«لهوف» آهی درمصایب اهل بیت(ع)

 اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
«لهوف» یا «ملهوف فی قتلی الطفوف» (آه‌هاى سوزان بر کشتگان بیابان) کتاب کم برگی است، تألیف سید رضی بن علی بن طاووس حلی (589-664 ق) که به سید بن طاووس نیز شهرت دارد. وی از عالمان پاک سرشت واهل سیر وسلوک عرفانی بوده و ازموقعیت ممتازی میان عالمان بعد از خود برخوردار است. لهوف یکی از منابع مهم و کهن واقعه عاشورا ست که به شیوه داستانی به شرح قیام امام حسین(ع) از حرکت آن حضرت از مدینه، حوادث روز عاشورا تا بازگشت اسرا به وطن پرداخته است. سید بن طاووس کتاب لهوف را به منظور همراه داشتن زائران عتبات در سفرزیارتی به کربلا نوشته، به همین جهت برای اختصار، از ذکرسلسله اسناد و راویان گزارش‌های سفر شهادت، آنگاه سفر اسارت خودداری کرده است. موضوعی که عالمان و عاشورا پژوهان را به دو طیف متفاوت در رابطه با وثاقت مطالب کتاب تقسیم می‌کند. براین اساس جمعی در اعتباربخشی به محتوای کتاب با تکیه برجایگاه سیدبن طاووس واینکه وی در توفیق ملاقات با امام زمان(ع) توثیق شده، گفته اند؛«این کتاب همانند بسیاری از کتب تاریخی دیگرکه بدون ذکر سلسله اسنادبه نقل تاریخ پرداخته و معتبرند، دارای اعتبار بوده و بیشتر اندیشمندان گذشته و حال به روایت‌های آن اعتماد دارند. جمعی از عاشورا پژوهان اما با تأیید شخصیت علمی سید بن طاووس و تأکید بر جایگاه ویژه وی در تولید آثار ارزشمند پنجاه‌گانه گفته اند؛ چون سید بن طاووس این کتاب را در دوران جوانی وآغازفعالیت علمی خود نوشته در نگارش کتاب آن رابا دقت علمی همراه نکرده و این موضوع خواه ناخواه نقصی برای این تألیف وی به شمار می‌رود. هر دو گرایش اما در انتساب این کتاب به سید بن طاووس شکی ندارند. سید بن طاووس نیز در کتاب‌های دیگر خود از این کتاب یاد کرده است.
این کتاب دارای پنج بخش است:
بخش اول شامل مطالبی در عظمت واقعه عاشورا، مقام امام حسین(ع) و ارزش گریه و عزاداری بر آن‌حضرت، بیان انگیزه نگارش کتاب توسط مؤلف و....
بخش دوم پیرامون تولد و زندگی امام حسین(ع) تا قبل از واقعه عاشورا.
بخش سوم که اصلی‌ترین قسمت کتاب است وقایع روز عاشورا تا زمان شهادت امام حسین(ع) را شامل می‌شود.
بخش چهارم به وقایع بعد از شهادت امام(ع) از عصر عاشورا و فرستادن اسیران و سرِ شهدا به کوفه وآنگاه شام و ماجرای اسارت اهل بیت تا برگشت آنان به مدینه اختصاص دارد.
بخش پایانی به حالات امام سجاد(ع) در فراق پدرش اشاره دارد.
مؤلف در مقدمه کتاب، هدف از تألیف کتاب ‌را چنین بیان می‌کند: «آنچه بیش از هر چیز مرا به نوشتن این کتاب واداشت این بود؛ که من چون کتاب «مصباح الزائر و جناح المسافر» را گرد آوردم دیدم که کتابى شد شامل بهترین جاهاى زیارت و برگزیده‌ترین اعمالى که هنگام زیارت باید به‌جا آورد و هر کس آن کتاب را همراه داشته باشد از برداشتن چراغ دیگرى براى زیارت یا کتاب زیارت بزرگ یا کوچک بی‌نیاز است؛ از همین رو خواستم که هر کس آن کتاب را با خود داشته باشد از همراه بردن مقتل برای زیارت سیدالشهدا  نیز بی‌نیاز گردد؛ لذا این کتاب را تهیه نمودم که پیوست کتاب دیگرم باشد.»