اصفهان پیشگام نجات صنایع دستی کشور می‌شود؟

حمیرا حیدریان
خبرنگار
استان اصفهان با دارا بودن یک سوم تنوع صنایع دستی جهان و نیمی از صنایع دستی کشور به «شهر صنایع دستی جهان» مشهور است. استانی که به‌عنوان شهرخلاق صنایع دستی و پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی کانون تولید ناب‌ترین صنایع دستی به‌شمار می‌رود.
اصفهان در سال 1394 به‌عنوان نخستین شهر ایرانی به عضویت شبکه شهرهای خلاق یونسکو (سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل متحد) در زمینه صنایع دستی و هنرهای مردمی درآمد و توسط شورای جهانی صنایع دستی، عنوان «شهر جهانی صنایع دستی» به آن اعطا شد. اما این روزها تن این صنعت زیر سایه سنگین کرونا بیش از پیش خم شده است. به‌ گفته کارشناسان، بالابودن قیمت مواد اولیه، وجود کالاهای مشابه خارجی، تولید صنایع بی‌کیفیت، آشنا نبودن به بازارهای هدف و تبلیغات ضعیف برای صنایع دستی در خارج، وجود قوانین دست و پاگیر بانکی و گمرکی، باندهای مافیایی، قرارگرفتن برخی از رشته‌های صنایع دستی در سایر صنوف و اعمال نشدن مدیریت واحد در این صنعت، جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌ها و پی نبردن به ظرفیت‌های فراوان اشتغالزایی و ارز‌آوری و حالا جولان یک ساله کرونا؛ این صنعت را زمینگیر کرده است. از مجموع 370 رشته صنایع دستی ثبت شده در ایران؛ 196 رشته آن مربوط به استان تاریخی و هنرپرور اصفهان است و تاکنون باعث ایجاد اشتغال برای بیش از 500هزار نفرشده است. با احتساب خانواده‌های این افراد می‌توان گفت، معیشت حدود چهار میلیون نفر به صنایع‌ دستی گره خورده است. شاغلینی که این روزها برای پر کردن سبد معیشت خود جویای کار در کارزار دیگری هستند.مسئولان شهرداری در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گویند به ۱۲۰ راهکار رسیده‌اند که می‌تواند صنایع دستی اصفهان و ایران را از رکود نجات دهد. هیچ کدام از راهکارهای آنها کوتاه مدت و فوری برای نجات این صنعت کرونا زده نیست.
اصفهان پیشگام برای نجات صنایع دستی می‌شود
دکتر محمد ‌عیدی معاون فرهنگی شهردار اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: در مدت یک سال اخیر با همه گیر شدن بیماری کرونا و اعمال محدودیت‌ها و تحمیل شدن خسارت جبران‌ناپذیر، این واهمه در بین هنرمندان و دست‌اندرکاران صنایع دستی ایجاد شده است که ادامه این روند ممکن نیست. باید به فکر کار دیگر بود و می‌رود تا حتی پیوند استاد و شاگردی در این صنعت قطع شود. از این‌رو میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان با همکاری شهرداری و دیگر ارگان‌های ذیربط اقدام به برگزاری کارگاهی کردند تا با بررسی و مطالعات لازم به راهکارهایی برای برون رفت از وضعیت موجود پیدا کنند. به همین منظور برای تبیین و حل مسأله معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان این مسئولیت را برعهده گرفت و برای رسیدن به نتیجه بهتر از سازمان یونسکو کمک خواست.
وی با بیان اینکه چند روز قبل سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان از یک کار پژوهشی در قالب یک سند که بیش از 120 راهکار برای خروج از وضعیت فعلی صنایع دستی را نشان می‌دهد، رونمایی کرد. وی بیان داشت: براساس راهکارهای ارائه شده در این سند پژوهشی، قرار است با تقسیم‌بندی و برنامه‌ریزی‌های لازم و تقسیم‌ کاری که صورت می‌گیرد؛ همه مجموعه‌ها به‌صورت هماهنگ به‌سمت افزایش فروش صنایع دستی بروند تا صنایع دستی از رکود خارج شود.
