پرش دشوار اسب ترکمن از مانع صادرات

حمیده گودرزی
خبرنگار
نگاهداری سفره سبز ۵ هزار اسب‌ ترکمن با افزایش قیمت‌ها بسیار گران شده و فرایند پرورش این گونه با ارزش دشوارتر شده است.
رئیس کمیته اسب ترکمن فدراسیون سوارکاری کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید چون در زمان فروش اسب ترکمن به وزن آن توجه نمی‌شود این مسأله دغدغه صاحب آن اسب ترکمن را کم‌ کرده است. او همچنین از عدم صادرات اسب ترکمن گله‌مند است. پیشتر جهاد کشاورزی ممنوعیت صادرات اسب ترکمن را رد کرده بود اما یک پیش شرط برای آن گذاشته است؛ تهیه شناسنامه بین‌المللی برای صیانت از‌ نژاد اسب اصیل ترکمن به‌ نام ایران.
اسب‌ نژاد ترکمن از گونه اسب‌های اصیل ایرانی است که پیشینه‌ای طولانی در زندگی صحرانشینی و جنگ وگریزهای ترکمن‌ها دارد. اگرچه زیستگاه اصلی و پرورش این‌ نژاد از اسب‌ها در مناطق ترکمن صحرا و ترکمنستان بوده، اما تنها گونه اصیل آن متعلق به ایران است. به‌دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش در تمام امور ورزشی در دنیا پرطرفدار بوده و علاقه‌مندان به آن نیز حاضرند مبالغ هنگفتی را برای داشتنش پرداخت کنند.
رئیس کمیته اسب ترکمن فدراسیون سوارکاری کشور با اشاره به این موضوع که مشکلات تولیدکنندگان اسب بزرگترین دغدغه فدراسیون سوارکاری کشور است می‌گوید: «فدراسیون همیشه در کنار مردم بوده و هست اما گاهی اوقات به‌دلیل کمبود بودجه نمی‌توانیم مسابقات بیشتری برگزار کنیم و از این‌رو شرمنده مردم می‌شویم. همان‌طور که می‌دانید ارزش اسب‌های ورزشی به شرکت در مسابقات و کسب رکوردهایشان است اما متأسفانه میادین در اختیار برخی شرکت‌ها بوده و جهت برگزاری مسابقات سوارکاری از فدراسیون هزینه بسیار دریافت می‌کنند. از این‌رو چنانچه دولت بودجه مناسب و میادین را در اختیار فدراسیون قرار دهد نه تنها عمده مشکلاتی که با آن روبه رو هستیم حل خواهد شد بلکه هم مسابقات بیشتری برگزار خواهیم کرد و هم اینکه باعث رونق تولید و پرورش اسب‌های ورزشی و کارآفرینی و اشتغالزایی خواهد شد.»
اصغر قائد امینی با بیان اینکه اسب‌ نژاد ترکمن در دو تیره «یموت» و «آخال تکه» است، می‌گوید:«حدود 90 درصد‌ نژاد اسب های ترکمن در کشورهای دیگر ترکیبی از «آخال تکه» روس و اسب های «یموت» ایرانی است. یعنی مرجع اصلی‌ نژاد اسب «آخال تکه» متعلق به روسیه است اما در کشورهای تازه استقلال یافته بخصوص ترکمنستان و قزاقستان و برخی کشورهای اروپایی و امریکایی این‌ نژاد اسب یافت می‌شود. «یموت» نیز که‌ نژاد اصیل اسب‌ ترکمن است فقط در ایران تولید و پرورش می‌یابد.
بنابراین از آنجایی که اسب‌های ترکیبی «آخال تکه» روس و «یموت» ایرانی تنها اسب‌هایی هستند که قابلیت شرکت در تمامی امور ورزشی از جمله پرش، کورس، استقامت و حتی زیبایی دارند، این‌ نژاد مورد توجه بسیاری از مردم دنیا قرار گرفته‌ است. در کشور ما نیز چند سالی است که حمایت‌های ویژه فدراسیون سوارکاری کشور در زمینه برگزاری جشنواره‌ها و حضور سوارکاران جوان بین‌المللی و اهدای جوایز ویژه باعث شده تا مالکان و سرمایه‌گذاران بسیاری در سطح کشور نسبت به تولید و پرورش آن علاقه نشان دهند.»
