آیا با آمدن واریانت اُمیکرون نیاز به اصلاح پروتکل های بهداشتی داریم؟

دکتر حمید سوری
استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
اخیراً اظهار نظرهایی از افراد مختلف در گوشه و کنار جهان به گوش می رسد که پاندمی کووید ۱۹ هفته ها و ماه‌های پایانی خود را سپری می کند و در آینده نزدیک شاهد خاموشی اپیدمی کووید ۱۹ خواهیم بود!
با این باور که واقعاً در نظام خلقت هیچ رخدادی غیر ممکن نیست و خداوند متعال بارها به بشر مغرور درس هایی داده تا به خود بیاید و مسیر اشتباه خود را اصلاح کند‌ پاندمی کووید19 هم شاید از این درس ها باشد. بشر درس لازم را گرفته و رحمت الهی چون همیشه بشر را بزودی از این شرایط نجات خواهد داد.
اگر تمام ویروس هایی که اینچنین جامعه بشری را مستأصل کرده جمع کنیم به اندازه یک قاشق نمی شود و این یعنی
یا ایها الانسان ما غرک بربک الکریم...
از این موضوع که بگذریم شواهد اپیدمیولوژیک چنین پیش بینی را که این گزارش ارائه داده است، تأیید نمی کند و به نظر می رسد لااقل تا یکی، دو سال پیش رو، ما درگیر این پاندمی باشیم. چرا؟
- الگوی اپیدمی هنوز در اغلب کشورهای جهان  حالت community transmission دارد و حتی به شکل خوشه ای در‌نیامده است. یعنی هیچ مکانی که جامعه بشری در آن حضور دارد احتمال ابتلا به کووید 19در آن صفر نیست.
- هنوز جمعیت های دست‌نخورده زیادی در کشورهای جهان وجود دارند که می توانند میزبان جدیدی برای کروناویروس جدید باشند.
- اثربخشی واکسن ها در حال کاهش است و با وجود حدود یک سال از تزریق های اولیه مجبور شده ایم دوزهای سوم و چهارم و .‌‌.. را بزنیم و به فکر واکسن هایی جدید بیفتیم.
- رعایت پروتکل های بهداشتی در جهان به دلیل خستگی از پاندمی، پایین آمده و ویروس با جهش های کوچک و بزرگ هنوز میزبان های خوبی برای ادامه بقا دارد. توجه داشته باشیم که ویروس در خارج بدن انسان ها امکان ادامه حیات
ندارد.
- ویروس، هوشمند است و به راحتی تسلیم ما و اقدامات و مداخله های ما نمی شود.
- لود ویروس در اغلب نقاط جهان هنوز بالاست و نشانه ای از روند کاهشی آن دیده نمی شود.
- هنوز کودکان بسیاری در جهان بیمار نشده یا به شدت بیمار نشده اند که اپیدمی  ویروس می تواند به آنها انتقال یابد.
- سابقه پاندمی های مشابه مانند آنفلوانزاها پیش بینی ۳ تا ۵ سال ادامه این پاندمی را محتمل تر می کند.
- بشر امروز بسیار بیشتر از گذشته جابه جا می شود و سفر می کند و این امر سرعت و احتمال گسترش ویروس را بیشتر می کند. این امر البته ممکن است برای طول مدت پاندمی مفید باشد!
- موضوع ایمنی گله ای یا جمعی که عده ای در ابتدای پاندمی به آن تأکید داشتند، با توجه به عوامل مختلف و در شرایط موجود منتفی است و بشر نمی تواند روی آن خیلی حساب
باز کند.
- روند شاخص های اپیدمیولوژی  کووید ۱۹ سینوسی است و هنوز در کل جهان پیک های جدید رخ می دهند و ارتفاع پیک ها هم بالاست.
- به لحاظ الگوی اپیدمی های پیشرونده و حاد، ما باید ابتدا توزیع انتقال ویروس و احتمال ابتلا را خوشه ای و سپس تک گیر کنیم سپس به حذف اپیدمی برسیم، بعد از آن نوبت ریشه کنی اپیدمی و درنهایت نوبت خاموشی پاندمی است.
- هنوز در اغلب نقاط جهان حتی گام‌های اولیه هم فرا نرسیده است چه رسد به  اینکه به خاموشی پاندمی در کوتاه مدت فکر کنیم.
- هنوز حدود ۴۰ درصد مردم واجد شرایط جهان، علیه کرونا واکسینه شده اند و تا رسیدن به سطح محافظت لازم فاصله زیادی داریم. با این استدلال ها دل بستن به اینکه در عرض چند هفته یا چند ماه اخیر بتوانیم شاهد خاموشی پاندمی کرونا باشیم بسیار غیر‌محتمل است.
تأخیر در خیزش اُمیکرون در کشور نسبت به کشورهای اروپایی احتمالاً یکی بواسطه تأخیر ما در واکسیناسیون حداکثری کرونا نسبت به آن کشورهاست و دیگر اینکه تحرکات جمعیتی درون‌مرزی و برون مرزی در آنجا بیشتر بوده است. آنها به خاطر واکسیناسیون انبوه و کاهش معنی دار موارد ابتلا و مرگ عادی‌سازی اجتماعات مانند اجازه ورود تماشاگر به ورزشگاه‌ها و مانند اینها را دادند. تردد اروپایی ها به آفریقا و بالعکس تردد آفریقایی‌ها به اروپا بسیار زیاد است و قابل مقایسه با کشور ما نیست.
آیا با آمدن اُمیکرون و تبدیل شدن این واریانت به واریانت Dominant یا غالب نیاز به اصلاح پروتکل های بهداشتی برای مقابله با اپیدمی داریم؟
چه اصلاحاتی؟مطالعات اخیر پاسخ مثبت را تأیید می کند و مطالعات بیشتری برای پاسخ به این‌ سؤال در راه است.لازم است در کشورمان نیز این سