به سینمای انسانی اعتقاد دارم

ابوالفضل جلیلی
کارگردان
در زمان ساخت فیلم خصوصاً وقتی بازیگر یا بازیگرانم از قشر نوجوان باشند به آنها صرفاً به‌عنوان یک بازیگر نگاه نمی‌کنم ،بلکه به‌عنوان یک دانش‌آموز یا مددجوی اجتماعی نگاه می‌کنم. خیلی از فیلمسازان وقتی با نوجوان‌ها کار می‌کنند از نوجوان، تنها به‌عنوان یک بازیگر توقع دارند، موضوع فیلم را بفهمد، دیالوگ را حفظ کند، موقعیت صحنه را درک کند و ارتباطش را با بازیگر  یا طرف مقابلش حفظ کند، اما من سعی می‌کنم قبل از اینکه از نوجوان به‌عنوان یک بازیگر فیلم استفاده کنم، به او در حد توانم  اندیشه، تفکر، نگاه، ارتباط، درست حرف زدن، درست برخورد کردن و حتی گاهی درست راه رفتن و در نهایت هدفمند بودن را یاد بدهم. اغلب مدت زمان ساخت فیلم‌هایم خصوصاً در کار کردن با بچه‌ها طولانی می‌شود و خیلی از همکاران که از دور می‌شنوند از این قضیه شاکی هستند، آنها به من می‌گویند، تو چکاره‌ای که مثلاً به بازیگر درس اخلاق یا رفتار بدهی؟ تو فیلمت را بگیر و خداحافظ. اما من معتقدم که ما فیلم می‌سازیم تا مخاطب را راهنمایی کنیم. به او درس اخلاق، رفتار، صبوری و درست اندیشیدن را بیاموزیم. چطور می‌شود که بازیگر من که یک نوجوان یا یک جوان است خودش از نظر رفتاری و گفتاری و پنداری اشکال داشته باشد و آن وقت بخواهد پیام درست بدهد. من فکر می‌کنم نوجوان‌های امروز با قدیم فرق دارند، نوجوان‌های قدیم یعنی زمان نوجوانی نسل ما هدفمند بودیم، امیدوار بودیم، مناعت طبع داشتیم، با عشق بزرگ می‌شدیم و با عشق بار می‌آمدیم ،اما بچه‌های حالا اغلب یا سرگشته‌اند یا افسرده، هیچ هدفی را دنبال نمی‌کنند، به‌هیچ چیز دل نمی‌بندند و برای هیچ چیز حاضر به تحمل سختی و تلاش و کوشش نیستند. من وقتی با این دست از بچه‌ها کار می‌کنم، قبل از اینکه روی فیلم زوم کنم، روی افکار و رفتار و گفتار آنها تمرکز می‌کنم و در صورت نیاز روی شخصیت‌شان کار می‌کنم. من به سینمای انسانی معتقدم، برای همین هم سراغ بازیگران معمولی و بی‌ادعای کوچه و بازار می‌روم و به زیبایی ظاهری اهمیت نمی‌دهم. بیشتر سراغ نوجوانان دختر و پسری می‌روم که دچار مشکل رفتاری یا اجتماعی هستند و در طول ساخت فیلم و بعضاً سال‌ها بعد از ساخت فیلم با همین بچه‌ها کار می‌کنم و به کمک خودشان از مشکلات رها می‌شوند، آن هم با به کارگیری استعداد و خلاقیت‌های خودشان. گاهی برخی از منتقدان به من انگ سیاه‌نمایی می‌زنند اما من معروف به این هستم که بازیگران نوجوان‌‌ را مقتدرانه از دل سیاهی عبور داده و به سمت نور ببرم. در همین فیلم «مسیر معکوس» با تعداد نزدیک به بیست نوجوان کار کردم، اکیپ سازنده فیلم‌های من حداکثر چهار نفر است، نه هفتاد و چهارنفر، فقط چهار نفر؛ اما عاشق کار. ما در زمان ساخت فیلم با بچه‌های بازیگر، مشکل زیاد داشتیم، گاهی بر سر خودم هم فریاد می‌کشیدم چون هم کارگردان بودم، هم فیلمبردار، هم طراح و هم... اما صبوری کردم، تحمل کردم و کار را تمام کردیم. حالا بیشتر و شاید تمام بچه‌های سرکش بازیگر من تبدیل شده‌اند به نوجوانان معتقد، هدفمند و امیدوار، خصوصاً وقتی پویان شکری برنده بازیگر نقش اول مرد آن هم در جشنواره شانگهای چین شد دیگر بچه‌های بازیگرم به حرف‌هایی که در طول ساخت فیلم به آنها می‌زدم و آن روزها گوش نمی‌کردند و سرکشی می‌کردند، حالا ایمان آورده‌اند که آنها هم می‌توانند حتی با بازی در یک فیلم ساده به یک چهره ارزشمند جهانی تبدیل شوند.
* فیلم «مسیر معکوس» به تهیه کنندگی و کارگردانی ابوالفضل جلیلی و از محصولات بنیاد سینمایی فارابی، موفق به کسب ۲ جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد (پویان شکری) در بخش اصلی رقابتی بیست و چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم شانگهای شد.