عراقچی: در مسیر درست قرار داریم

گروه سیاسی/ این روزها پرونده احیای توافق هسته‌ای در کمیسیون مشترک برجام گشوده شده است. چنانکه پیداست با عبور ایران و امریکا از جدال برای برداشتن نخستین گام و ورود به عرصه عمل، اکثریت قاطع اعضای این کمیسیون پیگیر طرحی هستند که نقطه عزیمتی برای اجرای تام و تمام این توافق باشد. تیم دولت روحانی به تأسی از مواضع مراجع تصمیم‌گیر نظام، موضوع لغو همه تحریم‌های برجامی و غیربرجامی را در دستور کار قرار داده تا پس از راستی‌آزمایی و نمایان شدن نتایج عملی آن، اجرای همه تعهدات برجامی خود را از سرگیرد. چندین نشست تخصصی که هفته گذشته در وین برگزار و بر اساس آن تصمیم گرفته شد دستور کار آن پس از مشورت در پایتخت‌ها در این هفته به جمع‌بندی برسد، نشان از آن دارد که عزم جدی برای احیای برجام شکل گرفته است و الگوی اجرایی شدن آن محل بحث واقع شده است.
اگرچه پیگیری این الگو از طریق مذاکرات غیرمستقیم بین امریکا و ایران با واسطه‌گری آلمان، انگلیس، فرانسه، چین و روسیه و با هدایت گروه‌های کارشناسی جریان دارد اما نقشه راه آن از سوی تهران ترسیم شده تا این اطمینان ایجاد شود که امضای فرمان اجرایی رئیس جمهور امریکا برای لغو همه تحریم‌ها از روی کاغذ فراتر خواهد رفت. راه رسیدن به این اطمینان به دو کارگروهی می‌رسد که از سوی همه کشورهای طرف مذاکره تشکیل شده است و دستور کار یکی از آنها چگونگی تعلیق تحریم‌های امریکا علیه ایران و وظیفه دیگر بررسی روند ازسرگیری تعهدات هسته‌ای کشورمان است. تا اینجای کار یکی از موضوعات اختلافی به موعد زمانی اقدامات هر یک از طرفین باز‌می‌گردد یعنی در شرایطی که تهران اصرار دارد ازسرگیری همه تعهدات برجامی‌اش پس از راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها خواهد بود، امریکایی‌ها هم می‌کوشند زمان اجرای تعهدات برجامی ایران را به لغو تحریم‌ها نزدیک‌تر کنند.
آنچه این روزها در وین می‌گذرد، نشان می‌دهد که تصمیم اولیه برای برداشتن گام عملی در سطوح عالی کشورها گرفته شده است و دیگر نمی‌توان انکار کرد که ثمرات مذاکرات این روزها لاجرم به صورت منافع اقتصادی در سبد سیاست خارجی نمایان خواهد شد اما صحنه وین وجه دیگری هم دارد که می‌تواند با حاصل شدن توافق و برداشتن گام‌های عملی فضا را به سمت و سوی اعتمادسازی دوباره سوق دهد. وین حتی اگر در سیر خویش رویدادی با یک نشان مواجهه دیپلماتیک باشد، می‌توان در صورت احیای توافق هسته‌ای، به نتایج عینی و ملموس آن برای سنجش اعتماد دوباره و آغازی این بار محکم‌تر میان ایران و بازیگران تأثیرگذار جهان اندیشید.
همه طرف‌های برجام در مسیر درست
در چنین فضایی است که سیدعباس عراقچی، رئیس هیأت ایرانی مذاکره‌کننده در وین می‌گوید در مسیر درست قرار داریم. او پس از نشست روز جمعه در وین در گفت‌و‌گو با «پرس تی‌وی» تأکید کرد که ایران در موضوع برداشته شدن تحریم‌ها، موضعی منطقی و مستدل در پیش گرفته است. عراقچی با بیان اینکه امریکایی‌ها میز برجام را ترک کرده‌اند و لذا باید ابتدا آنها بازگردند، افزود: «آنها باید تحریم‌ها را بردارند و دوباره عضوی از برجام شوند و سپس ایران به اجرای کامل برجام بازخواهد گشت؛ این موضوعی است که تقریباً همه با آن موافق هستند.»
