سعدی به روایت جمال‌زاده

«سعدی ما در اکناف جهان چنان شهرتی دارد که دیگر احتیاجی به معرفی او نداریم.» محمدعلی جمال‌زاده این را درباره شاعری نوشت که «نام واقعی و شخصی او که اکنون ما آن را «نام کوچک» می‌خوانیم از قرار معلوم مجهول مانده است. نام سعدی را به قول معروف مصلح‌الدین نوشته‌اند ولی بعضی از صاحبان تذکره مصلح‌‌الدین را لقب پدر او (عبدالله) دانسته‌اند و نام خودش را مشرف‌الدین دانسته‌اند و بهتر است همان مصلح‌الدین بدانیم و بخوانیم.» اما شیخ اجل سعدی همانست که به تعبیر پدر داستان‌نویسی کوتاه ایران «او را افصح‌المتکلمین دانسته‌اند و جای تردید نیست که به راستی از غایت اشتهار مستغنی‌الوصف است.»
جمال‌زاده در سال ۱۳۱۷ به مناسبت جشن هفتصد سالگی تألیف «گلستان» در کتاب «گلستان نیکبختی» یا «پندنامه سعدی» قسمتی از «پندها و نصایح منثور آن کتاب مستطاب را که یکتا شاهکار نثر فارسی و سرتاپا مشحون است به درّ معانی و گوهرهای گرانبهای حکمت و معرفت» گلچین کرده و در دفتری گرد آورد.
دست‌نوشته‌هایی از جمال‌زاده در آرشیو ملی ایران موجود است که او اشعار سعدی را در ورق‌هایی نوشته و موضوع‌بندی کرده است. معاونت اسناد کتابخانه ملی ایران (آرشیو ملی) همزمان با اول اردیبهشت، روز سعدی شیرازی دست‌نوشته‌های  جمال‌زاده درباره این شاعر بزرگ ایران را برای اولین بار منتشر کرد.