به نام تاریخ

24 دی
300 روز از سال سخت گذشت. در برگه تقویم امروز نام‌های بزرگ تاریخ و ادبیات ایران به چشم می‌خورد که آثارشان را مرور می‌کنیم.
 درگذشت‌ها
عبدالله دوامی: استاد مطرح موسیقی اصیل ایران سال 1359 درگذشت. عبدالله دوامی متولد 1270 بود و در نوجوانی شاگرد علی خان نایب السلطنه شد و از او ردیف آوازی راست پنجگاه را یاد گرفت. پس از آن هم شاگرد استادانی مانند میرزا عبدالله و درویش خان شد و به‌عنوان یکی از چهره‌های موسیقی سنتی ایران مطرح شد. دوامی از استادان برگزیده نواهای ضربی و تصنیف بود و چهره‌هایی مانند محمدرضا شجریان، نصرالله ناصح‌پور، فرامرز پایور، رامبد صدیف، محمدرضا لطفی و شهرام ناظری از شاگردان او در ردیف‌های آوازی بودند. او در سال 1293 همراه هنرمندانی مانند درویش خان به خارج از ایران سفر کرد تا صفحات موسیقی ضبط کنند اما به‌دلیل شروع جنگ جهانی اول تعداد زیادی از این صفحه‌ها به ایران نرسید و او تا مدت‌ها اثری ضبط نکرد. بعدها ردیف‌های آوازی دوامی توسط فرامرز پایور جمع‌آوری و منتشر شد.
محمد قاضی: مترجم بنام آثاری مانند «دن کیشوت»، «زوربای یونانی» و «شازده کوچولو» سال 1376 در چنین روزی درگذشت. محمد قاضی در سال 1292 به دنیا آمده بود و در شهر محل تولدش یعنی مهاباد زبان فرانسه را آموخت. پس از آن به تهران آمد و در مدرسه دارالفنون دیپلم رشته ادبی را گرفت. او از 1320 با ترجمه «کلود ولگرد» ویکتور هوگو کارش را در این زمینه آغاز کرد اما پس از آن 10 سالی ترجمه را کنار گذاشت. سال 1329 «جزیره پنگوئن ها» را ترجمه کرد و با ترجمه روان و شیوای او آناتول فرانس و اثرش در ایران شناخته شدند؛ در سال 1333 «شازده کوچولو» را ترجمه کرد و با ترجمه دوره کامل «دن کیشوت» در سال‌های 1336 و 1337 جایزه بهترین ترجمه سال را از دانشگاه تهران گرفت. «باخانمان»، «ماجراجوی جوان»، «نان و شراب»، «آزادی یا مرگ»، «سپید دندان»، «ساده دل»، «مادام بوواری» و «آخرین روز یک محکوم» از دیگر آثار مطرحی است که با ترجمه قاضی منتشر شده‌ است.
جیمز جویس: نویسنده ایرلندی که با رمان «اولیس» شناخته می‌شود سال 1941 در چنین روزی درگذشت. جیمز جویس متولد 1882 بود و سال 1907 اشعارش را در کتاب «موسیقی مجلسی» منتشر کرد که شامل 26 سرود بود. سال 1916 با نوشتن «پرتره‌ای از مرد هنرمند در جوانی» به‌عنوان داستان نویس مطرح شد ،هرچند که گفته می‌شد بخش زیادی از این کتاب در واقع زندگینامه خودش است. مشهورترین اثر او یعنی «اولیس» سال 1922 منتتشر شد و بعدها به‌عنوان بزرگترین رمان انگلیسی قرن بیستم مطرح شد. رمان «رستاخیز فینیگان» و مجموعه داستان «دوبلینی ها» و نمایشنامه «تبعیدی‌ها» از دیگر آثار اوست.
 احمد تفضلی زبان شناس و ایران شناس، جعفر سجادی نویسنده، سهراب عیسی‌پور سرنا نواز، ادموند اسپنسر شاعر انگلیسی و میرزا بابایف بازیگر و خواننده آذربایجانی هم در چنین روزی درگذشتند.
تولدها
غلامحسین ساعدی: نویسنده و نمایشنامه نویس مشهور ایران سال 1314 در چنین روزی به دنیا آمد. غلامحسین ساعدی داستان‌نویسی را از دوران دبیرستان آغاز کرد و داستان‌هایش در هفته نامه دانش‌آموز منتشر می‌شد؛ در دوران دانشجویی و تحصیل در رشته پزشکی با افرادی مانند صمد بهرنگی آشنا شد و نوشتن داستان کوتاه را جدی‌تر دنبال کرد. داستان‌های «شکایت» و «غیوران شب» و نمایشنامه «سایه‌های شب» را در همان دوران نوشت و مجموعه داستان «شب نشینی باشکوه» را منتشر کرد. انتشار داستان‌هایش در مجله سخن او را به جامعه ادبیات شناساند و با داستان‌های «چوب به دست‌های ورزیل» و «بهترین بابای دنیا» و نمایشنامه‌های «انقلاب مشروطیت»، «پرواربندان»، «دیکته» و «آی با کلاه! آی بی‌کلاه» مطرح شد. او با این نمایشنامه‌ها در کنار چهره‌هایی مانند بهرام بیضایی باعث تحول تئاتر در ایران شد و پس از آن نمایشنامه‌های «خانه روشنی»، «چشم در برابر چشم»، «مار در معبد»، «هنگامه آرایان»، «ضحاک» و «ماه عسل» را نوشت. «عزاداران بیل» یکی از مشهورترین مجموعه داستان‌های اوست که فیلم «گاو» براساس داستان چهارم این مجموعه ساخته شد؛ از ساعدی رمان‌های «مقتل»، «توپ»، «تاتار خندان»، «غریبه در شهر» هم منتشر شده است. او سال 1364 درگذشت.
 سالروز تولد ژیلبر سیسبرپون نویسنده فرانسوی، جوزه لوزی کارگردان انگلیسی، جمشید ارجمند منتقد فیلم و روزنامه نگار، فرخزاد لایق آهنگساز و نوازنده سه تار، ابوالفضل علافی تاریخ نگار و ادبی، کریستف گراپتر آهنگساز آلمانی، لیام همسورث بازیگر استرالیایی، اورلاندو بلوم بازیگر انگلیسی، روث ویلسون بازیگر انگلیسی، علی بهشت شاعر، پوریا پاکدل داستان نویس، آیدا عمیدی شاعر و هادی کیکاووسی داستان نویس هم امروز است.