روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

نشست مسکو با هدف حل بحران روابط عراق و سوریه
با آغاز اوت ۱۹۸۷، گفت‌و‌گوهای سوریه و عراق که توسط من و طارق عزیز انجام می‌شد، متوقف شده و دشمنی دو کشور به وضعیت سابق خود بازگشته بود. گمان نمی‌کنم گفت‌و‌گوهای مهم دیگری در سطحی غیر از وزرای خارجه دو کشور در این دوره انجام شده باشد. در نشست شورای وزرای خارجه اتحادیه عرب در ۲۵ اوت ۱۹۸۷، خطاب به وزرا ضمن تأکید بر موضع قاطع سوریه در مخالفت با ادامه جنگ و گسترش آن، به‌صورت ضمنی بر گفت‌و‌گوهای اسد و صدام رؤسای جمهور و خودم و طارق عزیز وزرای خارجه سوریه و عراق حاشیه زدم و گفتم: توقف جنگ عراق و ایران با شعار دادن و بیانیه دادن محقق نمی‌شود و تحقق آن نیازمند شرایط مناسب است. همچنین با تأکید بر موضع سوریه در ایستادگی در مقابل هرگونه تهدید سعودی و کویت و هر کشور عربی دیگر در خلیج فارس  از سوی ایران، گفتم این یک مسئولیت مشترک عربی است که باید در خصوص آن اجماع داشت و برای توقف جنگ کوشید و نگاه به ایران می‌بایست در چهارچوب راهبردی همه جانبه و همخوان باشد که در پی تبدیل ایران به دشمن اعراب نیست. ضمن اینکه کوشش‌های مشترک ما برای توقف جنگ باید با تلاش‌های ما برای روابط حسن همجواری و همکاری با ایران همراه شود.
دیدار در محضر لنین: نقش شواردنادزه
نشست‌های سری من و طارق عزیز شکست خورد و به نزدیکی سوریه و عراق نینجامید، اما یکی از مهم‌ترین نتایج سیاسی آن کاستن از شدت رویارویی بین عراق و سوریه در سطح منطقه‌ای و همچنین بین عراق و ایران بود. این تماس‌ها و دیدارها و پیام‌های رد و بدل شده ناگزیر تأثیر متقابلی ایجاد می‌کرد و دو طرف را به اندیشیدن درباره گفته‌های طرف مقابل وا می‌داشت. با فروخفتن آتش جنگ در ۱۴ ژوئیه ۱۹۸۸، در پی اعلامیه امام خمینی درباره نوشیدن زهر و موافقتش با پذیرش قطعنامه شورای امنیت از سوی ایران، موضع عراق درباره سوریه دچار دگرگونی شد. شوروی‌ها نیز با وجود شرایط سختی که گرفتار آن بودند، تعامل با این تحولات جدید را آسان دیدند.
کوشش برای گشودن این پنجره جدید و ورق خوردن صفحه رویارویی عراق - سوریه این بار نه از سوی ملک حسین که از سوی شوروی‌ها انجام شد. ادوارد شواردنادزه وزیر خارجه شوروی نشست سری میان من و طارق عزیز را در مسکو افتتاح و ارتباط هر دو کشور سوریه و عراق با شوروی در چهارچوب معاهده دوستی و همکاری، کار او را در میانجیگری روان می‌کرد. شوروی‌ها اگر چه به اتحاد بین سوریه و عراق بی‌توجه نبودند، اما بیشتر تمایل داشتند روابط دو کشور دوست شوروی، عادی شود. از این‌رو آنها از اصطلاح عادی‌سازی روابط در تلاش موضوعی خود برای ایجاد روابط مثبت بین سوریه و عراق، زیاد استفاده می‌کردند.