اقتدار دولت یا اختیار دولت

منصور بیطرف
دبیر سرویس اقتصادی
کمتر از یک ماه دیگر تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری آغاز می‌شود. آنطور که از سخنان و گفته‌های نامزدان احتمالی برمی‌آید تیغ تبلیغات نامزدها بر دو محور اقتصاد و موضوعات هسته‌ای متمرکز شده است. این دو محور به دلایلی، فرصتی را برای این دسته از نامزدان فراهم کرده است تا هر کاستی در ایران را به دولت روحانی منتسب کنند.
واقعیت انتخابات ایران و در کل هر کشوری که درآن انتخابات ریاست جمهوری یا پارلمانی برگزار می‌شود، نقد وضع موجود است. نامزدان کرسی ریاست اجرایی با نقد وضع موجود سعی در ارائه برنامه یا برنامه‌هایی دارند که آرای رأی‌دهندگان را جلب کنند و برنده رقابت از میان دیگر نامزدان شوند. خاصیت رقابت در اصل همین است و اگر رقیبان بخواهند از وضع موجود تعریف و تمجید کنند و مدینه فاضله‌ای را برای رأی‌دهندگان به تصویر نکشند دیگر چه نیازی به جلب آرای مخالف است.
البته در این نوشته ما به‌دنبال توجیه شرایط موجود اقتصادی نیستیم. زیرا در این موضوع تردیدی نیست که دولت می‌توانست بهتر از این کار کند، اما لازمه موفقیت هر دولتی – حتی دولتی که در دوره بعد روی کار خواهد آمد- به عوامل گوناگونی، از شرایط بیرونی گرفته تا شرایط درونی، بستگی دارد که متأسفانه این عوامل بر خلاف تصوری که برای عوام بیان می‌شود و عوام از آن تصور دارند در ید دولت نیست . برای مثال، بارها شاهد آن بودیم که دولت‌ها مخالف تصویب طرحی در مجلس بوده‌اند اما مجلس آن طرح را تصویب کرده و به تأیید شورای نگهبان هم رسیده و دولت باید به ناچار آن را اجرا کند، اجرایی که تبعات آن هم به ضرر اقتصاد بوده است و هم سیاست. نمونه بارز آن را می‌توان در مجلس هفتم و در تصویب «تثبیت قیمت حامل‌های انرژی» مشاهده کرد. در واقع، دولت بر خلاف تصوری که از آن ترسیم می‌شود، آنچنان اقتدار و اختیاری ندارد و این اختیار و اقتدار بسیار محدود است.
بنابراین، «نقد» داریم تا «نقد». در واقع، نقد را باید براساس میزان ظرفیتی که نقدشونده در اختیار دارد، انجام داد. برای مثال از یک فرد لنگ نمی‌توان همان انتظاری را داشت که از فرد سالم داریم.
لذا اگر نامزدان ریاست جمهوری بخواهند نقدی بر این دولت داشته باشند بهتر است بر اساس اندازه و میزان اختیاراتی که دولت دارد، نقد را روا دارند. زیرا هر که در این میدان، برنده انتخابات ریاست جمهوری شود بدون شک همان اندازه اختیار و اقتدار دارد که دولت روحانی و دولت‌های قبل از او داشتند و نقد وی هم مانند «بومرنگ» به خود او برخواهد گشت.
اما در پایان پیشنهادی هم برای دولت داریم. دولت تا قبل از اتمام دوره‌اش بهتر است از ظرفیت کارشناسان حقوقی و سیاسی برای تعیین میزان اقتداری که دولت در اختیار دارد، استفاده کند تا دولت‌های بعدی و همگان بدانند که دولت تا چه اندازه اختیار و اقتدار دارد و بر همان اساس از آن انتظار داشته باشند.