شفاخانه‌ای شبانه‌روزی برای رنج‌های آدمی

لابد میان جان انسان و مقوله رنج، نسبتی روشن وجود دارد که همه سنت‌های حکمی و دینی و عرفانی و فلسفی در رمزگشایی از رازهای این نسبت کوشیده‌اند. رنج، اندوه، درد و ملال از جمله مفاهیمی هستند که چه بسا عمری همسنگ عمر آدمیزاد داشته باشند. تصور اینکه زمانی وجود داشته که انسان باشد اما رنج و اندوه و ملال نباشد تصوری به غایت بی‌بنیاد وخیالین است. به این اعتبار، رنج همزاد بشر است؛ داغی که از لحظه خطیر پیدایش بر پهلویش نهاده شده است تا همه بدانند این بره بی‌پناه به گله آدمیزاد متعلق است. به‌همان میزان که نفس رنج و ملال و اندوه در تاریخ بشریت درازا دارد اندیشیدن به آنها هم سابقه دارد و لذا به یک اعتبار می‌توان گفت تاریخ رنج، تاریخ بشریت است؛ و تاریخ بشریت، تاریخ رنج. حکیمان و فیلسوفان و هنرمندان و مصلحان و عارفان و پیامبران همواره به رنج، ماهیت و سرشتش و راه خلاص از آن یا همزیستی با آن اندیشیده‌اند. مولانا جلال‌الدین بلخی به‌عنوان حکیم و عارفی انسان شناس در آثارش بارها و بارها به مقوله رنج‌های بشری می‌پردازد و ابعاد و اضلاعش را می‌کاود. برای او این مفهوم در تعریف و حیات انسانی‌ جایگاه کانونی دارد ولذا به طورمستمر به تبیین و توضیح آن می‌پردازد و انواع و شقوق آن را به بررسی می‌گیرد و نسبتش با کمال و تعالی آدمی را می سنجد.  «مولانا و حکایت رنج انسان» که به قلم دکتر ناصر مهدوی تألیف شده و به همت انتشارات دوستان به بازار فرهنگ درآمده است می‌کوشد روایت حکیم بلخی را از رنج بازگو کند. مؤلف دانشور در کتاب 400صفحه‌ای خودبه دنبال «تأمل و تحقیق درباره علل ظهور و بروز رنج در زندگی انسان و انواع گوناگون درد و رنج از نگاه مولانا» (ص 15) است. او کتاب را پس از یک مقدمه و سرآغاز، در چهار فصل مشبع سامان داده است: در فصل اول باعنوان «سرشت دردناک زندگی انسان» کمابیش به مفهوم شناسی رنج از نگاه مولانا می‌پردازد و حکایت‌هایی از مثنوی را در این فقره می‌آورد. فصل دوم با عنوان «رنج دلبستگی و درد وابستگی» به ریشه‌یابی و احصای اقسام رنج می‌پردازد.سومین فصل را به بررسی عوامل و زمینه‌های اجتماعی بروز رنج اختصاص می‌ دهد و در فصل چهارم با عنوان« رنج دانایی و فرزانگی» از گونه‌ای رنج متعالی سخن می‌گوید که شکوفنده و گشاینده است. هیچ کتابی در هیچ ساحتی خالی از خلل و عاری از عیب نیست.« مولانا و حکایت رنج انسان »هم مشمول همین حکم است. چه بسا لازم باشد مؤلف و ناشر در ویراست های بعدی، دست‌کم اغلاطی را که خصوصاً در ضبط اشعارپیش آمده بپیرایند. اما با‌ وجود این لغزش‌ها کتاب حاضر، چشم خواننده را به روی رنج، این همزاد دیرسال آدمیزاد، بازتر می‌کند و آدرسی سرراست از شفاخانه مولانا عرضه می‌دارد.
مولانا و حکایت رنج انسان
ناصر مهدوی
انتشارات دوستان/ 1399/ چاپ دوم‌