این مقام دیپلماتیک کشورمان اجرای دقیق مدل برجام را الگوی نهایی مذاکرات جاری دانست و گفت: «ما باید دقیقاً به مدل برجام بازگردیم. تحریم‌هایی وجود دارند که باید پایان یابند و رئیس جمهوری امریکا صلاحیت و قدرت پایان دادن به آنها را با فرمان اجرایی دارد. تحریم‌های دیگری هستند که ناشی از قانونگذاری کنگره است. در مورد این تحریم‌ها رئیس جمهوری امریکا فقط می‌تواند آنها را تعلیق (wave) کند.»
او موضع ایران را برداشتن همه تحریم‌ها از جمله تحریم‌های هسته‌ای و چه آنها که در دوره ترامپ تحمیل شده و چه آنها که در دوره ترامپ با برچسب‌های دیگری تحمیل شده‌اند، اعلام کرد.
فقط یک ماه و نیم از تفاهم با آژانس باقی مانده است
اصرار ایران به راستی‌آزمایی و پدیدار شدن نتایج امضای لغو تحریم‌ها هم از دیگر موضوعاتی است که عراقچی آن را محل بحث با طرف مقابل عنوان کرد و در پاسخ به این پرسش که «آیا این واقع‌بینانه است که روند راستی‌آزمایی و احیای برجام تا قبل از انتخابات ایران تمام شود؟»، گفت: «برای ما بیش از آنکه انتخابات اهمیت داشته باشد، این مهم است که ما با آژانس انرژی اتمی توافقی سه‌ماهه انجام داده‌ایم که یک ماه و نیم از آن گذشته و یک ماه و نیم دیگر از آن باقی مانده است.»
او ادامه داد: «اگر این توافق منقضی شود وضعیت پروتکل الحاقی خود تبدیل به یک موضوع جدی می‌شود و چون آژانس ثبات و استمرار دانش و نظارت خود را از دست خواهد داد، ما در موقعیت متفاوتی قرار خواهیم گرفت. فکر می‌کنم این درک همه اعضای برجام است که باید قبل از قرار گرفتن در آن وضعیت سخت به نتیجه برسیم.»
عراقچی افزود: «البته انتخابات در ایران به این سختی اضافه خواهد کرد، اما مهم‌تر از آن این است که ما باید زودتر به نتیجه برسیم تا آژانس دچار مشکل در زمینه موضوع پروتکل الحاقی نشود. فکر می‌کنم این امکان وجود دارد در این بازه زمانی به نتیجه برسیم، البته شرط آن این است که سایر اطراف هم حسن نیت و جدیت داشته باشند.» معاون وزیر امور خارجه در پایان گفت که من به عنوان دیپلمات خوشبین هستم.
مذاکره غیر‌مستقیم؛ کندی روند رایزنی‌ها
در همین حال «هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان هم به‌رغم آنکه نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام در وین را سازنده توصیف کرد، اما یادآور شد که مسائل پیرامون برجام بسیار پیچیده و یافتن راه‌حل برای آن نیازمند تمایل تمامی‌ طرف‌ها برای سازش است.
یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا هم پس از بازگشت از مذاکرات وین، مخالفت ایران با عدم مذاکره مستقیم با امریکا را یکی از دلایل کند پیش رفتن آن اعلام کرده است. با این حال او معتقد است اگرچه گفت‌و‌گوها به علت عدم حضور مستقیم امریکا در جلسات به کندی پیش می‌رود اما سازنده و جدی است.
پیشتر مقام‌های کشورمان اعلام کرده بودند که امریکا با خروج از برجام دیگر اجازه ندارد در جلسات گروهی مشارکت کند. از این‌رو در نشست‌های اخیر یک گروه از هیأت‌ها در گرند هتل وین مستقر شدند و یک گروه دیگر از دیپلمات‌های حاضر در اتریش هم در هتل امپریال مستقر شده بودند. حالا ادامه گفت‌و‌گوها به چهارشنبه در وین موکول شده است.