استقرار دائمی بالگردها برای اطفای حریق در جنگل‌های زاگرس

زهرا کشوری
خبرنگار
سال گذشته جنگل‌های زاگرس بی‌سابقه‌ترین آتش‌سوزی را تجربه کردند. کمبود تجهیزات و نیروهای آموزش دیده، هم به جنگل‌های زاگرس زخم زد و هم زاگرس را به سوگ هفت جوان خود نشاند. جنگل‌های زاگرس منبع تأمین ۴۰ درصد از نیاز آبی کشور است. امسال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به‌دنبال دستور رئیس جمهوری ستاد راهبردی و حمایت منطقه رویشی زاگرس را تشکیل داد. این ستاد در اولین کار خود استقرار چهار بالگرد دائمی را در ۴ استان زاگرس تصویب کرد. درباره چگونگی اجرای این مصوبه با «سید امیر مسعود جلالی» رئیس دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل ها گفت‌و‌گو کردیم.
 آقای جلالی سازمان جنگل‌ها با توجه به آتش‌سوزی‌های هر ساله در نامه‌ای به رئیس جمهوری، خواستار ایجاد ستاد راهبردی و حمایت منطقه رویشی زاگرس شده بود، این درخواست و نامه نگاری به کجا رسید؟
با توجه به اهمیت جنگل های زاگرس حساسیت و شکنندگی‌های خاص منطقه زاگرس و عوامل تخریب آن، از رئیس‌جمهوری درخواست تشکیل این ستاد را کردیم. رئیس‌جمهوری موافقت کردند و این ستاد به ریاست معاون رئیس جمهوری و عضویت وزرا و دستگاه‌های دست‌اندرکار تشکیل شد. دبیرخانه ستاد هم در سازمان جنگل‌ها ایجاد شد. این ستاد مصوبات مختلفی در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دارد. در یکی از مصوبات آن با توجه به اینکه بیشترین حریق‌های ما در منطقه زاگرس است مقرر شده علاوه بر قرارداد‌هایی که برای اعزام بالگرد‌ها داریم، چهار فروند بالگرد در چهار استان زاگرس به‌صورت دائم مستقر شود. استقرار این بالگردها مصوب شده و در حال انجام است.
 در این مصوبه مشخص شده است که سازمان یا نهادی بالگردهای دائم منطقه زاگرس را تأمین می‌کند؟
بله. ما یک مرکز خدمات هوایی در وزارت دفاع داریم همین الان هم از جاهای مختلف  مثل وزارت نفت و هلال احمر هلی‌کوپتر می‌گیریم یعنی فقط وزارت دفاع نیست. منتها در ستاد مصوب شد و مسئولیت استقرار دائم بالگردها را وزارت دفاع کشور با همکاری سازمان مدیریت بحران به عهده گرفتند. این دستگاه‌ها هماهنگی‌ها را انجام می‌دهند، هزینه‌ها را هم ستاد مشخص و مصوب و دولت آن را تأمین می کند.
 آیا اجرایی شدن این مصوبات به آتش‌سوزی‌های امسال می‌رسد؟
بله. همه استانداران این چهار استان پیگیر موضوع هستند. یکی از استان‌هایی که قرار است بالگرد دائم در آن مستقر شود، کهگیلویه و بویراحمد است. پیگیر آماده شدن استخرهای آبگیر و آشیانه آن هستیم.تمام هم و غم ما این است که این تجهیزات به آتش‌سوزی‌های امسال برسد.
  در آتش‌سوزی‌های سال گذشته چقدر از وسعت جنگل‌های زاگرس از دست رفت؟
از دست نرفت. این شائبه وجود دارد که هر جا جنگلی آتش می‌گیرد این جنگل به طور کامل از بین می‌رود. ما در سال گذشته بیش از 3000 فقره حریق داشتیم. شرایط اقلیمی، سال گذشته را به یکی از بحرانی‌ترین و بی‌سابقه‌ترین سال های کشور در موضوع حریق تبدیل کرده بود؛ ولی ما این بحران را پیش‌بینی کرده بودیم. وسعت ۹۸ درصد از آتش‌سوزی‌های ما کم بود. مثلاً آتش‌سوزی چند روزه منطقه حفاظت شده خائیز در کهگیلویه و بویراحمد مربوط به محیط‌ زیست بود. ولی ما آنجا حضور دائم داشتیم. نمی‌خواهم بگویم به درختان آسیبی نرسید اماعمده‌ترین حریق سال گذشته سطحی بود. برنامه احیا و بازسازی درختان آسیب دیده را هم در دست انجام داریم.
  آمار درختان‌ از بین رفته در این آتش‌سوزی‌ها را داریم؟
بله. آمار منطقه‌ای وجود دارد. یکی از برنامه‌ها که از سال ۹۹ در ۱۱ استان زاگرس به‌صورت آزمایشی در حال انجام است استخراج این اطلاعات است تا بتوانیم وضعیت رویشگاه‌ها را رصد کنیم. تأکید و اولویت ریاست سازمان هم در برنامه نهالکاری و غناسازی جنگل زاگرس احیای جنگل‌های آسیب‌دیده در حریق هاست.