وی با اشاره به اینکه این سند به بررسی جامعه‌شناختی مسأله صنایع دستی و رکود ناشی از کرونا می‌پردازد، گفت: این سند به بررسی در حوزه بازاریابی، تطبیق مدیریت استراتژیک بر بازاریابی دوران رکود صنایع دستی، تحلیل مسائل صنایع دستی اصفهان با کمک و بررسی تجارب سایر کشورها و... می‌پردازد.
معاون فرهنگی شهردار اصفهان سند بررسی راهکارهای خروج از رکود بازار صنایع دستی را دارای شش فصل با سه رویکرد جامعه شناسی، بازاریابی و مدیریت استراتژیک در راستای ارائه راهکارهای خروج از رکود بازار صنایع دستی عنوان و تصریح کرد: در این کار بزرگ و مهم اصفهان به‌عنوان پایلوت، اقدام به پژوهش و عملیاتی کردن این سند با راهکارهای ارائه شده خواهد کرد. امیدواریم در گام های بعدی شاهد اجرایی شدن آن در سایر استان‌ها باشیم تا بتوانیم از تجربیات دیگران نیزبهره لازم را ببریم.
120 راهکار در یک سند، راهی برای زمینگیر نشدن صنایع دستی اصفهان
رئیس اداره مهندسی فرهنگی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان نیز با اشاره به 120 راهکار به‌عنوان راه نجات صنایع دستی اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: این سند در شش فصل و با سه رویکرد جامعه شناسی، بازاریابی و مدیریت استراتژیک در راستای ارائه راهکارهای خروج از رکود بازار صنایع دستی تنظیم شده است که به‌صورت عملگرایانه بیش از ۱۲۰ راهکار برای بهبود وضعیت صنایع دستی پیشنهاد داده است.
امان الله باطنی با بیان اینکه راهکارهای جامعه شناختی این سند از سه منظر جامعه شناسی کارکردگرا، تعارض‌گرا و تعامل‌گرا استخراج شده است، افزود: ایجاد مدارس صنایع دستی در کشور، توسعه خدمات تأمین اجتماعی و بیمه هنرمندان و صنعتگران، تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش فعالان صنایع دستی، ترغیب و جلب مشارکت نسل جوان در حوزه صنایع دستی بوسیله اقدامات فرهنگی و تبلیغاتی از جمله این راهکارها است. همچنین فرهنگ‌سازی برای استفاده از صنایع دستی در سطح جامعه، فرهنگ‌سازی و آموزش جامعه در حوزه حمایت از تولید داخلی، برگزاری رویدادهای ایده‌پردازی به‌منظور ارتقای خلاقیت و نوآوری در تولید محصولات، مطالعه، شناخت و رصد بازارهای جهانی در راستای ذائقه سنجی مخاطب به منظور تولید آثار هماهنگ با نیاز بازار روز دنیا نیز از دیگر راهکارهای دیده شده در این سند است.
وی با بیان اینکه بازبینی سرفصل‌های آموزشی صنایع دستی متناسب با نیازهای بازار نیز مورد توجه در این سند است، اظهار داشت: مطالعه و شناخت ظرفیت‌های لازم در کاربردی کردن محصولات صنایع دستی، شبکه‌سازی زنجیره تأمین و تولید صنایع دستی در راستای بهره‌مندی از صرفه‌های ناشی از مقیاس، ارائه تسهیلات در راستای حمایت از ایجاد و گسترش کارگاه‌های مدرن و مجهز، برگزاری رویدادهای ایده‌پردازی به منظور ارتقای سطح بسته‌بندی محصولات صنایع دستی از راهکارهای بررسی شده در این سند است.‌ این راهکارها، راهی برای نجات صنایع دستی از شرایط حاضر این صنعت با ارزش است.
