پرورش ذوق در گذرهای فرهنگ و هنر

امین عارف نیا
مدیر فرهنگی
یکی از دغدغه‌های همیشگی اهالی فرهنگ و هنر تربیت زیبایی شناختی جامعه و کمک به پرورش ذوق مردم از طریق تولید آثار هنری فاخر، ارائه محتواهای فرهنگی غنی و برگزاری رویدادهای وزین بوده است. آثار، خدمات و رویدادهایی که در مرحله آفرینش توأم با تأمل و دقت خلق شده و عرضه آنها در طول قرن‌ها به شکل‌گیری مراکز، سالن‌ها و تالارهایی فاخر انجامیده که اقشاری خاص که خود را ملتزم به تربیت تخیل دانسته یا در جست و جوی مفاهیم اجتماعی و فلسفی در ورای آثار هنری بوده‌اند به آنها آمد وشد داشته‌اند. از سویی عامه مردم در ادوار و جوامع گوناگون نشان داده‌اند که از برنامه‌ها و رویدادهای در دسترس که وجه هیجان آفرین و مفرح آنها غالب است، استقبال می‌کنند. برنامه‌ها و رویدادهایی که کمتر به تالارها و سالن‌ها راه داشته و بیشتر در معابر و میادین یا کافه‌ها و سالن‌های عمومی بر پا و با کمترین بها در دسترس مردم بوده‌اند. وجه بی‌تکلف و ارزان بودن دسترسی به هنرهای عامه پسند باعث شده مراکز ارائه این خدمات و رویدادها پر رونق باشند و آفرینندگان و عرضه کنندگان خدمات در این معابر و مراکز همواره بکوشند که بر جنبه سرگرم کننده و
هیجان آور آثار خود بیفزایند. از سویی دیگر در میان سیاستگذاران و برنامه ریزان فرهنگی که هدایت، حمایت و نظارت بر فرایند تولید و عرضه آثار فرهنگی و هنری را بر عهده دارند، هریک از این جریان‌های هنری جایگاه خاصی داشته است. ضرورت پرورش ذوق جامعه و ارتقای فرهنگ عمومی از طریق تقویت جنبه‌های اخلاقی و تربیتی فعالیت های فرهنگی به حمایت از هنر فاخر و متعالی انجامیده و از منظری ضرورت تأمین نشاط اجتماعی و پاسخگویی به نیازهای عامه مردم، برنامه ریزان فرهنگی را از تقابل با ارائه کنندگان هنرهای عامه پسند بر حذر داشته است. در این بین و از منظر سیاستگذاری فرهنگی می‌توان میانبری زد! می‌توان هنرهای وزین و خدمات فاخر فرهنگی را به میان مردم برد و میان آفرینش‌های والای هنری و ذائقه مردم پیوندی ایجاد کرد و از فضاهای زنده شهرها به‌عنوان محل تجلی این پیوند بهره برد. بازارچه‌ها، پیاده راه ها، کاروانسراها، عمارت‌ها و بناهای تاریخی ای که در بافت های پررونق شهری واقع شده‌اند و نقاط عطف مناسبی برای تعاملات انسانی محسوب می‌شوند، قابلیت پذیرش کسب و کارها و رویدادهای فرهنگی و هنری را در کالبد خود دارند. در این بین تأکید بر این نکته که برقراری این پیوند و استقرار مشاغل فرهنگی در کالبدهای پررونق شهری باید کاملاً طبیعی صورت پذیرد و برنامه ریزان فرهنگی و مدیران شهری از تحمیل و اقدام های تصنعی اجتناب کنند، ضروری است. چرا که تحمیل با روح هنر در تضاد و تقابل است. به عبارتی گذر فرهنگ و هنر با خواست جامعه و اهل هنر، در بافت شهری مناسب و در فرایندی  خود خواسته شکل می‌گیرد و مدیریت شهری صرفاً نقش تسهیل گر را ایفا می‌کند. ترغیب هنرمندان دغدغه‌مند برای مشارکت در شکل‌گیری این گذرها، عرضه آثار و محتواهای کاربردی و برگزاری رویدادهای آمیخته با مفاهیم عمیق به مرور به شکل‌گیری مراکز جدیدی می‌انجامد که در عین در دسترس بودن، در پرورش ذوق جامعه و ارتقای فرهنگ عمومی نقش آفرین خواهند بود. شکل‌گیری گذرهای فرهنگ و هنر علاوه بر نقش مؤثری که در پرورش ذوق جامعه دارند، فرایند عرضه آثار هنری و کالاهای فرهنگی را نیز تسهیل و موجب رونق کسب و کارهای مرتبط می‌شوند. در شهرهای گردشگرپذیر اثر بخشی این گذرها بیش از سایر شهرها خواهد بود و به مرکزی برای معرفی فرهنگ بومی و هنرهای سنتی آن شهر به گردشگران بدل می‌شوند. به عبارتی ایجاد گذرهای فرهنگ و هنر فرصتی برای دمیدن بر روح شهرهایی است که به سرعت به‌سمت بدقوارگی و فاصله گرفتن با هویت خود پیش می‌روند. امید که تلنگری برای توجه بیش از پیش به فرهنگ و هنر و پیشینه غنی شهرها باشد.