درست‌نویسی در فضای مجازی را جدی بگیریم؛ شاعران بیشتر‌!

وحید خلیلی اردلی
مدرس دانشگاه
رعایت موازین درست‌نویسی، راه را برای بروز خلاقیت‌های ادبی هموار و هموارتر می‌کند. برای اثبات «قدرت زبانی» و «گنجایشِ فرازبانی» فارسی، نیازی به ارائه استناد و استدلال نیست! چه شاعران فارسی‌سرا که شعرشان تأیید جهانی دارد و چه نویسندگانی که آثارشان ارزش مانایی. همین گنجایش آوایی و موسیقایی و تصویرآفرینی زبان فارسی است که جریان جوشان شعر و ادب پارسی را دمادم و مداوم کرده است؛ اما... اما کدام عاملِ پررنگ است که دارد حال این خط و زبان را ناخوش می‌کند؟ آیا غیر از قلمرو پرانتشار «نوشتن در فضای مجازی»؟! آشکار است که با تغییر و پیشرفت زندگی بشر، رسانه‌ها و ابزار نوشتن هم متفاوت و پیشرفته شده‌ است. در روزگار ما اینترنت و فضای مجازی، بستر و ابزار اصلی «نوشتن» و «ارتباطات» است‌ و به‌دلیل ارتباط گسترده با کاربران و تولید نوشتار یا داده‌های زبانی فراوان، به زمینه بروز مشکلاتی برای خط و زبان ملت‌ها تبدیل شده‌ است.
در یکی‌، دو دهه اخیر، بیشترِ ملت‌های دارای خط و زبان مستقل، نگران تضعیف خط و زبان خویش در برابر تهدیدهای فضای مجازی و اینترنت شده‌اند و برای حفظ و حراست از زبان و خط و فرهنگ خود در برابر آسیب‌های احتمالی فناوری‌های نوین و ابزارهای جدید نوشتاری، هشدار داده‌اند و سازوکارهای گوناگونی طراحی و اجرا کرده‌اند. یکی از راه‌های حفظ و حراست از زبان و خط فارسی، مراقبت از تأثیرات نابجای فناوری‌های نوین و رایانه‌ها و فضای مجازی است. سنجش و پیمایشِ میزان و چگونگی انحراف نوشتار و حتی گفتار از زبان معیار و اصول حاکم بر زبان و خط فارسی می‌تواند گامی بنیادی برای این پاسبانی باشد؛ اما شاعرانی که هم به درست‌خوانی اثرشان می‌اندیشند، هم به بهره‌گیری از ظرفیت‌های متنوع زبانی، برای تولید آثار بیشتر و بهتر وظیفه‌ای بسیار سنگین‌تر بر عهده دارند. رسانه‌های متعدد و متنوع‌ِ امروزی برای این پایش و پالایش، کانون اصلی توقع و انتظار هستند. اما شاعران که خود هرکدام رسانه‌ای هستند، هم تولید متن می‌کنند، هم تولید محتوا در خط مقدم پاسبانی از خط و نگارش در دنیای پرسرعت و پراثر مجازی‌اند. اثرپذیری مخاطبان از متن ادبی و شاعرانه، بیشتر از متن ساده زبانی است، به همین دلیل است که از شاعران برای رعایت آیین و اصول نگارشی، انتظار بیشتری می‌رود. آنکه شعر را می‌شناسد و معنا را می‌شکافد، بهتر از این قلم می‌داند که زبان اگر ناخوش‌احوال باشد و با قامتی بی‌ترکیب و بی‌ترتیب در جاده دانش و هنر بپیماید، به «بنگاله» که نمی‌رسد هیچ، با خودمان هم «بیگانه» می‌شود!