استعفای آشنا از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری

گروه سیاسی/ واکنش‌ها به افشای فایل صوتی مصاحبه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در روز پنجشنبه و با استعفای حسام‌الدین آشنا از ریاست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری وارد مرحله تازه‌ای شد. درست همزمان با این اتفاق جمعی از نمایندگان مجلس شکایتی قضایی از حسن روحانی و دیگر مقام‌های دولت طرح کردند و قوه قضائیه هم اعلام کرد که عده‌ای را بابت همین موضوع ممنوع‌الخروج کرده است. یک مقام آگاه به خبرگزاری ایسنا گفته که این افراد ١۵ نفر هستند اما خبرگزاری صداوسیما این تعداد را ۲۰ نفر اعلام کرده است.
در پی کنار رفتن حسام‌الدین آشنا از مسئولیت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، رئیس جمهوری طی حکمی علی ربیعی، سخنگوی دولت را با حفظ سمت جایگزین وی کرد. در حکم روحانی برای علی ربیعی آمده است: «انتظار دارد با بهره‌گیری از آرا و نظریات اندیشمندان و صاحب‌نظران و نیز همکاری دستگاه‌های اجرایی نسبت به ارائه پیشنهادات، گزارشات و طرح‌های جامع و راهبردی در زمینه‌های مختلف سیاسی، ‌اقتصادی، ‌اجتماعی و فرهنگی اعم از حوزه‌های داخلی و بین‌المللی با رعایت سیاست‌های کلی نظام اقدام نمایید.»
آشنا اما ساعاتی پس از کنار رفتن از این سمت در یک رشته توئیت درباره پیشینه انجام این مصاحبه‌ها توضیح داد و در بخشی از مطلب خود نوشت: «برخی راهزنان حرفه‌ای با شبیخونی سیاسی، تلاش دارند تا ضرورت این اقدام تاریخی زیر سؤال برود و با سرقت و انتشار نابهنگام فایلی صوتی، موجب شده‌اند تا یک برنامه‌سازی آموزنده، روشمند و غیرمحرمانه، مورد سوء‌استفاده سیاسی و رسانه‌ای قرار گیرد و در قامت یک معضل سیاسی و امنیتی جلوه‌ کند.» او افزود: «امیدوارم مسئولان ذی‌ربط به جای دراز کردن حکیم‌باشی، حداقل یک مسیر نفوذ را شناسایی کنند؛ تا مشخص شود رئیس‌جمهوری برای کاوش دقیق، شفاف و بدون ملاحظه درباره چگونگی دست‌اندازی به این میراث ملی هیچ خط قرمزی ندارد.»
علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری نیز در توئیتر درباره استعفای آشنا نوشت: «روایت تجربه‌ها، کامیابی‌ها، چالش‌ها، ایده‌ها و راه‌حل‌ها، میراثی برای آیندگان و کارنامه‌ای برای افکار عمومی است؛پروژه ارزشمندی که نباید در غوغای حواشی پررنگش نادیده گرفته شود. به دکتر حسام‌الدین آشنا خداقوت می‌گویم و استعفای مسئولانه‌اش را در این روزگار مسئولیت‌گریزی، ارج می‌نهم.»
پیش از این رئیس جمهوری تأکید کرده که مسئولیت رسیدگی به این «سرقت» با وزارت اطلاعات است. اما همزمان اعلام شده که قوه قضائیه هم در همین رابطه پرونده‌ای تشکیل داده و افرادی را هم بابت آن ممنوع‌الخروج کرده. هر چند تعداد تقریبی این افراد در خبرگزاری‌های مختلف بین ١۵ تا ٢٠ نفر اعلام شده اما معلوم نیست که افراد یاد شده مربوط به چه دستگاهی و با چه سمت‌ها و مسئولیت‌هایی هستند. روز پنجشنبه علی القاصی مهر، دادستان تهران در مصاحبه با صداوسیما از دستور فوری برای «شناسایی و معرفی عاملین انتشار فایل صوتی» خبر داد. دادستان تهران در این مصاحبه همچنین افزود جلساتی هم در نهادهای امنیتی کشور برای بررسی پرونده فایل صوتی برگزار شده است. به گفته دادستان تهران تا کنون کسی در این رابطه دستگیر نشده است.
اما در مجلس نمایندگان می‌گویند که به سختی با این ماجرا برخورد خواهند کرد و حتی برخی‌ها سخن از ضرورت استیضاح ظریف گفته‌اند. هرچند به‌نظر نمی‌رسد این تهدید در بهارستان هم چندان حامی داشته باشد. با این حال حسینعلی حاجی‌دلیگانی، دبیر هیأت‌رئیسه مجلس روز پنجشنبه و در گفت‌و‌گو با «تسنیم» اعلام کرد تعدادی از نمایندگان از روحانی، ظریف، آشنا و همچنین مسئولان مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری شکایت قضایی کرده‌اند.
در متن این شکایت نمایندگان خواستار «تعقیب کیفری» مقام‌های ارشد دولت شده‌اند. حاجی‌دلیگانی همچنین گفته که نمایندگان خواستار تحقیق و تفحص از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری هستند. علاوه بر اینها ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرگزاری «فارس» گفته است که این کمیسیون در نامه‌ای از محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران خواسته در اولین جلسه پیش روی کمیسیون امنیت ملی حاضر شود. عمویی علت این احضار را «ارائه توضیحات از سوی ظریف درباره فایل صوتی درز پیدا کرده» و «تعدادی سؤال از عملکرد وزارت خارجه» عنوان کرده است. علیرضا عباسی، نماینده کرج نیز گفته قرار است از محمود علوی، وزیر اطلاعات درباره چگونگی «سرقت» این فایل صوتی، در مجلس، سؤال شود.
اما موضوع این فایل صوتی واکنش‌هایی در دیگر کشورها هم به‌دنبال داشت. از جمله در امریکا تعدادی از نمایندگان و سناتورهای وابسته به حزب جمهوریخواه امریکا خواستار کناره‌گیری جان کری شده‌اند. جان کری در حال حاضر به‌عنوان مسئول تغییرات اقلیمی در شورای امنیت ملی دولت جو بایدن فعالیت می‌کند و به استناد سخنان ظریف توسط منتقدانش متهم شده که در طول مذاکرات برجامی موضوعاتی را به طرف ایرانی اطلاع‌رسانی می‌کرده.
اما در واکنشی دیگر سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که ملاک این کشور موضع رسمی جمهوری‌ اسلامی ایران باقی می‌ماند. به‌گزارش ایسنا، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه در گفت‌وگویی با خبرگزاری تاس در واکنش به انتشار فایل صوتی محمد جواد ظریف، گفت: «ما از آن‌هایی که به‌دنبال دستکاری کردن روابط دیرینه ایران و روسیه هستند باخبریم. در کل ملاک ما موضع رسمی ایران است که تا به حال بارها ابراز شده است. دوست ما ایران ظاهراً دوران آسانی را سپری نمی‌کند. به‌همین دلیل باید به هرگونه بلوای رسانه‌ای با دید این شرایط نگریست.»

