حکمرانی ریسک تسریع در واکسیناسیون و امیدافزایی

بیژن یاور
 مدرس دانشگاه و صاحبنظر در حوزه مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل
اگر دغدغه همگان طی ماه‌های گذشته وجود افراد ناقل بی‌خبر از بیماری خودشان بوده است اما در حال حاضر چالش موجود، افراد بیمار کرونا مثبتی هستند که دانسته قرنطینه را ترک می‌کنند. افراد دسته دوم می‌توانند بسیار خطرناک‌تر باشند تا بدان حد که معاون کل وزیر بهداشت می‌گوید در تاریخ 30 فروردین ماه امسال 42 هزار و 598 نفر از هموطنانی که در کشور تست مثبت کرونا بوده‌اند، از اصول قرنطینه تخطی نموده و آن را نقض کرده‌اند. این افراد علاوه بر اینکه سلامتی خود را با استراحت نکردن در خانه به خطر می‌اندازند بلکه با انتقال ویروس، جان سایر هموطنان را نیز به خطر می‌اندازند! مدیریت چنین افرادی باید از طریق ردیابی تماس (Contact Tracing) و واکسیناسیون عمومی به جد پیگیری شود. قطعاً فردی که کرونا مثبت بوده است و قرنطینه را ترک می‌کند فعالیت سهوی انجام نداده است! دلیل رخداد چنین اتفاقی که فرد علی‌رغم آگاهی از بیماری خود مبادرت به ترک قرنطینه می‌کند عوامل مختلفی می‌تواند باشد که از حوصله بحث خارج بوده و فرصتی دیگر را طلب می‌نماید. اما دو خصیصه در پایداری شرایط اضطراری همه‌گیری حاضر تأثیر دارد. یکی «رفتار غیرایمن» که در اختیار هر فرد است و دیگری «شرایط ناایمن» که بیشتر مبنای محیطی دارد. تسریع در واکسیناسیون عمومی می‌تواند دو مورد را تحت تأثیر قرار دهد به نظر می‌رسد که می‌توان در قالب حکمرانی ریسک(Risk Governance)به فکر چاره بود! حکمرانی ریسک جزئی از فرهنگ ریسک بوده ومربوط به تفسیر ماهیت و اصول اصلی حکمرانی در چارچوب تصمیم‌گیری مرتبط با ریسک است. به زبان ساده حکمرانی ریسک به  قوانین و مقررات، فرایندها و مکانیسم‌هایی که بر اساس آنها تصمیم‌هایی درخصوص ریسک گرفته شده و اجرایی می‌گردد اطلاق می‌شود. به عبارتی ساده‌تر حکمرانی مطلوب ریسک زمانی اتفاق می‌افتد که بتوان سبدی از انواع تدابیر را مدنظر قرار داد. یعنی علاوه بر جلوگیری و کاهش عادی‌انگاری و روزمرگی‌ها، رعایت پروتکل‌های بهداشتی، ردیابی تماس، نظارت واعمال قانون، کاهش، انتقال، مدیریت ریسک و نمونه‌های مشابه در حال حاضر به‌طور ویژه باید به مواردی مانند واکسیناسیون پرداخته و آن را تسریع کرد که در حال حاضر می‌تواند آرامش اجتماعی را به همراه داشته باشد. در کشور هند نیز با توجه به نرخ بالای مرگ‌و‌میر بیماری ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا در حال حاضر یونیسف فراخوانی اضطراری به کشورهای ثروتمند و متمکن برای به اشتراک‌گذاری واکسن‌های کووید 19 اعلام کرده و تسریع در آن را خواستار شده است. بر‌اساس اطلاعات یونیسف، در حال حاضر، واکسیناسیون از نظر علمی شفاف‌ترین راه برای برون‌رفت از همه‌گیری حاضر است. تا زمانی که همه ایمن نشوند، هیچ‌کس ایمن نخواهد بود. کمتر از یک درصد از کشورهای ثروتمند به کشورهای کمتر برخوردار کمک می‌کنند! این ریسک فرایند همه‌گیری را طولانی‌تر می‌کند و باعث می‌شود تا نمونه‌های کشنده‌تر و مسری‌تر گسترش یابند و به نظر می‌رسد که خطرپذیری و ریسک کارایی و اثربخشی واکسن‌های موجود را برای همه تحت تأثیر قرار دهد. یونیسف بیان می‌کند که به نظر می‌رسد راه‌حلی درخصوص این شرایط بحرانی وجود دارد و آن اهدا و دسترسی به واکسن همین الان می‌باشد. این یک نیاز عمومی است. هر کشور متناسب با سیاست کلانی که دارد می‌تواند با تسریع واکسیناسیون عمومی از آن به عنوان روشی مکمل برای کنترل بهتر این بیماری استفاده کند. لذا برنامه، اولویت‌ها و سرعت عمل در چنین شرایطی حائز اهمیت ویژه‌ای است. کشورهای برخوردار نیز باید به فکر کشورهای کمتر برخوردار باشند. برای جلوگیری و یا به حداقل رساندن اینفودمیک‌ها یا هجمه‌های اطلاعاتی نادرست درخصوص واکسیناسیون عمومی، شایسته است که اطلاع‌رسانی مطلوب و جدول زمانی‌بندی واکسیناسیون عمومی از قبل در مقاطع زمانی مناسب، کوتاه و مستمر از طریق مراجع رسمی در اختیار مردم قرار گرفته و مراکزی در خصوص پاسخگویی به شبهات و سؤالات در راستای کنترل اینفودمیک‌ها در نظر گرفته شود. توجه داشته باشیم که با اطلاع‌رسانی دقیق و بموقع می‌توان آرامشی اجتماعی ایجاد کرد و این حس اطمینان را انتقال داد که وضعیت بر‌اساس برنامه در حال پیش رفتن است. نتیجه اینکه تسریع در واکسیناسیون عمومی می‌تواند به عنوان یک روش مکمل و تکمیلی در سبد حکمرانی ریسک، امکان و شرایط آرامش اجتماعی را فراهم کرده و مردم را از وجود سیاست‌ها، برنامه‌ها، فرایندها و پاسخ‌های مناسب و متناسب در قالب تصمیم‌گیری‌های بموقع به گونه‌ای خاطر جمع کند که منتج به یک جمع‌بندی مطلوب گردد. در حال حاضر حکمرانی ریسک در جهان این مطلب را گوشزد می‌کند که راه برون‌رفت از همه‌گیری حاضر کمک به همدیگر است. متفاوت بیندیشیم!‌