دریغ از درگذشت استادی کاردان و مترجمی به گزین

ابراهیم برزگر
نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه
درگذشت «احمد گل‌محمدی» خبر تلخی است که روز شنبه جامعه دانشگاهی را داغدار کرد؛ بی‌اغراق زنده‌یاد «گل‌محمدی» از استادان نامی رشته علوم سیاسی با گرایش جامعه‌شناسی سیاسی و همچنین استاد مطرح علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی به شمار می‌آمد. او طی سال‌ها دست به تألیف و ترجمه آثار ارزشمندی زد که نقش بسزایی در ارتقای بخش مهمی از علوم انسانی‌مان ایفا کردند. با آنکه انتخاب از میان آثار وی کار راحتی نیست اما به گمانم در میان ترجمه‌های زنده یاد «گل‌محمدی» چند کتاب جایگاه ویژه‌تری دارند؛ «ایران بین دو انقلاب» نوشته «یرواند آبراهامیان» که ترجمه‌اش بارها تجدید چاپ شده و به برهه تاریخی میان دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران اختصاص دارد. این کتاب از منابع مطرح تاریخ تحولات سیاسی- اجتماعی کشورمان است. اما دیگر ترجمه ارزشمند ایشان کتاب «درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی» است که اثری کاربردی در حوزه روش‌شناسی علوم سیاسی با در نظر داشتن روایت‌های مختلف این علم محسوب می‌شود. این ترجمه زنده‌یاد گل‌محمدی کتابی مهم در قالب‌های هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی علوم سیاسی است. «درآمدی بر فلسفه علم تاریخ» کتاب دیگری است که اگر خواهان بررسی رشته‌های علوم اجتماعی باشیم چاره‌ای نداریم جز آنکه به عرصه تاریخ و از جمله این نوشته هم مراجعه کنیم. نکته مشترک اغلب کتاب‌های این نویسنده و مترجم حساسیتی است که در انتخاب آثار برای ترجمه داشت؛ بسیار گزیده کار بود. برخلاف برخی که در ترجمه دقت چندانی به خرج نمی‌دهند و حاصل کارشان اغلب ترجمه زباله‌های علوم انسانی غرب است او همواره سراغ کتاب‌های ارزشمندی می‌رفت که در قله‌های این حوزه هستند. نکته مهم دیگر این بود که در انتقال داشته‌های خود خساست به خرج نمی‌داد و بارها شاهد برگزاری کارگاه‌های ترجمه‌اش برای دانشجویان بودم. اما کتاب‌های گل‌محمدی تنها به حوزه ترجمه محدود نمی‌شد او در حیطه تألیف هم کتاب‌های اثرگذاری در اختیار علاقه‌مندان قرار داده، از جمله کتاب «جهانی شدن، فرهنگ، هویت» که رساله دکتری او و از مهم‌ترین آثار تألیفی کشورمان است. این کتاب، نوشته‌ای مؤثر در فهم مقوله جهانی شدن است که استقبال خوبی هم از آن شده است. همچنین «چیستی، تحول، و چشم‌انداز دولت‌» و «جمعیت فداییان اسلام» هم از دیگر تألیفات او هستند. گذشته از آثار تألیفی و ترجمه‌های زنده‌یاد گل‌محمدی، او معلم بسیار خوبی هم بود. معلمی برخوردار از ویژگی‌های اخلاقی برجسته. مردم‌دار بود و به‌رغم برخورداری از دانش بسیار، برخوردی متواضعانه در مواجهه با دانشجویان داشت. بی‌شک زنده‌یاد گل‌محمدی سرمایه‌ای ارزشمند در حوزه علوم انسانی بود که درگذشت او همچون شوکی بزرگ برای حوزه علوم انسانی و بویژه علوم سیاسی محسوب می‌شود.