... تو را عشق شناسد نه خرد

جمال کاظمی
روزنامه نگار
کمتر ازیک ماه پیش بود که پیمانه عمر پژوهشگری تیزبیــــــــــــــــــــــن و تحفه‌فروش پر شد و فیلسوف فاضل و فهیم هلندی به 88 سال زندگانی در این سراچه قناعت کرد و امانت جان را بارها ارزشمندتر از آنچه تحویل گرفته بود تقدیم صاحبش کرد. وینسنت برومر که به سال 1932 چشم بر جهان گشوده بود، دهم فروردین جاری مطابق با 30 مارس 2021 پلک‌های خسته را برهم نهاد و بال‌های خیال را باز کرد تا شهروند جاودانه جهان حقایق شود. برومر فیلسوفی دقیق‌النظر و نوآور و چابک در عرصه دین بود. او را بنا به سنت، از مهم‌ترین فیلسوفان مسیحیت معاصر به شمار می‌آورند. آنچه در کار او درخشش داشت رجعتی عقلانی به جوهره عرفانی و عاشقانه دین – خصوصاً مسیحیت – بود. این فیلسوف فقید با کتاب‌هایی چون «الگوی عشق»، «سخن گفتن درباره خدایی متشخص» و «هنگام نیایش چه می‌کنیم؟» درصدد بود سرشت ایمان دینی را که تجربه اتحاد و پیوستگی با خداوند است بازسازی عقلی کند. برومر سعادت آدمی را بهره‌مندی از رابطه رفاقت عاشقانه با خدا می‌دانست و می‌کوشید به انسان معاصر بیاموزاند که زندگی شادمانه در روزگار محنت زده، از مسیر آشتی با آسمان امکان‌پذیر است.
کتاب خواندنی و پرنکته «هنگام نیایش چه می‌کنیم؟» از مهم‌ترین و ماندگارترین تحقیقات وینسنت برومر است. او این اثر را به سال 1984 منتشر کرد که بلافاصله تحسین و اعجاب محققان و دین‌پژوهان را برانگیخت و برای او شهرت و اعتنایی عالمگیر به همراه آورد. برومر این کتاب را در دو بخش کلان و یازده فصل سامان داده است. او در این کتاب تلاش دارد نشان دهد که ایمان، یک نظریه معرفتی یا یک کنش عادی و عادت‌وار نیست بلکه سرشت ایمان، از جنس یک «رابطه» است؛ رابطه‌ای عاشقانه که دو موجود زمینی و کیهانی را به یکدیگر پیوند می‌دهد. اگرچه جوهره این رابطه عشق است، اما برومر معتقد است بنیان شناخت خداوند همین رابطه عاشقانه است و آدمی فقط به اندازه دوستی و عشق خود به خداوند است که می‌تواند به شناخت او راه ببرد. به زعم فیلسوف هلندی این رابطه بیش از هرجا و هر چیز دیگر در «نیایش» نمود و تجلی می‌یابد. بر این اساس، نیایش در نظام الهیاتی برومر، فقط نوعی مناسک آیینی نیست بلکه شأنی شناختاری دارد و به جای آنکه در حاشیه دین باشد و از فرعیات و شرعیات به حساب بیاید در هسته و کانون الهیات می‌نشیند و مقامی محوری و تعیین کننده در دینداری می‌یابد.
کتاب «هنگام نیایش چه می‌کنیم؟» به همت آقایان اشکان بحرانی و مسعود رهبری ترجمه و تحت نظارت و ویرایش استاد دکتر قاسم کاکایی، اول بار به سال 1393 منتشر شد و اخیراً چاپ جدیدی از آن به بازار درآمده است. وینسنت برومر یکی، دوبار نیز به ایران سفر کرد و در جمع پژوهشگران حوزه فلسفه و الهیات به سخنرانی و گفت‌و‌گو نشست. خاطره لبخندهای عسل اندود و چشم‌های انگوری آن سرگشته راه حق در جان مخاطبان ایرانی‌اش هنوز فروزان است.
هنگام نیایش چه می‌کنیم؟
وینسنت برومر
ترجمه اشکان بحرانی - مسعود رهبری
ویرایش و مقدمه قاسم کاکایی/ نشر هرمس