پایانی بر آغاز <جرم اولی> ها

کامران علمدهی
خبرنگار
همان‌گونه که سه عامل فردی، روانی و اجتماعی نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز جرایم دارند بی‌تردید دولت‌ها و برنامه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی‌شان نیز می‌توانند نقش بسزایی در کاهش یا افزایش آمار جرایم و ورود جرم‌اولی‌ها به این چرخه داشته باشند.
واکاوی آمار موجود و اظهارات مقام‌های انتظامی کشور نشان می‌‌دهد در چهار سال گذشته مسائل اقتصادی، نرخ بالای تورم و بیکاری نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز جرایم داشته است. نکته حائز اهمیت در این مبحث افرادی هستند که به جرم‌اولی‌ها مشهورند و آمار اخیر پلیس گویای آن است که 50 تا 60 درصد دستگیرشدگان در زمینه سرقت و زورگیری مربوط به‌ همین افراد بوده است و طبق اظهارات مقام‌های دادگستری 80 درصد از ورودی‌های سال گذشته به ندامتگاه‌ها بدون سابقه بوده‌اند.
ورود جرم‌اولی‌ها یعنی گسترده‌تر شدن دایره مجرمان و تکثیر آنها که در درازمدت می‌تواند آسیب جبران‌ناپذیری به هر جامعه‌ای وارد کند. به هرحال افزایش میزان جرایم در هر کشوری بر اساس داده‌های آماری،  نرخ رشد اقتصادی و تورم و بیکاری قابل پیش‌بینی است به‌طوری‌ که وقتی سیاست‌های غلط و تورم و بیکاری جای خود را به رفاه و استقلال اقتصادی می‌دهد و یأس و ناامیدی جایگزین امید می‌شود باید منتظر و شاهد کاهش افراد تازه‌وارد به دایره مجرمان باشیم.
سخنگوی ناجا و همین‌طور رئیس پلیس آگاهی پایتخت نیز سال گذشته با اعلام خبر افزایش سرقت‌های خرد در کشور عنوان کرده‌اند که وضعیت اقتصادی نامناسب جامعه در افزایش سرقت‌‌های خرد تأثیر مستقیمی دارد.
این موضوع را هم باید در نظر داشته باشیم که نمی‌توان همواره ورود جرم‌اولی‌ها و تازه‌وارد‌ها به جرگه بزهکاران را با مشکلات اقتصادی گره بزنیم چرا که مشکلات فرهنگی و تربیتی هم نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز بزهکاری در میان اولین‌ها دارد. به طوری که ثمره  آرزوهای واهی و خیالی  که ناشی از مشکلات تربیتی و فرهنگی است موجب می‌شود تا به آنجا برسیم که نوجوانان و جوانان به جای قناعت بر داشته‌ها و وسع مالی خانواده‌هایشان به دنبال سبقت و پیشی گرفتن از دوستان و نزدیکان‌شان در موضوع ثروت و قدرت باشند.
از این رو وقتی اوضاع اقتصادی به سمت نابسامانی و خرابی پیش می‌رود آن دسته از نوجوانانی که به لحاظ فرهنگی و تربیتی به درستی هدایت نشده‌اند به نقطه‌ای می‌رسند که با  وضعیت فعلی خود و خانواده‌هایشان شاید هیچ وقت نتوانند به قله‌های خوشبختی و آمال و آرزوهای خیالی‌شان دست یابند و به نوعی به ناامیدی می‌رسند و حاضرند هرکاری برای رسیدن به خوشبختی ذهنی انجام دهند، حتی بزهکاری!
البته در چند ماه اخیر با ورود دولت جدید و سیاست‌های اقتصادی بخصوص در زمینه کنترل و کاهش تورم، تأمین مسکن برای جوانان و اشتغالزایی به نظر می‌رسد که می‌توان چشم‌انداز خوبی ترسیم کرد و شاید با محدود کردن ورود جرم‌اولی‌ها به دایره مجرمان و کنترل مجرمان سابقه‌دار می‌توانیم منتظر خبرهای خوبی باشیم.
از سوی دیگر هدایت و حمایت محکومان چه در دوران محکومیت و چه پس از آن می‌تواند تا حد زیادی کارساز باشد که تحقق این امر مستلزم برنامه‌هایی چون ایجاد اشتغال 80 درصدی برای زندانیان تا پایان سال 1400 است که خبر آن را مدیرکل برنامه‌ریزی و اشتغال و حرفه‌آموزی سازمان زندان‌های کشور اعلام کرده، گرچه قرار نیست حتی اگر بسترهایی چون رفاه اقتصادی و تورم و اشتغال جوانان بسامان شود با قطعیت بگوییم که در این شرایط نباید انتظار حضور مجرمان را داشته باشیم چرا که بسیاری از مجرمان یا به ارتکاب جرم عادت کرده‌اند یا به‌خاطر برخی مسائلی که نیاز به واکاوی دارد نمی‌توانند به کاری جز کسب روزی حرام و سوء‌استفاده از مال و اموال دیگران فکر کنند.