صف طولانی متقاضیان شناسنامه ایرانی در خراسان رضوی

سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی از صدور ۱۰۰ شناسنامه برای فرزندان مادر ایرانی و پدر غیرایرانی در خراسان رضوی خبر می‌دهد. به گفته حسین احمدی، صدور شناسنامه برای تعدادی از فرزندان این خانواده‌ها نیازمند آزمایش‌های دی.ان. ای برای اثبات نسب است. آمارهای او می‌گوید ۱۰ هزار و ۹۸۰ فرزند بدون شناسنامه حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد غیرایرانی در این استان زندگی می‌کنند.
مهرماه سال98 بود که قانون اصلاح وضعیت (قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی) در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. تأیید این قانون توسط شورای نگهبان و ابلاغ آن به سازمان‌های ذیربط روزنه‌ امید را پیش چشم کودکان بدون شناسنامه با مادر ایرانی و پدر غیرایرانی باز کرد.
 آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ۷۰درصد خانواده‌های حاصل از ازدواج زن ایرانی و مرد خارجی، جزو 3دهک فقیر جامعه بوده است. ۵۰درصد از فرزندان این خانواده‌ها براساس قانون مصوب سال۱۳۱۳ فرزندان مادر ایرانی و پدر مهاجر صاحب شناسنامه نمی‌شوند و مدرک هویتی ندارند. لذا این قشر که جزو خانواده‌های نیازمند نیز بوده‌اند هیچ‌گاه امکان دریافت کمک‌های دولتی و غیردولتی را نیز نداشته‌اند، چون اغلب این کمک‌ها از طریق کد ملی افراد صورت می گیرد که همواره از آن محروم بوده‌اند. همچنین حدود 45درصد این کودکان یا ترک تحصیل کرده یا مدرسه نرفته بودند، در حالی که فرزندان حاصل از ازدواج مادر و پدر افغانستانی در مدارس ثبت‌نام می‌شدند.
این مشکلات سال‌های زیادی ادامه داشته و نتیجه آن این بوده که کودکان سال‌های گذشته و پدر یا مادرامروز هنوز شناسنامه یا مدرک هویتی نداشته باشند. آنها اکنون نیز به شدت نگران کودکان شان هستند، چون بدون شناسنامه، مشکلات والدین برای آنها نیز تکرار می‌شود. مشکلات ایجاد شده، باعث شد که از سال۸۵ به بعد طرح‌هایی درباره این موضوع در مجلس تأیید شود تا حداقل فرزندان مادران ایرانی از حقوق شهروندی برخوردار شوند. در نهایت نیز ۱۳ آبان ماه سال۹۷، لایحه‌ای در این خصوص در هیأت دولت تصویب و به کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی تحویل داده شد تا تکلیف حدود ۳۳ هزار فرزند حاصل از ازدواج مادر ایرانی و پدر خارجی مشخص شود.
مدیر کل امور حقوقی سازمان ثبت احوال کشور چند ماه پس از تصویب این قانون در شورای نگهبان و ابلاغ آن به سراسر کشورعنوان می‌کند که معتقدیم باید بین دستگاه‌های سیاستگذاری در بخش‌های مختلف از امنیتی، اجتماعی و فرهنگی گرفته تا سیاسی، تعامل و هماهنگی وجود داشته باشد. برای مثال بحث متعه(نوعی ازدواج موقت در شیعه) زنان ایرانی از سوی مردان مهاجر مطرح می‌شود و امکان دارد در جریان قانون جدید کرامت زنان ایرانی زیر سؤال برود.
محمدرضا علیان می‌افزاید: هدفمان این است که ازدواج‌ها ثبت و شرعی باشد تا مشکلی برای زنان ایرانی ایجاد نشود. به همین دلیل معتقدیم مشکلات قانون جدید را می‌شود در آیین نامه مورد توجه قرار داد و دستورالعملی برای آن در نظر گرفت.وی تصریح می‌کند: قانون تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در مرحله اجرا اشکالاتی دارد که باید با هماهنگی دستگاه‌ها برطرف شود.
یکی از این استان‌هایی که بواسطه نزدیک بودن به مرزهای شرقی کشور، بیشترین درگیری را با این موضوع دارد، استان خراسان رضوی است که تعداد زیادی از فرزندان مادر ایرانی و پدر غیرایرانی را در خود جای داده است.
سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی در گفت و گو با «ایران» در این باره می‌گوید: پس از مصوبه مجلس شورای اسلامی در تیر ماه سال 1399 در خصوص اعطای شناسنامه به فرزندان مادر ایرانی، اداره کل امور اتباع خراسان رضوی با توجه به ابلاغ آیین نامه اجرایی در زمان شیوع ویروس کرونا اقدامات اولیه را آغاز کرد.
حسین احمدی می‌افزاید: در نخستین مرحله و با در نظر داشتن فاصله گذاری اجتماعی (در دوران کرونا) ثبت‌نام و نوبت دهی از طریق پورتال رسمی اداره کل امور اتباع خراسان رضوی آغاز شد اما از آنجا که تعداد متقاضیان دریافت شناسنامه زیاد بود، برای این متقاضیان با دادن نوبت دهی، زمان‌های مشخصی برای تشکیل پرونده تعیین شد.
وی می‌گوید: تاکنون این نوبت‌ها تا مهرماه سال 1400 صادر شده است به طوری که 11 هزار پرونده تا مهرماه امسال و به ترتیب زمان‌های تعیین شده برای مادران ایرانی متقاضی، با مراجعه به دفاتر کفالت تشکیل خواهد شد.
سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی تصریح می‌کند: این خانواده‌ها با تهیه مدارک لازم باید در زمان نوبت خود به دفاتر اقامت و اشتغال که از قبل مشخص شده مراجعه کنند. از ابتدای شروع این طرح تا اردیبهشت ماه امسال در مجموع برای 4هزار و 890 مادر ایرانی و ۱۰ هزار و ۹۸۰ فرزند ناشی از این ازدواج‌ها که در زمان‌های تعیین شده خود به این دفاتر مراجعه کرده بودند، پرونده تابعیت تشکیل شده است.این مسئول در استان خراسان رضوی از تشکیل کمیته‌ای با عنوان «کمیته تابعیت» به‌دلیل حساسیت موضوع و حجم بالای درخواست‌ها و وصول پرونده‌ها از همان ابتدای شروع اجرای طرح خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: کمیته تابعیت مشتمل بر 10 نفر مسئول و کارشناس است که زیر نظر مدیرکل امور اتباع فعالیت می‌کنند. اعضای این کمیته، کار برنامه‌ریزی و اجرای شیوه نامه اجرایی داخلی را در دستور کار قرار داده‌اند.وی تصریح می‌کند: برای سرعت بخشیدن به اجرای این طرح و کار ارباب رجوع، فضای 200 متری برای مراجعان و پذیرش در اداره اتباع اختصاص یافت.
احمدی در خصوص فعالیت‌های انجام شده، می‌گوید: از 4هزار و 890 پرونده مادر ایرانی تاکنون در خصوص 2هزار و300 پرونده، برای تأیید اصالت شناسنامه مادر ایرانی با ثبت احوال مکاتبه شده و برای 2هزار و150 فرزند مادر ایرانی نیز مکاتبه استعلامات لازم انجام شده است.
وی درباره دیگر اقدامات کمیته تابعیت در راستای اطلاع‌رسانی روند اجرایی پرونده هر خانواده مادر ایرانی، اظهار می‌دارد: ارسال پیامک برای آگاه‌سازی و جلوگیری از مراجعه‌ها و تماس‌های مکرر از دیگر اقدامات کمیته تابعیت در راستای اطلاع‌رسانی روند اجرایی پرونده هر خانواده مادر ایرانی بوده است. همچنین در این کمیته مقرر شد همزمان با پیشرفت پرونده‌ها در مراحل مختلف، 3 پیامک برای هر خانوار ارسال شود. سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی در مورد مشکلات متقاضیان طرح تابعیت فرزندان مادر ایرانی با پدر غیرایرانی اظهار می‌دارد: متقاضیان طرح تابعیت فرزندان مادر ایرانی با مشکلاتی از قبیل نداشتن گواهی ولادت فرزندان، اثبات زوجیت و اثبات نسب و... مواجه هستند. این مشکلات نیز ناشی از سهل‌انگاری خانواده‌ها بوده است. به طور مثال ولادت فرزند خود را با نگرفتن گواهی ولادت، ثبت نکرده‌اند، لذا برای حل این مشکل باید آزمایش «DNA» انجام شود.
سرپرست اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی درباره آخرین وضعیت اجرای طرح تابعیت مادر ایرانی و میزان صدور شناسنامه‌ها اظهار می‌دارد: تا اردیبهشت ماه سال جاری در حدود 100شناسنامه توسط ثبت احوال استان به مرحله صدور رسیده و تحویل خانواده این عزیزان شده است.