گذر موسیقایی به دو اقلیم

   رضا مهدوی
پژوهشگر و منتقد هنری
نوازندگان معتبر و کاربلدی در شکل‌گیری مجموعه «هزارتوی قفقاز» نقش دارند؛ افشار نامور (تار)، فیروز ویسانلو (گیتار و آکاردئون)، بابک ریاحی‌پور (گیتارباس)، آتنا اشتیاقی (ویولنسل)، جلیل محمدی (بالابان)، مهران فرشباف (کوبه ای) شاهرخ مد قالچی (پیانو) که می‌تواند نشان از کیفیت شنیداری اثر به هر شکل باشد. مواجهه موسیقایی دواقلیم که روزگاری در جغرافیای بزرگ ایران یکی بودند به لحاظ فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و حتی امروزه فرهنگ شنیداری هریک حرف‌ها برای گفتن دارند که در این آلبوم بخوبی گویاست. موسیقی قفقاز و آذربایجان ایران و کشور آذربایجان با توجه به ریشه‌های سترگ هم، رگ و ریشه‌هایی در بسامد عصر معاصر پیدا کرده‌اند که براساس نغمگی و درک و دریافت حسی از مقوله شنیداری پیوندهایی همچون دریای خزر و دریای سیاه با تمامی تنوعات فرهنگی و آیینی و زبانی درهم تنیده و شالوده‌ای از گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها به حساب می‌آیند. ریشه‌های صدا کشی ازتارزنده یاد استاد سلیمی که نوای شاخص آذربایجان است را می‌توان در زخمه‌های تار افشار نامور بیرون کشید. شنونده هوشیار می‌تواند از تک تک شیارها (تراک) تصاویر ذهنی مبتنی بر تخیل و انتظاراتی را که از این نوع موسیقی دارد به سهولت مزه مزه و دریافت کند. جالب است فیروز ویسانلو بخوبی با ساز گیتار همراهی می‌کند، نغمات قفقازی را طوری که گویی سازها حد و مرز نمی‌شناسند و می‌توانند با مهارت نوازنده به هرصدایی خو کنند. تنظیم قطعات با مهارت و دقت نظر شاهرخ مدقالچی حاکی از حس درست زیباشناسی از ملودی‌ها و ضرباهنگ‌های این نوع موسیقی است. مقام یا موغام نوازی یک اصل جدایی‌ناپذیر در فرهنگ شنیداری ترک زبان‌هاست که به‌صورت آوازی هم جایگاه ویژه دارد و به عبارتی حنجره خوانندگان حکم تار آذربایجان را دارند و چه بی‌کلام و چه با کلام لحن و لهجه این ساز و این آواز، تمبری است مختص به فرهنگ شمال غربی جغرافیای ایران قدیم و جدید... حس نوستالژیک درعین امروزی نوازی آلبوم «هزار توی قفقاز» لحظه لحظه موج می‌زند و چشم وگوش سرودل را همزمان می‌برد به خاطره‌های کودکی هرکسی که دورانی در آن زیسته، بزرگ شده، پرورش یافته و به چنین اقلیمی افتخار و مباهات دارد. موسیقی مُقامی آذربایجان، فرهنگی شنیداری است با روایت‌ها و اساطیری که برگرفته از واقعیت‌های زندگی که می‌طلبد همچنان عاشیق‌ها در قهوه‌خانه‌ها بنوازند و بخوانند بایاتی‌ها و کوراغلو‌ها و... فارغ از هرچه در فضای مجازی که در گوش‌ها چنبره زده است.
 هزارتوی قفقاز
موسیقی: افشار نامور، فیروز ویسانلو
ناشر: صاحب اثر
سال ۱۳۹۴