه‌ها فضای مجازی را پیدا کرده اند ،فضایی که به‌دلایلی فراموش شده بود و رؤسای دانشگاه‌ها و مسئولان، فعالیت‌های آموزش مجازی را به نوعی لوکس می‌دانستند.حالا با ورود و ماندگاری کرونا این نوع آموزش در متن آموزش‌ها قرار گرفته است و توانسته توانایی و امکانات خودش را به محیط دانشگاهی نشان دهد؛ فکر می‌کنم اگر کرونا هم از کشورها برود، محیط آموزش دیجیتال همچنان باقی بماند.  ما در آینده دانشگاه‌ها آموزش مجازی را در کنار آموزش حضوری پیگیری خواهیم کرد و همکاری‌های بین دانشگاهی را در دنیا در حوزه آموزش مجازی گسترش خواهیم داد. با این حال ضروری است که زیرساخت‌های آموزش مجازی در کشور تقویت شود، البته وضعیت کشور ما خیلی بهتر از دیگر کشورهاست و ما این موضوع را در همکاری‌هایی که با دیگر دانشگاه‌ها به‌صورت مجازی داشتیم متوجه شدیم ،اما باز هم همین زیر ساخت‌ها ضعیف است؛برخی از دانشجویان و دانش‌آموزان فاقد امکانات و تجهیزات هستند.
شبکه اینترنت قطع  و وصل زیادی دارد و اگر می‌خواهیم آموزش مجازی را گسترش دهیم این دو مشکل را باید برطرف کنیم.  با این حال ما در این مدت به‌طرز شگفت انگیزی امتحانات، کلاس‌ها و مصاحبه‌ها را در فضای مجازی برگزار کردیم و حالا در تلاشیم تا دانشجویانمان را مجهز به امکانات و سیستم هوشمند کنیم، البته آموزش مجازی هرگز جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد ،همان‌طور که استادان و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف جهان در اجلاس «سوچی» در یک نظر سنجی بیان کرده بودند.  ما معتقدیم دانشگاه با حضور دانشجویان در محیط فرهنگی دانشگاه و تعامل رودررو با استادان و دانشجویان و حضور در کانون‌ها و انجمن‌های دانشجویی و شرکت‌های دانش بنیان دانشگاه می‌شود و جامعه‌پذیری و خلاقیت دانشجویان شکل می‌گیرد. دوری دانشجویان از این فضا خسران بزرگی است ،اما دانشگاه‌ها سعی کرده‌اند که با فضای مجازی آن را جبران کنند و فرصت جدیدی بیافرینند.