  بسیاری از آتش‌سوزی‌های ما در مناطق صعب‌العبور اتفاق افتاد. می‌دانید که نگهداشت درختان مهم‌تر از کاشتن آنهاست. با توجه به اینکه در برخی موارد هلی‌برد نیروها برای اطفای حریق این مناطق با سختی انجام می‌گرفت، آبیاری درختان کاشته شده در مناطق صعب‌العبور چگونه انجام می‌گیرد؟
اگر بخواهیم این گونه حساب کنیم کل عرصه‌های زاگرس در مناطق صعب‌‌العبور قرار دارد چگونگی احیای آنها کار ماست.
 البته همه جنگل‌های زاگرس در مناطق صعب‌العبور قرار ندارد اما چگونگی احیای درختان آسیب دیده را توضیح دهید.
شیوه‌های نهالکاری کاملاً تخصصی است. عمده‌ترین نهالکاری‌های ما با کمترین میزان آبدهی انجام می‌گیرد.زمان کشت نهال راهم جوری تعیین می‌کنیم که بتواند از بارندگی‌ها استفاده کند و خودش را در عرصه مستقر کند اما دربرخی عرصه‌ها نیاز به آبیاری دارد که ما همان‌طور که در جاهای مختلف آبیاری می کنیم اینجا هم انجام می‌دهیم. برخی مناطق هم ممکن است خیلی صعب‌العبور باشند که قاعدتاً در چنین نقاطی امکان احیا و بازسازی نیست اما زادآوری طبیعی اتفاق می‌افتد. یکی از برنامه‌های ما برای احیای طبیعی عرصه‌ها قرق کردن آنها و جلوگیری از تردد دام هاست.
  سال گذشته هفت نفر از فعالان محیط‌ زیست را در آتش‌سوزی‌های زاگرس از دست دادیم. یک سال از ماجرا می‌گذرد. خانواده‌ها می‌گویند سازمان جنگل‌ها حاضر نیست از بیمه‌های بی‌نام برای پرداخت دیه استفاده کند. آنها حتی می‌گویند سازمان محیط‌ زیست و مدیریت بحران به خانواده‌ها بی‌توجهی می‌کند و سازمان جنگل‌ها برای احقاق حقوق آنها در روند رسیدگی به پرونده شکایت، مانع‌تراشی کرد. دلیل این اعتراض را چه می‌دانید؟
نه اینگونه نیست. خود سازمان جنگل‌ها باعث و بانی این موضوع بود. خود ما موضوع «فداکار خدمت» را دنبال کردیم و نامه‌های متعددی زدیم. الان آیین نامه اجرایی قانون مدیریت بحران برای پرداخت خسارت‌ها در حال تدوین است. منتظریم آیین‌نامه اجرایی آن مشخص شود تا جبران خسارت کنیم.
  پس چرا از سازمان جنگل‌ها شکایت کردند؟
چون ما پولی نداشتیم که دیه بدهیم. ماده ۲۰ قانون مدیریت بحران احتیاج به یک آیین‌نامه دارد تا بتواند شیوه‌های جبران خسارت را مشخص کند. آیین‌نامه در هیأت دولت است و باید تصویب شود ما الان قانونی برای پرداخت خسارت نداریم. منتها در این خلال خودمان سعی کردیم در هر قالب و شکلی که می‌شود با دیدارهای مختلف زحمات آنها را جبران کنیم.
  خانواده‌ها می‌گویند تنها یک بار از سوی سازمان جنگل‌ها در استان و یک بار فرماندار به دیدار آنها رفته است حتی می‌گویند در جلسه‌ای که در سازمان جنگل‌ها برگزار شد اجازه حضور وکیل را به سازمان جنگل‌ها ندادند.
وکیل برای موقعی است که ما شکایتی از هم داشته باشیم.
  خب خانواده‌ها از شما شکایت کردند.
ما مدیون آنها هستیم و کاملاً حق را به آنها می‌دهیم و خودمان را موظف به پیگیری می‌دانیم.
 جانباخته ها سرپرست خانوار بودند و بازماندگان آنها نیازمند مستمری هستند. فکر می‌کنید کی دیه و مستمری آنها برقرار می‌شود؟
پیش تر هم اعلام کرده ایم این موضوع از سوی ریاست سازمان و وزیر جهاد کشاورزی بشدت پیگیری می‌شود. منتها حل آن احتیاج به یک زیرساخت‌هایی دارد. ما خودمان را مدیون، مکلف و موظف به آنها می‌دانیم و این کار را انجام می‌دهیم.

نیم نگاه

ما پولی نداشتیم که دیه جانباختگان آتش سوزی جنگل های زاگرس را بدهیم. ماده ۲۰ قانون مدیریت بحران احتیاج به یک آیین نامه دارد تا بتواند شیوه‌های جبران خسارت را مشخص کند. آیین نامه در هیأت دولت است و باید تصویب شود. ما الان قانونی برای پرداخت خسارت نداریم. منتها در این خلال خودمان سعی کردیم در هر قالب و شکلی که می‌شود با دیدارهای مختلف زحمات آنها را جبران کنیم