زندگی به سبک دیگری

احسان طهماسبی
منتقد سینما
نوا رضوانی که پیش‌تر با فیلم کوتاه «یک حلقه معمولی»، با نگاهی زنانه به مقوله ازدواج پرداخته بود و در آن، پرستاری 38 ساله و مجرد که سودای ازدواج در سر داشت و حلقه انگشتر همکارش را به‌سرقت برده بود را به تصویر کشید، در «ماسک»، به نقد دیدگاه دختری جوان (کتایون سالکی) می‌پردازد که برخلاف علاقه شخصی، دست به عمل زیبایی پروتز لب می‌زند. رضوانی، با به تصویر کشیدن واکنش‌های مردان زندگی دختر، یعنی همکار و دوست‌پسر او، ضمن قیاس رفتارهای موردپسند و دور از اخلاق برخی مردان در مواجهه با زنان، به انتقاد رویکردهای فداکارانه و در مواردی ریاکارانه زنان می‌پردازد. او در نگاهی فمینیستی، زنان را به بازگشت به اندیشه‌های خودپسندانه (با پرهیز از نارسیسیسم افراطی) فرامی‌خواند و آنها را دعوت به پذیرش خطاهای رفتاری در انتخاب مرد مناسب می‌کند. گویی رضوانی در مسیر فیلم‌سازی، پس از اندیشه‌های حاکم بر فیلم «یک حلقه معمولی»، در «ماسک»، گزاره‌هایی قابل توجه و تأمل را ضمیمه فیلم خود می‌کند تا واکنشی روشن‌تر و محتاطانه‌تر به رویکردهای مردگرایانه و رادیکال آن فیلم داشته باشد. دختر جوان برخلاف نظر خودش و طبق سلیقه دوستش، رژ صورتی‌رنگی را برای لبانی که با تزریق حجیم‌کرده انتخاب ‌کرد و بدون اینکه رضایتی از رفتار خود داشته باشد خودش را درگیر رویکرد بوالهوسانه دوستش کرد. این تن دادن به خواسته‌های غیر، علاوه بر اینکه در اجتماع او را در مسیر آسیب‌های جنسیتی قرار داد، باعث از دست رفتن اعتمادبه‌نفس در او و کمبود محبت شد. نگاه غم‌زده و حسرت‌بار او در سکانس خرید لوازم آرایش توسط زوج به‌ظاهر عاشق و دلباخته، به ضمیمه‌ای برای اقدام نهایی او یعنی پاسخ ندادن تلفن پسر می‌شود. هرچند که این روزها با شیوع ویروس کرونا، ماسک به‌عنوان ابزار پیشگیری در مقابل بیماری به کار می‌رود و کمتر خاصیت پنهان‌کنندگی آن مورد توجه افکار عمومی قرار می‌گیرد اما در این فیلم، ماسک به‌مثابه ابزاری برای مخفی‌سازی چهره‌ای کاربرد دارد که برخلاف سلیقه شخصی، دچار تغییراتی شده است. هرچند که «ماسک»، در تبیین اندیشه‌های لکانی از هسته تصویری ایگو و رسیدن به خود ذاتی چندان پیشروی نمی‌کند و پایان فیلم را با کم‌رنگ‌تر کردن رژ اما برداشتن ماسک به پایان می‌برد، در رویکردی دوراندیشانه و آمیخته با عاقبت‌اندیشی، تعللی آمیخته با پشیمانی در چهره دختر می‌نشاند و تلاش می‌کند ذهن مخاطب را نسبت به رفتارهای بعدی او درگیر کند.‌