جهان مطلوب کلمات

بهاءالدین مرشدی
داستان‌نویس
همان اول که کتاب را باز می‌کنید به‌ شما می‌گوید جهان بدون قصه چطور دنیایی است؟ سؤال کتاب «جهان مکتوب» نوشته مارتین پوکنر این است و بعد می‌رود خودش را در جهان مکتوب غرق می‌کند و آن‌چه از مکتوبات از ابتدا وجود داشته بررسی می‌کند و دنیایی را جلوی چشم شما می‌گذارد که پیش از این به صورت یک‌جا با آن مواجه نبوده‌اید. این است که کتاب دنیایی عجیب از کلمه‌ها را جلوی چشم آدم می‌گذارد که کلمه کلمه جاری در این جهان برای شما اهمیت پیدا می‌کند و می‌بینید چه آدم‌های خوشبختی هستیم که در جهان کلمات زندگی می‌کنیم. روزی که این کتاب را شروع کردم و با پرسش جهان بدون قصه مواجه شدم یکهو خودم را در یک خلأ احساس کردم که انگار هیچ تعلقی و خاطره‌ای ندارم و بعد دیدم چطور است که آدم‌ها با قصه‌های‌شان قشنگ‌تر هستند.
این‌ روزها با چند دانشجوی تئاتر سر و کله می‌زنم که بلدند قصه بنویسند. وقتی به تک تک آنها فکر می‌کنم و چهره‌شان را می‌بینم و فکر می‌کنم این آدمیان بدون قصه چه شکلی هستند، چهره‌هایی یخ‌زده، سرد و بی‌روح جلوی چشمم هویدا می‌شود و این است که از آنها می‌خواهم قصه بنویسند و آن‌ها هم مشغول به نوشتن می‌شوند و من آنها را در حین نوشتن نگاه می‌کنم و از این نگاه کردن لذت می‌برم. این است که کتاب جهان مکتوب را که می‌خوانم چهره این بچه‌ها جلوی چشمم می‌آید که مشغول نوشتن هستند. یک تاریخ پشت سر داریم و یک تاریخ هم که ما هستیم و چطور است که این بچه‌ها تاریخ ادبیات ما باشند. فکر می‌کنم باید بنشینم و به قول آن شاعر صبر پیش گیرم تا ببینم کدام‌یک از این‌ها خودشان تاریخ می‌شوند. تاریخ جهان شگفت‌انگیز کلمات.
این کتاب برای من دو سفر دارد. یکی به تک‌تک متونی که دارد معرفی می‌کند و تاریخ آن‌ها را بررسی می‌کند و یکی هم سفر با همین دانشجوهاست که خودشان را در کلمات تکرار می‌کنند و به آن‌ها می‌گویم هزار و یک‌شب را بخوانید. مدام بخوانید. اصلاً مگر شگفت‌آورتر از این متن جایی سراغ داریم؟ مثلاً همان‌جا که یک دیو و پری با هم جنگ می‌کنند. آن روز انیمیشنی دیدم امریکایی که در آن نیروی خیر و شر با هم وارد درگیری شدند و دیدم چطور این صحنه همان صحنه هزار و یک‌شب است. نویسندگان هالیوودی شب این کتاب شگفت‌انگیز را زیر سرشان می‌گذارند و می‌خوابند و صبح با خلق جهانی تازه به ما صبح به خیر می‌گویند. دلم می‌خواهد این مکتوب‌ها را همه بچه‌هایم بخوانند و خودشان را در این جهان غرق کنند. چنان عمیق در این جهان فرو بروند که ارمغانش برای من خوشحالی و لذت باشد.
«جهان مکتوب» را علی منصوری ترجمه کرده و نشر بیدگل آن را نشر داده و روی جلد این‌طور نوشته که: «چگونه ادبیات به تاریخ شکل داد؟» همین پرسش باعث شده تا مارتین پوکنر نویسنده کتاب به دل تاریخ و ادبیات سفر کند و دست به تحقیق بزند و برای خواندن و کشف این دنیا در جهان تحقیق میدانی کند و این چگونگی را برای خوانندگان مرور کند؛ چگونگی‌ای که ادبیات چقدر برای جهان مفید است.