دکتر معین، دانشگاهی مستقل،آزاد و پرسشگر می خواست

گروه اجتماعی/ «از برجسته‌ترین خدمات دکترمصطفی معین در نظام آموزش عالی کشور می‌توان به گسترش و تقویت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در مناطق کم برخوردار، در چارچوب فراگیر ساختن عدالت آموزشی، توسعه زیرساخت فناوری در نظام آموزش عالی با رویکرد حرکت به سوی همگرایی علم و فناوری و تغییر مأموریت وزارت متبوع به علوم، تحقیقات و فناوری با هدف شکل‌گیری شبکه سیاسی علم و فناوری اشاره کرد.»
این بخشی از پیام وزیر علوم برای آیین نکوداشت مصطفی معین وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری بود؛ مراسمی که عصر روز سه‌شنبه با حضور اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، غلامرضا ظریفیان رئیس اندیشگاه این سازمان و جمعی از دوستان و همکاران او در سالن همایش‌های این سازمان برگزار شد. به گزارش جماران، در متن پیام وزیر علوم آمده است: «دغدغه‌های دکتر معین چنان که کارنامه پربار و درخشان ایشان گواهی می‌دهد هرگز محدود به عرصه علم برای علم نبوده است بلکه فراتر از آن رفته و به مرزهای خارج از نهاد علم، یعنی مقام نظر و عمل هم تسری یافته است. برای ایشان توسعه علم در معنای فراخ و گسترده آن اهمیت داشته و این توسعه را نه فقط در فرد عالم بلکه ابتنای آن را در اجتماعات و انجمن‌های علمی که واجد مسئولیت‌پذیری اجتماعی، فعالیت داوطلبانه، عمل اخلاقی، خرد جمعی و انتقادی هستند شایان توجه دانسته است که برای آن در ساحت اجتماعی و فرهنگی، مدنیت اجتماعی، فرهنگ مدنی و گفت‌و‌گوی سازنده آشکار می‌شود. بی‌گمان هویت دینی و ملی و خوانش درست تاریخ و ترویج علم، از این منظر که به فراخوان سرمایه‌های فرهنگی دیروز منجر شود و در افق امروز خوانشی تازه از آنها با هدف تقویت هویت و بازخوانی درست از خویشتن خود انجام شود امری شایان توجه بوده است. در این مسیر بیش از هر چیز نیاز به ایمان و فروزان نگه داشتن این باور داریم که امید چراغی برای راهگشایی در تاریکی روزهای سخت است.»
معین، در دفاع از استقلال و آزادی دانشگاه‌ها تلاش فراوان کرد
در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در پیامی با اشاره به حضور دکتر معین در مؤسسات فرهنگی گفت: دکتر معین با حضورشان در مؤسسه رحمان و سایر مؤسسات سعی کردند که آسیب شناسانه با مسائل برخورد کنند و هم محققانه راه درمان آسیب‌ها را بگویند. در زمینه آسیب‌های اجتماعی کارهای ارزنده‌ای صورت گرفته و نیز خود ایشان در رشته تخصصی خودشان در زمینه کودکان سعی کرده‌اند این مسأله را از بعد اجتماعی و بردن در عرصه اجتماع بهره بگیرند. رئیس دولت اصلاحات تأکید کرد: جناب آقای دکتر معین مثل بسیاری از روشن بینانی که خواستار اصلاح امور هستند، دانشگاهی مستقل، آزاد، پرسشگر و حتی معترض، در عین حال راهنمایی‌کننده جامعه، مردم و حکومت به راه درستی که برای جامعه وجود دارد را خواستار بودند و در دفاع از استادان، دانشجویان و استقلال و آزادی دانشگاه‌ها تلاش فراوان کردند. امیدواریم جامعه ما همچنان از وجود عزیزانی مثل جناب آقای دکتر معین سالیان سال بهره‌مند باشد و ما بتوانیم این تفکر را در جامعه تقویت کنیم که عزیزان اهل علم و تخصصی که در عین حال اهل تعهد هستند و درد مردم و دغدغه پیشرفت جامعه را دارند زمینه حضورشان در عرصه‌های مختلف بیشتر فراهم شود و جامعه ما از این جهت بهره‌های فراوان ببرد.
اندیشمندی بی ادعا
 اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نیز اظهار داشت: مصطفی معین اندیشمندی بی‌ادعا است؛ بدون شک سخن گفتن از دکتر مصطفی معین نه کاری آسان که نیازمند ژرف اندیشی و توجه به ابعاد شخصیتی است ذی‌وجوه، او کسی است که دانش را با تفکر، تدبیر را با تصمیم، اخلاق را با علم و مدارا را با صبوری ممزوج ساخته و من امروز از زاویه تصدی‌گری وی در منصب وزارت علوم می‌خواهم سخن بگویم و ورود به عرصه‌‌های دیگر و اثرگذاری و اثر بخشی او را سایر یاران همراهشان محول می‌کنم بویژه عرصه سیاست را.
