یاد پروردگار

آیت‌الله  شهید مرتضی مطهری
روح عبادت، یاد پروردگار است؛ یعنی وقتی انسان نمازی می‌خواند، دعایی می‌کند و هر عملی که انجام می‌دهد، دلش به یاد خدای خودش زنده باشد. قرآن می‌گوید: أقم الصلوة لذکری1؛ نماز را بپا بدار، برای چه؟ برای اینکه به یاد من باشی. در جای دیگر می‌فرماید: إن الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر و لذکر‌الله أکبر2. در این آیه خاصیت نماز ذکر می‌شود؛ البته نماز حقیقی، نمازی که با شرایط و آداب صحیح صورت گرفته باشد.
می‌فرماید اگر واقعاً انسان نمازخوان باشد و نماز درست بخواند، خود نماز جلوی انسان را از کار زشت و منکر می‌گیرد. محال است که انسان نماز درست و مقبول بخواند و دروغگو باشد یا دلش به طرف غیبت کردن برود یا دنبال فحشا و هر کار زشت دیگری برود. این خاصیت نماز است که انسان را به سوی عالم نورانیت می‌کشاند.
حالا درباره اینکه چگونه دل انسان برای یاد خدا نرم و خاضع می‌شود، داستانی برایتان نقل می‌کنم. مردی است به‌ نام فُضَیل بن عَیاض که دورانی از عمر خودش را به فسق و فجور و دزدی به سر برده است. شبی برای دزدی از دیوار خانه‌ای بالا رفت. همین که به بالای دیوار رسید، این آیه قرآن را از عابد شب‌ زنده‌داری که در آن دل شب مشغول خواندن قرآن بود شنید:« أ لم یأن للذین آمنوا أن تخشع قلوبهم لذکر‌الله و ما نزل من الحق3»، یعنی آیا نرسیده است آن وقتی که دل مردم با ایمان نرم بشود برای پذیرش یاد خدا؟ آن مرد عابد، این آیه را آنچنان خواند که فضیل که بالای دیوار بود برایش چنین تجسم پیدا کرد: این خداست که این بنده‌اش فضیل را مخاطب قرار داده و می‌گوید: فضیل! دزدی و غارتگری و چپاول تا کی؟ تا آیه را شنید، تکانی خورد و گفت: خدایا، همین الان وقتش است و همان جا از دیوار پایین آمد و توبه‌ای کرد توبه نصوح، توبه‌ای که این مرد را در ردیف عابدان درجه اول قرار داد. کارش در زهد و عبادت به جایی رسید که تمام مردم در مقابل او خاضع بودند4.
حال می‌خواهم بگویم مخاطب آیه‌ای که فضیل شنید، ما هم هستیم.
خدا دارد به ما می‌گوید: ای بنده من، ای مسلمان! کی می‌خواهد این دل تو برای یاد خدا نرم و خاضع و خاشع بشود؟ بی‌خبری تا کی؟ خوابیدن تا کی؟ حرام‌خواری، دروغ‌گویی، غیبت کردن و... تا کی؟ به خدا قسم یک ساعتش یک ساعت است. نگویید فردا شب، یکی از لیالی قدر است و برای توبه بهتر است. نه، همین ساعت از یک ساعت بعد بهتر است. عبادت بدون توبه قبول نیست. ما توبه نمی‌کنیم و روزه می‌گیریم! توبه نمی‌کنیم و نماز می‌خوانیم! توبه نمی‌کنیم و قرآن می‌خوانیم و در مجالس ذکر شرکت می‌کنیم! به خدا قسم اگر شما یک توبه بکنید تا پاک بشوید و بعد یک شبانه‌روز با حالت توبه و پاکی نماز بخوانید، ‌همان یک شبانه‌روز به اندازه ده سال شما را جلو می‌برد و به مقام قرب پروردگار می‌رساند.

منبع
آزادی معنوی، ص 41-44، 124-125.
 ‌پی‌نوشت‌ها
1. طه / 14.
 2. عنکبوت / 45.
3 . حدید / 16.
4 . کتاب «مصباح الشریعه» مجموعه پاسخ‌های امام صادق(ع) به پرسش‌های فضیل است که در آن، مطالب سطح بالایی از جمله اسرار وضو و اسرار نماز از زبان امام بیان شده است.‌