امینی همچنین تخصصی بودن و مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها را مهم‌ترین ویژگی اسب‌های‌ نژاد ترکمن ایرانی نسبت به سایر اسب‌های ورزشی ایرانی و خارجی دانسته و می‌افزاید:«این‌گونه از اسب‌ها با توجه به اینکه نسبت به شرایط آب و هوایی و محیطی کشور پرورش می‌یابند کمتر و دیر‌تر دچار بیماری می‌شوند. چنانچه بیمار هم شوند هزینه درمانشان بسیار کم است. از این‌رو کم هزینه‌ترین و ارزان‌ترین اسب‌های ورزشی ایران محسوب می‌شوند. اما در مقابل اسب‌های خارجی که جهت شرکت در مسابقات وارد کشور می‌شوند به‌دلیل آنکه به شرایط آب و هوایی کشور عادت ندارند نسبت به بیماری‌ها و مشکلات و اتفاق‌هایی که در محیط رخ می‌دهد مقاومت کم‌تری دارند. همچنین دست‌ها و پاهای ضعیفی داشته و سم‌هایشان نیز به‌طور دائم دچار مشکل می‌شود. همان‌طور که می‌دانید سم اسب‌ها به‌دلیل استوار بودن چهار ستون بدن روی آنها به‌عنوان مهم‌ترین بخش محسوب می‌شوند که این ضعف را نیز می‌توان در اسب‌های خارجی به وضوح دید.»
او می‌گوید: «با توجه به اینکه اسب‌ نژاد ترکمن ایرانی در زمینه‌های مختلف ورزشی از جمله کورس، پرش و زیبایی قابل رقابت با سایر اسب‌های دیگر است در دنیا خواهان بسیاری دارد اما متأسفانه صادرات آن ممنوع است.» رئیس کمیته اسب ترکمن فدراسیون سوارکاری کشور درباره علت این موضوع می‌افزاید: «در واقع هیچ گونه اسب ایرانی چه‌ نژاد ترکمن و چه نژادهای دیگری از کشور خارج نشده است. البته با توجه به محدودیت در هزینه‌ها فدراسیون چندین بار نسبت به شرکت در مسابقات بین‌المللی در کشورهای دیگر اقدام کرد که متأسفانه به‌دلیل وجود برخی مشکلات از جمله بحث قرنطینه نتوانستیم در این زمینه با دنیا ارتباط برقرار کنیم. در خصوص صادرات هم باید بگویم که این کار در حوزه وظایف جهاد کشاورزی است. فدراسیون سوارکاری کشور فقط به‌عنوان یک فیلتر است که کاری انجام دهد. اما اینکه چرا صادرات اسب ممنوع است را حتی من هم نمی‌دانم و در این رابطه مسئولان جهاد کشاورزی باید پاسخگو باشند.
در هر حال با توجه به کیفیت و توانمندی که اسب‌های‌ نژاد ترکمن ایرانی در رقابت با سایر اسب‌های دیگر دارند بسیار علاقه‌مند به صادرات آنها هستیم. از این‌رو چنانچه در این خصوص مشکلی باشد به قطع برای رفع آن همکاری خواهیم کرد». البته جهادکشاورزی صادرات اسب ترکمن را ممنوع نمی‌داند. این وزارتخانه یک شرط دارد اسب‌های صادراتی باید شناسنامه بین‌المللی داشته باشند تا ردیابی شوند و مشخص شود صاحب اسب چه کسی است. اسب ترکمن در سیاست جهادکشاورزی ارزش ژنتیکی دارد‌. در حال حاضر تنها ۱۰۰ اسب ترکمن شناسنامه بین‌المللی دارند. به‌نظر می‌رسد هزینه‌های بالای تهیه شناسنامه بین‌المللی و اختلاط اسب ترکمن با نژاد‌های دیگر یکی از دلایل عدم تمایل صاحبان اسب‌ها برای تهیه شناسنامه بین‌المللی باشد.

نیم نگاه

تولید کنندگان اسب همانند سایر تولید کنندگان دامی دیگر برای تهیه خوراک و علوفه با مشکلات زیادی روبه رو هستند. اما خوشبختانه از آنجایی که اسب نژاد ترکمن فقط کاربری ورزشی دارد میزان وزن آنها همچون سایر محصولات دامی دیگر در خرید و فروش تأثیری ندارد