نهاد دانشگاه را به فرهنگ و اجتماع نزدیک کرد
هادی خانیکی استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، نیز به بیش از نیم قرن دوستی با دکتر معین اشاره کرد و گفت: مصطفی جزو دانشجویان ممتاز پزشکی بود و کتاب‌های دیگر هم خوب می‌خواند و مسائل زمان را خوب می‌فهمید و در کارهای خیرخواهانه و اجتماعی خوب شرکت می‌کرد. با هم در همه جا بودیم و جمع کوچک و ساده آن روزهای ما دنیای بزرگی از شور و آرمان و ایمان را بازآفرینی می‌کرد. برخی از ما در سال 50 زندانی ارگ کریم خانی شیراز شدیم و از میان آنها که بیرون مانده بودند، مصطفی به ملاقاتی ما می‌آمد.
او تأکید کرد: انصافاً دکتر معین در این سال‌ها راه گشود و نهاد دانشگاه را به فرهنگ و جامعه دانشگاهی را به حوزه اجتماع و ادب و هنر و سیاست عملی نزدیک کرد. اندیشمندان ایرانی در داخل و خارج ارج دیدند و به سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت علوم امیدوار شدند و توسعه علمی به معنای واقعی آن عرصه و اعیان مناسب یافت. اما حرف‌ها و کارها ناتمام ماند و دکتر معین بی‌تودیع رسمی از دولت سازندگی رفت.
مدافع سرسخت استقلال علوم
غلامرضا ظریفیان نیز با اشاره به اینکه دکتر معین مدافع سرسخت استقلال علوم است، افزود: خاطرات زیادی از دکتر معین دارم. گاهی اوقات به‌دلیل مسئولیتم با جناب وزیر همراه می‌شدم و در طول مسیر به من می‌گفتند در جلسات که شرکت می‌کنی ابهت این بزرگواران شما را نگیرد و اگر کار کارشناسی و حرف حقی داشتی به صراحت بزن. وقتی بر می‌گشتیم هم گاهی اوقات استنطاق می‌کرد که چرا آن حرف حق را نزدی؟ وی اظهار داشت: در سال 76 از همان روزهای اول ما را موظف کردند که برنامه استراتژیک فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، صنفی، سیاسی و زیست محیطی دانشجویان را برای من بیاورید و علی رغم وقت زیادی که برای توسعه علمی گذاشتند، در هفته شاید دو سه جلسه پنج صبح و شش صبح ما را موظف می‌کردند. گاهی اوقات هم 12شب ما را رها می‌کردند و می‌گفتند پنج صبح بیایید و بیش از 2 ساعت خواب برای شما حرام است. دکتر معین دقیق در جلسات شرکت می‌کردند و معتقد بودند دانشگاه دانش بنیان باید دانشجوی جامع پذیر تحویل جامعه بدهد و فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، صنفی و علمی دانشجو را فوق برنامه نمی‌دانستند و عین برنامه می‌دانستند. در عین حال هم معتقد بودند که این فعالیت‌ها باید برنامه‌مند و در چارچوب‌های متعارف دانشگاه تعریف شود و برای تدوین آیین نامه‌ها باید دانشجوها و تشکل‌ها هم دخیل باشند. حاصلش این شد که از سال 76 تا 78 دو هزار تشکل در دانشگاه شکل گرفت و بیش از سه هزار نشریه دانشجویی تولید شد.
انسانی ساده زیست
دکتر رضا فرجی دانا وزیر اسبق علوم هم در این مراسم با اشاره به ساده زیستی دکتر معین، گفت: متأسفانه بواسطه سوء‌استفاده‌هایی که در عرصه سیاسی از این مفهوم شده ما در به کار بردن این لفظ ارزشی دچار یک محافظه کاری نخواسته شده‌ایم و به زبان نمی‌آوریم. چون پس از دولت اصلاحات دولتی سر کار آمد که از اینها حداکثر سوء‌استفاده را کرد و ما را به گوشه‌ای برده که ارزش هایمان را نمی‌گوییم. او افزود: وقتی نگهبان دانشگاه تهران بازخواست شد که چرا وزیر علوم را به داخل دانشگاه راه نداده است با نگاه حق به جانبی گفت مگر وزیرعلوم با ماشین پیکان به داخل دانشگاه می‌آید؟! واقعاً فکر کرده بود کسی که راننده او ادعا می‌کند وزیر علوم است، کس دیگری است و می‌خواهد ورود غیر مجاز داشته باشد. این واقعاً ارزشی است.