خرو‌ج گردشگری از رکود در اولویت برنامه های ضرغامی

زهرا کشوری
خبرنگار
اگر مجلس به وزیر پیشنهادی «ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری رأی بدهد، بزودی «عزت‌الله ضرغامی» به‌عنوان دومین وزیر وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وارد عمارت آزادی خواهد شد. فعالان این سه حوزه در گفت‌و‌گو با «ایران» قضاوت عملکرد ضرغامی براساس برنامه پیشنهادی را زودهنگام می‌دانند اما تا اینجای کار باید ضرغامی را یکی از وزرای مقبول دولت رئیسی از سوی جامعه هدف صنعت گردشگری دانست. آنها بیش از هر چیزی روی جایگاه ضرغامی و قدرت چانه‌زنی او در حاکمیت حساب کرده‌اند.
تا پیش از آنکه نام ضرغامی به‌صورت رسمی به‌عنوان نامزد احتمالی وزارت میراث فرهنگی از سوی رئیس‌جمهوری اعلام شود برخی گمانه زنی‌ها، آینده سیاسی او را در وزارت ارشاد یا ارتباطات می‌دید. وقتی نام او برای عمارت آزادی اعلام شد، ضرغامی برنامه پیشنهادی خود را در ۲۳ صفحه تقدیم مجلس کرد. از این ۲۳ صفحه تنها چهار صفحه آن درباره میراث فرهنگی و صنایع دستی است و باقی برنامه به گردشگری تعلق دارد.حجم کم برنامه‌های او درباره میراث فرهنگی و صنایع دستی گله‌مندی فعالان این حوزه را در پی دارد، اما فعالان حوزه گردشگری را به این نتیجه رسانده که ضرغامی وزارتخانه را یک وزارتخانه اقتصادی و درآمدزا می‌داند؛ نکته‌ای که فعالان حوزه میراث فرهنگی با آن مخالفند و معتقدند حفاظت از میراث فرهنگی در نهایت به شکوفایی اقتصادی منجر می‌شود اما در اولویت قرار دادن گردشگری، میراث فرهنگی را به گوشه رینگ می‌اندازد.یکی از برنامه‌های تحولی پیشنهادی او راه‌اندازی شبکه تلویزیون اینترنت تخصصی حوزه گردشگری است. منتقدان ضرغامی اعتقاد دارند تجربه ضرغامی به‌عنوان رئیس صداوسیما، گره تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران برای بازاریابی را باز خواهد کرد. برخی هم اعتقاد دارند با توجه به وضعیت اینترنت نمی‌توان از یک تلویزیون اینترنتی انتظار چندانی داشت. مشکل تبلیغ جاذبه‌های گردشگری در دوره‌های گذشته وزارتخانه یا سازمان میراث فرهنگی بی‌پولی بود. موافقان  ضرغامی به قدرت چانه‌زنی او در حاکمیت برای گرفتن اعتبار با هدف معرفی ایران در جهان چشم دارند.
