راه نفس در اراک بسته است

حمیرا حیدریان
خبرنگار
تالاب خشکیده میقان اراک ، امروز به یکی از ۱۸۷ کانون بحرانی گرد و غبار در کشور تبدیل شده که جنس ریزگردهای آن از نوع سولفات سدیم است و این روزها متهم اصلی آلودگی هوای اراک محسوب می‌شود؛ این را رئیس مرکز پایش کیفیت هوای اداره کل محیط‌ زیست استان مرکزی می‌گوید. این در حالی است که سال 1399 نیروگاه شازند با مصرف روزانه 6 میلیون لیتر مازوت عامل اصلی پرونده آلودگی هوای اراک است. تالاب کویری میقان در جوار این شهر با لب‌های خشکیده و بستری از شن‌های نمکی با کمترین وزش باد چتری از غبار غلیظ را بر سر اراک  می کشاند. افزایش غلظت آلودگی هوا در نیمه نخست امسال برای اراک به گونه‌ای است که لقب آلوده‌ترین شهر ایران را به خود اختصاص داده است. در این میان مسئولان از گازسوز شدن کوره‌های آجرپزی، بهینه‌سازی خط تولید ایرالکو با خروج دیگ‌های خطوط مختلف، تلاش برای افزایش سهمیه گاز نیروگاه شازند بویژه در فصل سرما سخن می‌گویند که در سال‌های اخیر در راستای تحقق طرح جامع کاهش آلودگی هوا اجرا شده است اما با وجود این تلاش‌ها، به‌نظر می‌رسد برای اجرای صد درصدی و نمایان شدن آسمان آبی هنوز راه زیادی باقی است.

113 روز آلودگی هوا طی 8 ماه امسال
رئیس مرکز پایش کیفیت هوای اداره کل محیط‌ زیست استان مرکزی در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه از سال 1390 با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، روند کاهش آلودگی هوا را در اراک داشته‌ایم، گفت: اراک دومین شهر صنعتی کشور محسوب می‌شود که نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های زیادی را در خود جای داده است که همین امر باعث آلودگی بالای این شهر و تبدیل شدن آن به آلوده‌ترین شهر کشور شده است.علیرضا محرابیان با بیان اینکه بعد از موضوع اشتغال، آلودگی هوا دومین دغدغه مردم این شهر است، افزود: بر اساس طرح جامع کاهش آلودگی هوا و پایش آن تعداد روزهای آلوده هوا در سال 1390 که 118 روز بوده است در سال 91 به 35 روز تقلیل یافت و  این روند با برنامه‌ریزی‌ها و اجرای طرح‌هایی همچون ساخت پل‌های روگذر، زیرگذر و افزایش میزان فضای سبز و بهبود سوخت پالایشگاه‌ها و... تا سال 95 رو به بهبودی رفت و از جمله تغییر سوخت نیروگاه شازند که از سال 95 تا سال 98 از مازوت به گاز تغییر یافت که همین امر در بهبود کیفیت هوا تأثیرگذار بود، اما از دی ماه سال 98 این نیروگاه استفاده از سوخت مازوت را در پیش گرفت و ما در این سال شاهد 53 روز آلودگی هوا بودیم.
این مسئول میزان مصرف روزانه مازوت نیروگاه شازند را 6 میلیون لیتر عنوان کرد و اظهار داشت: این نیروگاه از آذرماه سال 99 استفاده از مازوت را دوباره ازسر گرفت که نتیجه آن تا پایان سال تجربه 55 روز آلودگی هوا در شهر اراک بود، اما امسال شرایط تغییر کرد و با منع استفاده از مازوت در این نیروگاه و سایر پالایشگاه‌ها، آلودگی مازوت از سوی این نیروگاه را نداشته‌ایم اما با توجه به تغییر شرایط اقلیمی و پدیده خشکسالی، آلودگی در سال‌جاری ناشی از ریزگردها بوده است که همین امر باعث شده از ابتدای سال‌جاری تاکنون شاهد 103 روز آلودگی هوا باشیم که در واقع 45 درصد ایام سال را شاهد آلودگی هوا بوده‌ایم.وی به‌عدم مصرف سوخت مازوت در سال‌جاری توسط نیروگاه شازند با دستور دادستان استان اشاره و خاطرنشان کرد: با دستور قضایی، استفاده از مازوت برای نیروگاه شازند ممنوع شده است، اما انتظار می‌رود با وارونگی هوا، ذرات معلق و وجود کویر بزودی در انتظار موج جدیدی از آلودگی هوا بر اثر وارونگی زودهنگام باشیم.
وی درپاسخ به این سؤال که علت استفاده مجدد نیروگاه شازند از مازوت چیست، تصریح کرد: نیروگاه بین دوشهر شازند و اراک قرار دارد و منبع تهیه سوخت در نزدیکی این نیروگاه است و از طرفی مجوز استفاده از سوخت مازوت برای این نیروگاه در زمان تأسیس صادر شده است و با کاهش دریافت سهمیه گاز از سال 98 این نیروگاه مصرف این نوع سوخت را از سر گرفت اما با پیگیری های انجام شده و دستور قضایی دادستانی در سال‌جاری استفاده از این نوع سوخت متوقف شده است.
محرابیان اجرای دو طرح جامع کاهش آلودگی هوا و طرح سیاهه انتشار آلودگی هوا را در بهبود کیفیت هوای شهر اراک مؤثر خواند و عنوان کرد: با اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوا و به روز‌رسانی آن و طرح سیاهه انتشار آلودگی که از سوی اداره کل محیط‌ زیست و استان مصوب شده است امیدواریم در بهبود کیفیت و کنترل و کاهش آلودگی هوا خصوصاً در روزهای پاییزی و زمستان پیش رو گام مثبت برداریم.
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان مرکزی با اشاره  به اینکه تالاب میقان اراک این روزها متهم اصلی آلودگی هوای اراک محسوب می‌شود ،بیان کرد: در حال حاضر ۹۰ درصد سطح کانون فرسایش بادی درحوضه  کویر میقان با اقدامات کشت گیاهان قره‌داغ و آتریپلکس کنترل شده ولی سطح باقیمانده، سالانه ۹ تن در هر هکتار فرسایش بادی دارد که امید است با اقدامات مدیریتی و علمی اقداماتی سازنده در مهار و کنترل ریزگردها انجام شود.

