توسعه همکاری‌های روسیه با چین؛ اهدف‌ و واقعیت‌ها

یوجین رومر و ریچارد سوکولسکی
‌مترجم: وصال روحانی
افزایش همکاری‌های نظامی و امنیتی روسیه و چین که امریکا از آن هراس دارد، هدفی است که اگرچه برخی قابلیت‌های اجرایی دارد اما گفتن این مهم بسیار ساده‌تر از تحقق بخشیدن این مهم است. جو بایدن در هفته‌های اخیر کوشیده است با کشیدن روس‌ها به جناح خود، از ابعاد تأثیرگذاری پیمان جدید همکاری‌های روسیه و چین بکاهد اما چنین مکانیسمی به خودی خود نیز با دشواری‌هایی در میدان عمل مواجه است.  اولین بهره تشکیل یک جناح متحد نظامی- امنیتی در مسکو و پکن بی‌نیاز شدن هر دو کشور از تدابیر امنیتی وسیع و فوق‌العاده‌ای است که در تمامی این سال‌های طولانی بخصوص در مناطق مرزی آنان برقرار بوده و اگر می‌خواهید گستردگی این تدابیر را دریابید، کافی است اشاره کنیم که مرزهای مشترک روسیه و چین بالغ بر چهار هزار کیلومتر است. در زمان اوج جنگ سرد بین اتحاد جماهیر شوروی و چین، 50 لشکر از ارتش شوروی و 59 لشکر چینی در دو سوی مرزهای فوق مستقر شده و سلاح‌های گرم‌شان را به سمت یکدیگر گرفته بودند. تأکیدهای مکرر بایدن بر لزوم جلوگیری از گسترش اقتصادی- نظامی چین در جهان بیش از آنکه ریشه در واقعیتی گریزناپذیر داشته باشد، باعث اعتلای جایگاه چین و بزرگ‌تر شدن این کشور در دید جهانیان شده است وگرنه روس‌ها هم می‌دانند هر چه با چین بیشتر همکاری کنند، وسعت میادین اجرایی آنها بیشتر نخواهد شد. مانورهای نظامی مشترک روسیه و چین در طول مرزهای دو کشور هم بیش از آنکه باعث نگرانی نظامی امریکا شود، اقدامی هشدارگونه به پنتاگون است تا بفهمد در دوره بایدن که سیاست‌هایش مبتنی بر تنش‌زدایی است، گاهی افزایش تنش‌ها و ازدیاد مراقبت‌ها سلاح کارآمدتری خواهد بود. البته شکی نیست که سربازان جوان و کم‌تجربه چینی از مانورهای مشترک قبلی دو کشور درس‌های زیادی گرفته و به کارآیی‌های افزون‌تری رسیده‌اند ولی کرملین بیش از آنکه برای چنین مسأله‌ای اهمیت قائل باشد، به افزایش سطح فروش جنگ‌افزارهای خود به دولت چین که پیامد چنان همکاری‌هایی است، می‌اندیشد. سیستم‌های نظامی چینی و آنچه خود آنها در سال‌های اخیر پدید آورده‌اند، ابزار کارآمدتری در قیاس با گذشته نشان می‌دهند و کار به جایی کشیده که چین در عرصه فروش سلاح به کشورها، آمار خود را به روس‌ها بسیار نزدیک کرده اما مادامی که تحریم نظامی روس‌ها توسط شرکت‌های جنگ‌افزاری امریکا ادامه دارد، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه بی تمایل نیست مبادله کالا به کالا با چین را ادامه بدهد و رقیب سابق و شریک فعلی‌اش را تقویت کند. جو بایدن قطعاً ترجیح می‌دهد پوتین هر چه سریع‌تر به یک نتیجه نهایی در مطالعاتش پیرامون استراتژی‌های جدید فرامرزی‌اش برسد. اما برخی بیم‌های رئیس جمهوری امریکا پیرامون نحوه و وسعت همکاری این دو کشور سوسیالیستی بی‌پایه و فاقد سندیت است زیرا مسکو نیز فقط تا وقتی پکن را تقویت می‌کند که خودش بازنده ماجرای هر چه بزرگ‌تر شدن دولت چین نباشد. همین حالا نیز در اندیشکده‌های مسکو، رساله‌های متعددی درخصوص خطرناک‌تر شدن بیش از حد ماشین‌های اقتصادی و نظامی چین تنظیم و منتشر شده که در آنها به پوتین توصیه شده نزدیک‌تر شدن به «امریکای بایدن» می‌تواند برای آنها کم‌خطرتر از قدرتمندتر کردن چینی‌ها باشد.
منبع: Carnegie Endowment