از حذف فرانسه تا اوجگیری بوتان!

وصال روحانـی
خبرنگار
با شروع سال نو میلادی، نشریات و نهادهای پیشرو سینمای جهان و البته آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری که جوایز اسکار را توزیع می‌کند، دست به معرفی بهترین فیلم‌های بین‌المللی سال و به روایتی برترین آثار غیر انگلیسی زبان 2021 زده‌اند و در این میان آکادمی مذکور 15 فیلم شاخص این رده را در فهرست اولیه خود جای داده تا در روز 19 بهمن آن را به 5 فیلم کاهش بدهد و در نهایت اسکار این رده را در روز 7 فروردین ماه 1401 به بهترین فیلم بین‌الملل اهدا کند. نشریات ذینفوذ پریمیر، ورایتی، امپایر، ‌هالیوود ریپورتر و همچنین انجمن‌های قدیمی و معروف «مجمع منتقدان» لس‌آنجلس و نیویورک هر یک از گزینش‌هایی مجزا 10 فیلم برتر غیر انگلیسی زبان سال را انتخاب و معرفی کرده‌اند. در لیست‌های اکثر این نشریات و مجامع فیلم «تیتان» (یا «تایتان») که کاری فرانسوی است و اواخر تیرماه امسال نخل طلای جشنواره کن فرانسه را به دست آورد، یکی از بهترین‌های سال شناخته شده و جولیا دوکورنائو، سازنده این فیلم که رومانیایی‌تبار اما تبعه فرانسه است، بابت ارائه این فیلم ستایش شده اما آکادمی اسکار در فهرست کوتاه خود که مشتمل بر 15 فیلم است، به این فیلم خبرساز جایی نداده و به تبع آن، از شانس فتح اسکار محروم کرده است. باور کارشناسان این است که تم تند و پر برخورد این فیلم به مذاق سران آکادمی اسکار که چنین رویکردهایی را برنمی‌تابند، خوش نیامده و به همین سبب آن را حذف کرده‌اند.
دو مدعی نخست
واقعیت امر هر چه باشد، فرانسه در شرایطی از مجسمه طلایی بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان امسال دور می‌افتد که در تاریخ 94 ساله اهدای جوایز اسکار بیشترین تعداد نامزدی‌ها را در این شاخه کسب کرده است. امسال از بین 92 فیلم ارائه شده از سوی کشورهای مختلف، 15 فیلم براساس مشاهدات و باورهای کارشناسان آکادمی اسکار برتر از سایرین شناخته شده و وارد فهرستی شدند که آن را «شورت لیست» (Short List) می‌نامند. با حذف «تیتان» که وصف آن آمد، حالا دو فیلم «ماشین مرا بران» از سینمای ژاپن با کارگردانی ریوسوکی ‌هاماگوچی و «دست خدا» از سینمای ایتالیا ساخته پائولو سورن‌تینو شانس‌داران اول کسب اسکار بهترین فیلم بین‌الملل سال محسوب می‌شوند ولی آثار دیگری هم وجود دارند که با عبور از سدهای بزرگ و با شکستن سنن قبلی به جمع بهترین‌های این رده وارد شده‌اند. عجبا که یک فیلم از کشور بسیار کوچک و کم نام و نشان و شرق آسیایی بوتان به اسم «لونانا» هم در بین بهترین‌ها دیده می‌شود و این در حالی است که پیش‌تر هرگز محصولی از سینمای مهجور این کشور کار مهمی در مناسبات بین‌المللی انجام نداده بود. این فیلم دراماتیک و اجتماعی درباره یک معلم جوان است که خلاف میلش برای تدریس به یک مدرسه متروکه در گوشه‌ای دور و بسیار سرد در ارتفاعات هیمالیا فرستاده می‌شود و طبعاً سختی‌های فراوانی را در آنجا متحمل می‌گردد.
تبعات سیلی واقعی برای یک تیم فوتبال
با این حال بسیاری از توجه‌ها به دانمارک معطوف شده که سال پیش اسکار برترین فیلم بین‌الملل را با فیلم «یک راند دیگر» دریافت کرد و امسال هم فیلم انیمیشن- مستند «فرار» را در میان 15 نامزد حاضر در فهرست کوتاه و اولیه اسکار دارد. دیگر فیلم ‌های نخبه غیر انگلیسی زبان امسال «نجات» از کشور تایلند و «بره» از ایسلند هستند که اولی درباره یک تیم فوتبال تایلند است که در سال 2018 در یک رویداد حقیقی در جریان یک سیل در خطر مرگ قرار گرفت و با دشواری‌های فراوان از این سرنوشت تلخ رهایی یافت. دومی هم فیلمی دراماتیک ولی لطیف از کشوری است که سینمای آن هرازچندگاه در این جشنواره و آن جشنواره درخشیده و با محاسبات اسکار هم بیگانه نیست.