ضرغامی در برنامه‌های پیشنهادی خود، ارتقای جایگاه تصمیم‌گیری از سازمان به وزارتخانه و افزایش قدرت تعامل با سایر دستگاه‌ها، گستردگی اثرگذاری در سراسر کشور، حجم بالای نقش آفرینی در زندگی مردم و مردم پایه بودن، وجود ظرفیت‌های قانونی مختلف برای نقش آفرینی مؤثر، وجود ظرفیت‌های سرشار و متنوع طبیعی، فرهنگی و تاریخی، وجود ۱۷ بازار بالقوه همسایه با جمعیت حدود ۶۰۰ میلیونی، وجود ظرفیت‌های تندرستی و پزشکی برای جذب گردشگر سلامت، تولید گسترده واکسن در کشور و فرصت‌سازی برای جذب گردشگران ورودی سلامت، ارزان بودن ایران به‌عنوان یک مقصد مطلوب برای گردشگران خارجی، فراوانی نیروها و منابع انسانی در بخش گردشگری، تمایل به گذران اوقات فراغت در خارج از خانه توسط ایرانی‌ها، اشتراکات فرهنگی با کشورهای همسایه و کشورهای فرامنطقه و گسترش شبکه جاده‌ای و خودروهای شخصی خانوارها را از نقاط مثبت صنعت گردشگری ایران می‌داند.برخی از فعالان میراث فرهنگی نگاه صرف او در این برنامه را به کشورهای همسایه مساوی با عدم برنامه‌ریزی او برای جذب گردشگری اروپایی دانسته‌اند. آنها در شبکه‌های اجتماعی با توجه به انجام واکسیناسیون شهروندان اروپایی از ضرغامی خواسته‌اند تا مسیر صدور ویزا برای گردشگر اروپایی را باز کند. آنها معتقدند گردشگران فرهنگی ایران که از اروپا می‌آیند ارزآوری قابل توجهی دارند که نمی‌توان از گردشگران کشورهای همسایه توقع داشت.
توجه به اقتصاد گردشگری
محمد ابراهیم لاریجانی از مدیران سابق گردشگری کشور در گفت‌و‌گو با «ایران»، نگاه ضرغامی به گردشگری داخلی، نگاه به کشورهای همسایه، تولید محصولات مختلف گردشگری، توجه به زیرساخت‌ها، احکام بالادستی و تدوین برنامه هفتم را از مسائل مهم در حوزه گردشگری می‌داند و اعتقاد دارد  ضرغامی به این موضوعات‌ در برنامه پیشنهادی توجه داشته است.
او توجه ضرغامی به گردشگری را نکته مثبت برنامه‌های وزیر پیشنهادی می‌داند و می‌گوید: «در برنامه او به اقتصاد گردشگری توجه شده است. بنابراین ایشان گردشگری را یک مقوله فرهنگی می‌داند که بیشترین کارکرد اقتصادی دارد.»
به اعتقاد او، عزت‌الله ضرغامی یا تدوین کنندگان برنامه‌های پیشنهادی او شناخت نسبی از فرصت‌ها و تهدیدهای بازار دارند.
ضرغامی پروژه ایران هراسی دشمنان نظام جمهوری اسلامی، رکود ایجاد شده در صنعت گردشگری بواسطه بحران کرونا، تبلیغات و بازاریابی شدید کشورهای رقیب برای جذب گردشگران هر چه بیشتر از جمله جذب بازار ایران، حجم پایین سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت گردشگری مهاجرت متخصصان و اصناف گردشگری به سایر صنایع و کسب و کارهای فعال تخریب‌های گسترده میراث طبیعی و فرهنگی بواسطه رفتار گردشگران و مسافران، عدم ارائه الگو و نداشتن برنامه برای جایگزینی مناطق گردشگری داخلی، هجوم بدون برنامه و بی‌رویه مسافران به مقاصد هدف در یک زمان مشترک و فشار بر منابع و تأسیسات توجه صرف به سفر و فقدان فرهنگ مسافرت و تبعات اخلاقی و زیست محیطی آن، فقدان نظام جامع حساب‌های اقماری گردشگری کشور که درآمد حاصل از گردشگری بر متغیرهای کلان اقتصادی نظیر اشتغالزایی و تولید ناخالص ملی را قابل احصا کند، عدم کفایت هماهنگی و تبعیت سایر دستگاه‌ها در امور میراثی و گردشگری، عدم عزم جدی و تصمیم هماهنگ در کشور برای توسعه گردشگری از جمله تهدیدهای صنعت گردشگری عنوان می‌کند.لاریجانی اعتقاد دارد در برنامه‌های ضرغامی چگونگی توسعه محصول و ایجاد بازار، سازوکار گردشگری، سفر ارزان قیمت و... دیده نشده و ما نمی‌دانیم چگونه قرار است به این اهداف برسیم.او آمارهای ارائه شده در برنامه‌های ضرغامی را قدیمی و متعلق به سال ۹۷ می‌داند و می‌گوید: «با توجه به اینکه گمان می‌رود آقای ضرغامی برای وزارت ارشاد یا ارتباطات معرفی شود، برنامه ارائه شده در لحظه‌های آخر نوشته شده باشد.»
