استفاده از سرمایه‌های صنعتی با تغییر ساختار

سید عزیز آرمن
استاد دانشگاه چمران اهواز
عدم سرمایه‌گذاری یا عدم برداشت کافی از سرمایه گذاری‌ها تماماً به دو مسأله مهم و حیاتی برمی‌گردد. اولین آن رشد اقتصادی است. در طول سال‌های گذشته (حداقل 15 سال اخیر) به‌طور میانگین رشد اقتصادی در حد صفر یا بسیار پایین بوده است. بر این اساس پس‌اندازی صورت نگرفته که آن پس‌انداز به‌ سمت فعالیت‌های تولیدی برود. از سویی با کاهش درآمد ملی، پول‌ها تبدیل به سرمایه‌گذاری نشد و بیشتر صرف هزینه‌ها شد. دومین مورد مهم اطمینان نداشتن به آینده است؛ در شرایط حاضر سرمایه‌گذاران نمی‌توانند پیش‌بینی از آینده داشته باشند و از آنجا که پس اندازها هم بشدت کاهش یافته است سرمایه‌گذاران تمایلی برای سرمایه‌گذاری و انجام فعالیت‌های جدید ندارند. اگر آینده برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی قابل پیش‌بینی نباشد به‌طور قطع فعالیت تولیدی جدید شکل نمی‌گیرد و فعالیت‌های توسعه‌ای هم متوقف می‌شود. در مجموع در یک فضای کلان اقتصادی زندگی می‌کنیم که فضای کسب و کار آن آلوده است و بی‌ثباتی و عدم اطمینان نسبت به فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی وجود دارد.
خیلی از پروژه‌های صنعتی به‌علت فساد، درهم ریختگی، قاچاق و سایر موارد که همگان می‌دانند متوقف است. از سویی دستکاری و مداخله دولت در قیمت‌ها هم باعث می‌شود که هزینه‌ها افزایش پیدا کند و در نهایت فضایی ایجاد شود که تولیدکننده و فعال اقتصادی نتواند عملکرد خوبی داشته باشد. موضوعات مطروحه دولت قبل و بعد ندارد یا نمی‌توان گفت با رفتن یک نفر و آمدن فرد دیگر در جایگاه ریاست جمهوری تغییرات گسترده اتفاق می‌افتد؛ زمانی شاهد تغییر اساسی و بنیادی خواهیم بود که ساختار موجود عوض شود. برای آنکه شرایط تغییر کند و تا حدودی اطمینان سرمایه‌گذاران احیا شود دو توصیه به دولت آینده دارم که اولین آن فاصله گرفتن از هر گونه تنش است. تنش زدایی بیرون کشور(بخصوص کشورهای همسایه) یک الزام است. هیچ کشوری با تنش رشد اقتصادی نکرده و نخواهد کرد، بدین جهت ایران هم از این قاعده مستثنی نیست.
با توضیحات داده شده، برای آنکه دولت آینده بتواند در جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی موفق عمل کند و واحدهای صنعتی راکد را به بهره‌برداری برساند بهتر است که به سمت روابط بی‌تنش و کم تنش با کشورهای همسایه و سایر کشورها برود. اگر چنین امری اجرایی شود شاهد افزایش رقابت‌پذیری در کشور و ایجاد شفافیت در فضای اقتصادی خواهیم بود. از این‌رو امید است که دولت سیزدهم نگاه مثبتی به برجام داشته باشد و برای احیای آن تلاش کند. اگر در حوزه عنوان شده اقدامی صورت نگیرد و دولت آینده با ساختار موجود حرکت کند، نمی‌توان به آینده امیدوار بود.