مثلث دلتا، آب و صرفه‌جویی

بیژن یاور
مدرس دانشگاه و صاحبنظر در حوزه مدیریت بحران، ریسک و پدافند غیرعامل
کشور عزیزمان ایران اسلامی، کشوری خشک و نیمه خشک می‌باشد و این بدان معناست که خشکسالی واژه‌ای شناخته شده است. این مخاطره یعنی خشکسالی به دلیل حجم پایین بارش امسال پررنگ‌تر نیز شده است و اگر مراقبت ننماییم، می‌تواند مشکل‌ساز شود. آب فقط برای مصرف شرب نیست بلکه برای مصارف کشاورزی، صنعتی و نمونه‌های مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اینجا برای روشن شدن اهمیت آب به تعریف واژه‌ای تحت عنوان آب مجازی (Virtual Water) می‌پردازیم. «آب پنهان» یا «آب مجازی» یا «آب نهفته» مفهومی است که توسط پرفسور تونی آلن درسال ۱۹۹۳ معرفی شد و مقدار آبی است که یک کالا یا یک فرآورده کشاورزی طی فرایند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله تکامل برسد و مقدار آن معادل جمع کل آب مصرفی در مراحل مختلف زنجیره تولید از لحظه شروع تا پایان می‌باشد. جالب است بدانیم که برای تولید هر کیلو گوشت گاو 13 هزار و 500 تا 15 هزار لیتر آب مورد نیاز است. لذا همان طوری که می‌بینیم آب که مایع اساسی برای حیات انسان است از اهمیت ویژه و حیاتی برخوردار است.
در نواحی اطراف کلانشهرها شاهد برداشت بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی هستیم که باعث ایجاد فرونشست‌هایی در قالب فروچاله‌ها شده است که این موارد خود به عنوان یک مخاطره درنظر گرفته می‌شود و باید به سرعت برای آن راه حل‌هایی عملی اندیشید تا در آینده کلانشهرها دچار مشکلات پیچیده‌تری نگردند.
امروزه و در دنیای کنونی بسیاری از مناقشات بر سر تأمین آب اتفاق می‌افتد که مناقشات (تأمین) آب (Water Conflicts= Watcon) نامیده می‌شود. در منطقه شاهد مناقشات آب بین کشورهای منطقه از جمله ترکیه، عراق و سوریه هستیم.
این روز‌ها شاهد ورود گام به گام به پیک پنجم کرونا و بیماری ناشی از ویروس کرونای جهش یافته جدید موسوم به دلتا هستیم و طبیعی است که به تبع آن تبلیغات مربوط به رعایت پروتکل‌ها بیشتر شده و در اثر آن مصرف آب براساس مخاطره مذکور افزایش می‌یابد تا یکی از پروتکل‌ها یعنی شستن دست‌ها، البسه و موارد آلوده عملی گردد. اما آیا مصرف آب آن هم از نوع آب شرب برای انجام پروتکل‌ها به صورت بهینه صورت می‌پذیرد یا اینکه صرفه‌جویی در کار نیست!
استفاده از روش‌های هوشمند و فناوری‌های نوین خود می‌تواند باعث صرفه‌جویی در مصرف آب گردد. این مورد می‌تواند از طریق نصب شیرآلات هوشمند با چشم الکترونیکی برای شستن دست‌ها و همچنین بر سر راه سردوشی‌ها قرار گیرد تا از این طریق باعث صرفه‌جویی مطلوب در زمینه مصرف آب گردد.
نتیجه اینکه با همکاری ستاد مقابله با کرونا، وزارت نیرو و سازمان‌های مربوطه باید تمهیداتی بهینه و به‌روز برای مدیریت منابع آب در شرایط کنونی همه‌گیری کووید 19 اندیشیده شود تا ضمن حفظ منابع آب گرانبها خصوصاً آب شرب که متأسفانه به مصارف غیر شرب نیز می‌رسد از هدررفت این منبع لایزال الهی خودداری شود. به عبارت ساده‌تر باید تدابیر ساده، هوشمند، به‌روز و فناورانه‌ای اندیشید تا بر اساس سناریوی چند مخاطره‌ای (Multi Hazard) بتوان منابع آب را حفظ نمود. متفاوت بیندیشیم!