برش
توصیه های پیشین ظریف به همکاران

اخیراً همچنین بخش‌هایی از سخنان محمد جواد ظریف در تیرماه سال گذشته و در جمع همکاران خود منتشر شده که در آن تأکید شده رهبری نظام استوانه نظام است، تکیه‌گاه نظام است، ما آمده‌ایم تا هزینه بشویم تا نظام، کشور و رهبری حفظ شود و نیامده‌ایم که رهبری را هزینه کنیم اما باید در آینده دانسته شود که این خط فکری غلط نبوده و نباید این کشور تمام مسائل خود را با دنیا تعلیق به محال یا تعویق به آینده کند. ظریف در این سخنرانی با بیان اینکه «در دنیای کنونی هیچ چیز صد درصد مثبت نیست و توقع «حلوا حلوا»کردن از جانب دیگران نداشته باشید»، گفته: خیلی نگران تاریخ نباشید و بیشتر نگرانی‌ها باید معطوف روز حساب در نزد پروردگار باشد. وی در ادامه با بیان اینکه «احساس نکنید که نمی‌دانند بلکه نمی‌خواهند که بدانند و دستهایشان رادر گوش می‌گذارند که نشنوند»، افزود: این به این معنی نیست که کار نکنید بلکه باید برای خدا کار کنیم. وی در تشریح عافیت‌طلبی گفت: اینکه برای حفظ پست، مقام و صندلی خود و جایگاه خود کاری کنید که مشکل رفع نشود. به‌گفته وزیر خارجه کشورمان: ما دو وظیفه داریم؛ یکی وظیفه کارشناسی و یکی وظیفه اجرایی. در وظیفه کارشناسی تقلید حرام است و در وظیفه اجرایی هم نباید اجتهاد بکنید.  ظریف افزوده: «آقا یک نکته‌ای را می‌فرمودند که فلانی (ظریف) می‌آید مخالفتش را می‌گوید ولی وقتی من دستوری می‌دهم می‌رود عین دستور من را اجرا می‌کند حتی اگر ۱۸۰ درجه مخالف نظرش باشد.»