پیکر بی‌جانی که با نامگذاری زنده نمی‌شود

  زهره نیلی
روزنامه‌نگار
تنها یک هفته از سال به کتاب و کتابخوانی اختصاص داده شده؛ هفته‌ای که از 24 آبان آغاز می‌شود و تا پایان این ماه ادامه پیدا می‌کند. بگذریم از اینکه همین یک هفته هم، اتفاق خوب و خوشایندی است تا آدم‌ها به کتاب فکر کنند و سازمان‌ها و نهادهای مختلف فرهنگی دست به دست هم بدهند و تلاش کنند این کالای مهجور را به سبد خرید هر خانوار برگردانند اما واقعیت این است که نامگذاری‌ها و رویدادهای اینچنین، پس از مدتی به یک روال عادی تبدیل می‌شود و مخاطب را به هیجان نمی‌آورد و خوشحال نمی‌کند. همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی، برنامه‌های مختلفی در تهران و شهرستان‌ها به اجرا درمی‌آید که از آن میان می‌توان به 20 درصد تخفیف برای کتاب‌ها، کارت‌های اعتباری ویژه برای این هفته، نمایشگاه‌های کوچک در مدرسه‌ها یا اداره‌های مختلف اشاره کرد؛ البته که همه اینها خوب است اما تأثیر هر کدام از این برنامه‌ها زودگذر است و موجب نمی‌شود کتاب به سبد خرید خانواده‌ها برگردد.  به عبارتی تأثیر هفته کتاب، هم بر اقتصاد نشر و هم بر گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی مقطعی است و این هفته تنها فرصت و بهانه‌ای است که خانواده‌های فرهنگی و مروجان کتاب بتوانند آنچه می‌خواهند را با درصدی تخفیف تهیه کنند؛ گرچه امسال و در هفته‌ای که گذشت تخفیف 20 درصدی را هم حذف کردند تا هفت روز، تنها و تنها به کتاب و تکریم آن اختصاص پیدا کند.  شاید از خود بپرسید حالا که هفته کتاب، بهانه‌ای برای پرداختن بیشتر به این کالای مهجور است، پس تخفیف 20 درصدی چه می‌شود و ما چگونه می‌توانیم کتاب‌های مورد علاقه و نیاز خود را اندکی ارزان‌تر تهیه کنیم؟ پاسخ این است که بلافاصله بعد از این هفته، «طرح پاییزه کتاب» آغاز می‌شود و بسیاری از ناشران و کتابفروشی‌ها آثار خود را با تخفیف ارائه می‌کنند.
راستی بعضی فعالان حوزه کتاب و فرهنگ بر این باورند که می‌توان رویدادهایی چون نمایشگاه کتاب تهران یا هفته کتاب را به یک بهانه خوب برای جذب گردشگر فرهنگی تبدیل کرد. همان‌گونه که نمایشگاه کتاب فرانکفورت یا بولونیا یا پاریس به عنوان یک رویداد مهم در حوزه فرهنگ، هر ساله گردشگران بسیاری را از شهرها و کشورهای مختلف جهان به سوی خود می‌خوانند. اما واقعیت این است که نمایشگاه کتاب تهران، کاربرد اینچنین ندارد و فضا و فرصتی برای خرید و فروش کپی‌رایت و دیدار نویسندگان و ناشران مختلف با یکدیگر نیست؛ تنها یک فروشگاه بزرگ کتاب است که سالی یک‌بار برگزار می‌شود تا ناشران کوچک و بزرگ در آن شرکت کنند و خود را از ورشکستگی نجات دهند.  حالا نمایشگاه کتاب تهران یا همان فروشگاه بزرگ به‌خاطر کرونا تعطیل شده اما همان موقع هم فروشگاه چندان جذاب و خوشایندی برای بچه‌ها نبود چراکه ناشران اندکی می‌توانستند فضای بزرگی را در اختیار داشته باشند و جایی را به بچه‌ها اختصاص دهند تا بنشینند و کتاب‌های مورد علاقه خود را در دست بگیرند و ورق بزنند و بخوانند. شاید شهرداری‌ها یا مدارس بتوانند کتابخانه‌های خود را با کتاب‌های خواندنی و جذاب تجهیز کنند؛ آخر همه خانواده‌ها که نمی‌توانند برای بچه‌های خود آن هم در این اوضاع و احوال اقتصادی کتاب بخرند. پس چه خوب است اگر کتابخانه‌ها پر شود از کتاب‌هایی که بچه‌ها را به خواندن و بیشتر خواندن تشویق می‌کند.  ای کاش نمایشگاه کتاب چه به صورت واقعی و چه به شکل مجازی، هفته کتاب، طرح پاییزه و تابستانه، فرصتی باشد تا صدا و سیما و آموزش و پرورش و نهاد کتابخانه‌های عمومی و شهرداری‌ها، بیشتر از گذشته به کتاب، کتابخوانی و تشویق بچه‌ها به خواندن فکر کنند وگرنه نامگذاری‌ها و رویدادهای اینچنین، در پیکره بی‌جان کتاب، روح زندگی نمی‌دمد.