چه کنیم که جیب‌مان خالی نباشد

نلی محجوب
فعال حوزه ادبیات کودک و نوجوان
در این روزهای سخت، خالی نبودن جیب و مدیریت مالی دغدغه بسیاری از ماست، این روزها بیشتر از همیشه درگیر آن هستیم. بیشتر از قبل می‌شنویم کاش من هم بلد بودم مثل فلانی پول در بیاورم! یا فلانی از آب کره می‌گیرد و زرنگ است و... اینجا با امکانات و رانت و... کار نداریم، منظورمان آدم‌هایی هستند که از هوش و سواد مالی برخوردارند و می‌دانند چطور پول در بیاورند و چگونه خرج کنند. توانمندی‌ای که برای کسب و افزایش درآمد و حفظ آن است. بخشی از این توانمندی بدون در نظر گرفتن شرایط خیلی خاص -مثل وضعیتی که به آن دچاریم- به‌هوش مالی باز می‌گردد. هوش مالی یا سواد مالی، مفهومی ذهنی و روانی است و به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در نتیجه آن افراد می‌توانند به شیوه‌هایی راحت‌تر سرمایه خود را افزایش دهند. این موفقیت یا عدم موفقیت در کسب درآمد در بسیاری از مواقع ریشه در کودکی دارد. هر چند تعاریف مختلفی برای هوش مالی ارائه شده اما می‌توانیم به مهم‌ترین آنها اشاره کنیم. هوش مالی یعنی:
1 – نحوه رفتار با پول.
2- مهارت ایجاد، حفظ و افزایش مستمر پول.
3- به‌دست آوردن پول در کمترین زمان.
4- قدرت حل مسأله.
5- توانایی مدیریت مسائل مالی.
6- مجموعه‌ای از بررسی‌ها، تصمیمات و اقداماتی که یک فرد در جهت مدیریت مالی در زندگی خود و کسب و کارش دارد.
7- کارکرد فکری افراد در راستای دستیابی به پول و رسیدن به استقلال مالی.
8- هوش مالی جزئی از هوش عمومی است که به وسیله آن افراد قادر به تجزیه و تحلیل مسائل مالی خواهند بود.
با آموزش سواد مالی به کودکان می‌توانیم اعتماد به نفس آنها را افزایش دهیم تا توانمندی‌های مالی برای تأمین خود را فراگیرند. بچه‌ها هرچه انگیزه بیشتری داشته باشند موفقیت‌های بیشتری خواهند داشت. این کارها با ساده‌ترین مسئولیت‌ها و دریافت پول ماهیانه در بسیاری از خانواده‌ها رواج دارد. کارهای ساده‌ای مثل اتوکردن لباس‌ها، مرتب کردن خانه و گردگیری، بردن سطل زباله و...
در برخی کشورها برای کودکان و نوجوانان امکان کارهای سبک و کسب درآمد بیشتر وجود دارد مثل چمن زنی، ارسال روزنامه، خرید برای افراد مسن و...
در گذشته نیز بسیاری از کودکان و نوجوانان به کار تابستانی مشغول بودند تا علاوه بر کسب مهارت و حرفه، درآمدی کسب کنند و در کنار آن مراودات اجتماعی و مهارت‌های لازم برای حضور در اجتماع و مناسبت‌ها را بیاموزند. اما در روزگار کنونی با تغییر شکل زندگی و... عملاً آموزش این مهارت‌ها کمرنگ و بی‌رنگ شده است و حتی والدین برای کسب مهارت‌هایی مثل نجاری و آشنایی با طبیعت و... باید هزینه صرف کنند و بچه‌ها را در آموزشگاه‌هایی ثبت‌نام کنند. با توجه به محدودیت‌ها و اینکه این مهارت‌ها باید از کودکی آموخته شود یکی از راه‌های آموزش توسط کتاب‌هایی با موضوع هوش مالی است. در این زمینه کتاب‌های متعددی منتشر شده که «مجموعه داستان‌های سواد مالی برای کودکان پیش دبستان تا سوم دبستان» توسط انتشارات قدیانی یکی از این مجموعه‌هاست. در این کتاب به مواردی مانند نیاز و خواسته، کار و همکاری، نحوه خرید و مواجهه با تبلیغات و... اشاره شده است. در این کتاب‌ها کودکان با همذات پنداری با شخصیت‌های داستان در برابر اتفاقات یاد می‌گیرند که چه واکنشی مناسب است و در موقعیت‌های مختلف چگونه فکر کردن را یاد می‌گیرند و به رشد و یادگیری آنها کمک می‌کند. شاید برای ما بزرگترها هم بد نباشد هوش مالی را فرا بگیریم.‌