زاغه‌های دستکند «ترخین‌آباد» میراث پنهان اسدآباد

همدان - روستای گردشگری ترخین‌آباد واقع در سه کیلومتری شهر اسدآباد استان همدان از توابع بخش مرکزی این شهرستان بوده که در همسایگی روستای ملحمدره معروف به ماسوله غرب کشور واقع شده است. براساس شواهد موجود در زیر بسیاری از منازل این روستا زاغه‌های دستکند بسیاری می‌توان مشاهده کرد که وجود این زاغه‌های دستکند حاکی از قدمت این روستاست. این روستای شگفت‌آور از ادغام معماری بشر با طبیعت بوده که قطعاً معرفی این جاذبه‌ها ضمن رونق صنعت سبز گردشگری شهرستان اسدآباد از جذابیت خاصی برای بازدید مسافران و گردشگران برخوردار خواهد بود.
به گزارش ایسنا، مهدی غنی پارسا محقق و پژوهشگر فرهنگی و تاریخی شهرستان اسدآباد نویسنده کتاب «سیری در تاریخ، فرهنگ و هنر اسدآباد» با اشاره به زاغه‌های دستکند اظهار کرد: واژه زاغه در فرهنگ عمومی، به راهرو یا دالان‌های کنده شده در عمق زمین گفته می‌شود که به دست انسان و با ابزارهای ابتدایی صورت گرفته است.
مهدی غنی‌پارسا با بیان اینکه هدف از ایجاد زاغه پس از سکونتگاه خود انسان و مکانی آیینی، محلی امن برای نگهداری از حیوانات اهلی، آن هم با هزینه‌ای بسیار کم بوده است، افزود: زاغه‌ها را می‌توان «غار»های دست‌ساز انسانی هم نامید و شاید بتوان گفت انسان غارنشین وقتی جمعیتش رو به فزونی گذاشت، با الهام از طبیعت (غارها) و مانند دیگر حیوانات، اقدام به کندن زمین کرد تا سکونتگاهی جدید برای خود داشته باشد. وی خاطرنشان کرد: به هر تقدیر براساس شواهد باقیمانده در سراسر دنیا و بویژه در کشور ما، آثاری از گذشته مانند روستای میمند در نزدیکی شهر بابک کرمان (با قدمت شش تا ۱۲ هزار سال) و روستای کندوان در نزدیکی شهر اسکو آذربایجان شرقی (با قدمت حدود ۷۰۰۰ سال) باقیمانده که گویای این واقعیت است.
این محقق و پژوهشگر فرهنگی و تاریخی یادآور شد: پس از دوره غارنشینی (طبیعی و دستکند) و ایجاد سکونتگاه‌هایی به شکل هندسی و به نوعی معماری، زاغه‌ها به مکانی امن برای نگهداری حیوانات اهلی و در زیر سکونتگاه انسانی تبدیل شد. وی ادامه داد: روستای ترخین آباد در فاصله سه کیلومتری شمال شهر اسدآباد (استان همدان) در کناره دره‌ای سرسبز و پایه کوهی که به آلمابلاغ ختم می‌شود، واقع شده که شغل مردمان این روستا از گذشته‌های دور، دامداری، باغداری و زراعت و همچنین آسیابانی بوده است. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اسدآباد هم با اشاره به زاغه‌های دستکند روستای ترخین‌آباد مطرح کرد: این زاغه‌های دستکند کاربرد اقامتی، آیینی، پناهگاه و سکونتگاهی و محل نگهداری احشام بوده‌اند و قطعاً برای شناخته شدن این آثار ارزشمند باید پیگیری کرد.
کامران اکبری شایگان در ادامه با اشاره به وجود درخت کهنسال گردوی ۴۰۰ ساله در روستای گردشگری ترخین‌آباد گفت: درختان کهنسال جایگاه بالایی در میراث فرهنگی کشور دارند، درخت ۴۰۰ ساله گردوی روستای ترخین‌آباد یکی از آثار طبیعی بوده که در سوم مردادماه سال ۸۸ ثبت فهرست آثار ملی طبیعی کشور شده و با توجه به قدمت و کهنسالی و واجد ارزش بودن درخت، اهالی روستا مراقب این اثر طبیعی هستند و ثبت فهرست آثار ملی طبیعی شدن درخت در مراقبت هر چه بیشتر مردم از آن نقش مؤثری داشته است.