سوغات حکیم از سفر به هند

 از دوم خرداد سال 1302 تا امروز، 98 بار فلک دور سر مردی حکیم گشته است و هربار لابد زیر لب «لاحول» خوانده و در دل «وان یکاد» زمزمه کرده است. امروز نود‌وهشتمین سالروز تولد استاد محمدعلی موحد است. چشم بد دور و چراغ خانه‌اش روشن. او این عمر ارجمند را مثل سفره‌ای سخاوتمند پیش اهل فرهنگ گسترده و خود مثل یک سفره دار نجیب دست به سینه در درگاه ایستاده است تا زائران و مجاوران معبد دانایی را یکان یکان نانی گرم و آبی سرد ببخشد. عدد کسانی که با این سفره، حق نمک دارند بیرون از حسا ب است.  استاد محمدعلی موحد از عمر، شرمسار نیست و بدهی‌اش را به سرنوشت، صاف کرده است. در ازای جانی که از آسمان گرفته گردن آویز بلندی از تحقیقات تراز اول ساخته و بر سینه فرهنگ آویخته است. حقوق، تاریخ، ادبیات و عرفان، در حکم  قله‌های کوهستانی‌اند که او در تمام عمر، صبح به صبح سراغ‌شان می‌رود و شب به شب با یک بغل علف‌های عطری شفابخش باز می‌گردد تا شیره این گیاهان را عصاره کند و روی زخم‌های فرزندان آدم بگذارد. ترجمه «گیتا» حاصل یکی از این گلگشت‌های فرهنگی است؛ رساله‌ای بی‌مثال در خداشناسی و حکمت زندگی با ترجمه‌ای درخشان.
گیتا یا «بهگود گیتا» یا «سرود خدایان»، جزئی از منظومه شگفت انگیز مهابهارات، از بزرگ‌ترین منظومه‌های حماسی جهان است. «گیتا» به عنوان بخشی از این منظومه، محاوره‌ای میان کرشنا و ارجونا است و در خلال آن، رازهای توحید و اسرار زندگی اصیل و ارزشمند بازگفته می‌شود. ایرانیان از دیرباز با این کتاب گرانسنگ آشنا بوده‌اند چندان‌که ابوریحان بیرونی در «تحقیق ماللهند» بارها از آن یاد کرده است. اگرچه تلاش برای ترجمه این اثر به فارسی، سابقه‌ای چندصد ساله دارد اما استاد موحد با قلمی از عسل شیرین‌تر سراغ این ارثیه حکیمان هندی رفته است و به شایسته‌ترین وجه، ردای زبان پارسی را بر بالای آن برش داده است. بیراه نیست اگر گفته شود موحد با ترجمه این اثر، ظرفیت‌های تازه‌ای از توانمندی‌های زبان فارسی را کشف کرده است. حاصل این حسن سلیقه، متنی باشکوه است که طعم کتاب‌های آسمانی را دارد. افزون بر ذوق سرشاری که مترجم در برگردان «گیتا» به خرج داده مقدمه‌ای مستوفا و مغتنم بر صدر اثر نشانده تا مکانت و منزلت این کتاب گرم و روشن را آفتابی کند.  کتابی تا این اندازه اصیل و نظرگیر، متأسفانه اثری نسبتاً مهجور بوده و اقبالی مطابق با ارزش‌های بی‌همتایش نیافته است. استاد موحد به سال 1344 چاپ نخست این کتاب را به همت انتشارات خوارزمی روانه بازار نشر کرد. از آن زمان تاکنون چند بار دیگر نیز این کتاب ارجمند تجدید چاپ شده است. در زادروز خجسته استاد محمدعلی موحد و به نیت شراکت در عمق و اصالت محتوایی «گیتا» و نیز شیرینی و شکوهمندی ترجمه اش، این نمونه از متن کتاب را از نظر بگذرانید: «و آنکه از رنگ تعلق رسته است/ و از بند نیک و بد جسته/ و دل به معرفت بسته/ هرچه کند از بهر خدا کند/ زنجیر کار او گسیخته بود/ او هرچه کند خدا بود.»(ص 93)
گیتا، سرود خدایان
ترجمه محمدعلی موحد
انتشارات خوارزمی