این مسئول، تدوین نظام جامع کیفیت در راستای استانداردسازی مواد اولیه و محصولات نهایی حوزه صنایع دستی را از دیگر پیش‌بینی‌های در نظر گرفته شده در این کار مطالعاتی عنوان کرد وبیان داشت: انجام مطالعات تطبیقی در راستای قیمت‌گذاری رقابتی محصولات صنایع دستی متناسب با نمونه‌های مشابه خارجی، انجام مطالعات تطبیقی بین‌المللی در راستای شناسایی عوامل کاهش هزینه‌های تولید در حوزه صنایع دستی، تولید محتوای ترویجی در راستای ارتقای آگاهی گردشگران ورودی از محصولات صنایع دستی، انجام مطالعات جامع تحقیقات بازار شامل بازارسنجی، بازارسازی و بازاریابی محصولات صنایع دستی اصفهان در بازارهای دنیا و برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی فعالان حوزه صنایع دستی متناسب با نتایج مطالعات، از جمله اقداماتی است که می‌تواند چشم‌انداز روشنی را نه تنها پیش روی صنایع دستی اصفهان بلکه کل کشور باز کند.
وی با بیان اینکه برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی ویژه هنرمندان و فعالان حوزه صنایع دستی در خصوص تجارت الکترونیک و شیوه‌های نوین تبلیغ محصولات، در این کار مورد توجه مطالعاتی بوده، تصریح کرد: ضعف برندسازی و فقدان برندهای معتبر و مورد اعتماد، تهیه بانک اطلاعاتی جامع از هنرمندان و صنعتگران حوزه صنایع دستی در اصفهان از دیگر راهکارهای در نظر گرفته شده برای برون رفت صنایع دستی از وضعیت موجود است. همچنین شبکه‌سازی تولیدکنندگان و فعالان حوزه صنایع دستی به‌منظور ارتقای انسجام و وحدت در پیگیری مطالبات، کار روی صنایع دستی ارزان و قابل تعریف در سبد هزینه خانوار، کار روی تحرک بین نسلی در صنایع دستی و انتقال تجارب استادان صنایع دستی به جوانان، تبلیغات هدفمند در بیشترین مبادی بین‌المللی ورودی به اصفهان(برابر گزارش فرودگاه شهید بهشتی یعنی شهرهای ازمیر-استانبول-العین- بغداد- تفلیس-جده-دوبی-دمشق- دوحه-کویت-مدینه-مسقط-مکتوم-نجف)از دیگر موارد در نظر گرفته شده است.
تبلیغات هدفمند برای بیشترین مبادی داخلی ورودی به اصفهان (برابر گزارش فرودگاه شهید بهشتی یعنی شهرها و فرودگاه های آبادان-امام خمینی-اهواز- بندر عباس-بهرگان-بوشهر-تبریز-خارک-عسلویه-دزفول-رامسر-رشت-ساری-سیری-شیراز-قشم-کرمان-کیش-لاوان-ماهشهر-مشهد-مهرآباد)، حمایت از ایجاد و گسترش استارتاپ‌های صنایع دستی بخصوص استارتاپ‌های فروش، استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای بازاریابی اینترنتی صنایع دستی نیز به‌عنوان راهکار در نظر گرفته شده است.
باطنی همچنین به مشوق‌های حمایتی فروشگاه‌های مجازی معتبر جهت ورود به عرصه صنایع دستی به‌عنوان راهکارهای تکنیکال برون رفت از بحران اشاره داشت و عنوان کرد: کشورهایی چون بریتانیا و هند با توجه به تجربیات موفقی که در این زمینه دارند به‌عنوان مدل برای حل مسأله صنایع دستی در این سند مورد توجه قرار گرفته است.
این پژوهشگر راه‌اندازی کمپین صنایع دستی برای اصفهان با هدف جلب حمایت بازار هدف را نیز از جمله موضوعات مورد مطالعه در این سند خواند و ابراز داشت: تشویق به خرید صنایع دستی با هدف زنده نگه داشتن این میراث برای آیندگان و حمایت از بن مایه‌های هویتی. (تمرکز بر طبقات مختلف نیاز مخاطب) از موضوعاتی است که دارای اهمیت خاص است و توجه به آن ضروری است. یکی دیگر از مسائل مطرح شده که حائز اهمیت است تمرکز بر کنترل گمرک وجلوگیری از ورود صنایع دستی خارجی به بازار داخلی است که دستگاه‌های مسئول باید اقدامات لازم در این زمینه را مورد توجه قرار دهند.
ارائه بسته‌های تشویقی فروش مجازی همچون ارسال رایگان با تمرکز بر ظرفیت های اداره پست از دیگر راهکارهایی است که این مسئول به آن اشاره کرد.