هوای اراک؛ تهدید جان شهروندان
مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان مرکزی نیز در این زمینه به «ایران» گفت: در طول سال‌های اخیر هیچ استقرار صنعتی در شعاع ۳۰ کیلومتری شهرها انجام نشده است به طوری که از ۱۵۰ مورد پرونده ارجاع شده به محیط زیست، ۱۱ پرونده از دستور کار خارج شده و ۲۷ پرونده مورد مخالفت قرار گرفت.
 رضا میرزایی اظهار داشت: در سال‌جاری 16 استان با مسأله گرد و غبار درگیر شده‌اند. در سال گذشته به‌دلیل استفاده از مازوت در نیروگاه حرارتی شازند شاهد افزایش روزهای ناسالم در شهر اراک بودیم. امسال اما به‌دلیل خشکسالی وسیع در کشور شاهد وزش باد، خیزش گرد و غبار و انتقال این ریزگردها به فضای شهرها هستیم.
رئیس شبکه سمن‌های محیط‌ زیست استان مرکزی نیز در این خصوص با تأکید بر اینکه این استان با وجود داشتن ۲ طرح جامع کاهش آلودگی هوا، درگیر برخی بی‌نظمی‌ها و غفلت در اجرای برنامه‌ها است، گفت: دستگاه‌های اجرایی متولی در تکالیف ابلاغی کاهش آلایندگی کمتر توانسته‌اند نمره قبولی بگیرند و تشکل‌های مردم‌نهاد به‌دنبال اعلام جرم علیه برخی از این نهادها بوده و در این خصوص نامه‌ای نیز خطاب به رئیس جمهوری تنظیم شده است.
سیاوش آقاخانی با اشاره به اینکه آلایندگی هوای اراک نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه قبل ۶۰۰ درصد رشد آماری دارد، افزود: این موضوع به‌نوعی فاجعه است و اگر آمار سه ماه آخر سال گذشته نیز محاسبه شود وضعیت آلایندگی هوای اراک از مرزهای تهدید عبور کرده و به بحران رسیده است.