روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

طرح شولتز
ریچارد مورفی معاون امور خاورمیانه وزیر خارجه امریکا در ۷ فوریه ۱۹۸۸، دیدارهای خود را از دمشق از سرگرفت و با رئیس‌جمهوری اسد و من ملاقات کرد تا مقدمات دیدار منطقه‌ای شولتز را فراهم کند. وزارت خارجه امریکا نیز ویلیام ایگلتون سفیر امریکا در سوریه را پیش از دیدار مورفی به دمشق بازگرداند که قبلاً و در پی اتهام بریتانیا به سوریه در موضوع هنداوی او را به واشنگتن فراخوانده بود. ایگلتون برخلاف سفرای قبل از خود، مشتاق آن بود که روابط سوریه و امریکا بهبود یابد و دوباره به قطع روابط کشانده نشود.
مورفی در نشست‌های خود در دمشق، پرسش‌هایی درباره موضع سوریه در خصوص روند صلحی مطرح کرد که حکومت امریکا درصدد بود آن را پس از استمزاج نظرات طرف‌های ذی ربط منطقه‌ای پیگیری کند، اما آنچه از سوی مورفی مطرح شد ایده‌های پریشانی برای راه حل‌های پاره پاره با نام تلاش برای تحقق صلح همه جانبه در منطقه بود که بر اساس آن به فلسطینی‌ها خودگردانی داده می‌شد و درون مایه آن، هیچ تفاوتی با بخش فلسطینی معاهدات کمپ دیوید نداشت.
رئیس‌جمهوری اسد موضع ما درباره ورود به روند صلح براساس حل همه جانبه در منطقه را ارائه‌ کرد که منوط به برگزاری کنفرانس بین‌المللی صلح زیر نظر سازمان ملل متحد و با مشارکت پنج عضو دائم شورای امنیت و همه طرف‌های ذی ربط؛ از جمله نمایندگان ملت فلسطین بود و اینکه این کنفرانس می‌بایست نمایشی نبوده و تنها پوششی برای راه حل‌های دوجانبه‌ای مانند اقدام انور سادات نباشد. اسد همچنین اعلام کرد در این صورت سوریه برای قانع کردن فلسطینی‌ها جهت مشارکت در کنفرانس خواهد کوشید.
هیأت جبهه نجات ملی فلسطین به ریاست خالد فاهوم یک هفته پیش از دیدار شولتز، با رئیس‌جمهوری اسد ملاقات کرد. این جبهه بشدت با طرح شولتز مخالف بود و از تماس‌های سری برخی اعضای رهبری سازمان آزادیبخش فلسطین و به شکل مشخص افراد حلقه پیرامونی عرفات، در تعامل با این طرح نگران بود. سرانجام شولتز در تاریخ ۲۷ فوریه با اسد ملاقات کرد. این ملاقات در فضای سردی انجام شد و پیشینه تنش قبلی میان اسد و شولتز بر آن حاکم بود تا اندازه‌ای که جنبه‌هایی شخصی پیدا کرد. اسد به هیچ روی به شولتز اعتماد نداشت و شولتز نیز شکستی را که ما به طرح ریگان و توافق ۱۷ مه تحمیل کرده بودیم، از یاد نبرده بود.
من خود نیز همین احساس بی‌اعتمادی را نسبت به شولتز داشتم و پاسخ او را به‌گفته‌های خود در نشستی در وزارت خارجه سوریه هیچگاه نتوانستم فراموش کنم؛ هنگامی که اشغال اسرائیلی‌ها را به این تشبیه کردم که کسی با اعمال زور بیش از نیمی از یک خانه را گرفته و می‌کوشد نیم دیگر را نیز بگیرد. شولتز گفت: «اسرائیلی‌ها خانه کسی را نگرفته‌اند و تنها به خانه‌های قدیمی خود بازگشته اند». روشن است با کسی که جهان را تنها با عینک خاص خود می‌بیند و حاضر نیست عینکی غیر از این عینک را در گفت‌و‌گو بپذیرد، نمی‌توان گفت‌و‌گوی مؤثری انجام داد.