مشارکت بخش خصوصی در تدوین برنامه ها
حرمت‌الله رفیعی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی هم در گفت‌و‌گو با «ایران» برنامه‌های پیشنهادی از سوی کاندیدای وزارت میراث فرهنگی را خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: «به نظر می‌رسد برنامه‌ها با مشورت بخش خصوصی تدوین شده است. تا حالا سابقه نداشته کسی برای ریاست یا وزارت میراث فرهنگی برنامه بدهد و این نکته مثبتی است.»او اظهار امیدواری می‌کند که این برنامه‌ها با مشورت و مدیریت بخش خصوصی اجرایی شود چون دولت باید در این صنعت ناظر باشد نه مجری.او وزارت میراث فرهنگی را یکی از پنج وزارتخانه برتر کشور به لحاظ اقتصادی می‌داند و اعتقاد دارد اگر ضرغامی به بخش خصوصی اختیار بدهد و توپ را در زمین آنها بیندازد صنعت گردشگری به موفقیت می‌رسد. در نهایت افتخارش برای وزیر می‌ماند و سودش هم به صنعت گردشگری می‌رسد.رفیعی می‌گوید: «اگر وظایف به بخش خصوصی برون‌سپاری‌ شود در همین وضعیت کرونا هم بخش خصوصی می‌تواند وزارتخانه را به جایگاه اقتصادی که باید برسد، برساند.»او از ضرغامی می‌خواهد که بخش خصوصی را طرف مشورت خود قرار دهد. به اعتقاد او، مسئولان سابق وزارت میراث فرهنگی مرد بحران نبودند و نتوانستند مجوز‌ صدور ویزا را اخذ کنند و این موضوع توسط ستاد ملی پیشگیری از کرونا وتو شده‌ است.رفیعی اعتقاد دارد با توجه به جایگاه وزیر پیشنهادی، بتوان از چالش ایجاد شده در ارتباط با وزارت بهداشت، ورزش و جوانان، صمت و.... را حل کرد.
دوری از آمار غیر واقعی
سیدمحسن حاجی سعید رئیس کانون راهنمایان گردشگری سراسرکشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» هم توجه ضرغامی به گردشگری را نشانه درک او از تأثیر این  حوزه روی حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی می‌داند و می‌گوید: «ایشان می‌داند تقویت گردشگری تقویت دو حوزه دیگر را در پی دارد.»
ایراد جدی او به برنامه‌های پیشنهادی ضرغامی نامشخص بودن موانع امنیتی و فرهنگی است که از ورود گردشگر خارجی به ایران جلوگیری می‌کند.
 او خسارت چند هزار میلیاردی بخش خصوصی از جمله هتل‌ها و بومگردی‌ها از کرونا را یادآور می‌شود و می‌گوید: «این بخش از سال ۹۸ به‌دنبال تحریم و مسائل سیاسی و بعد هم کرونا بشدت آسیب دیده است. به جای بالا بردن آمار سفر باید آمار حمایت از صنعت را بالا برد.» او خواستار دوری وزیر جدید از ارائه آمارهای غیر واقعی و عنوان کردن آمار افزایش تعداد تخت و اتاق می‌شود و می‌گوید: «آمار ۸ میلیون متعلق به گردشگران ورودی نیست بلکه آمار صدور ویزا است. هر کس به هر بهانه‌ای وارد کشور ما شده  در لیست گردشگران آورده‌اند حتی اتباع کشورهای اطراف را، اصلاً زیرساخت‌های ما پاسخگوی ۸میلیون گردشگر نیست.»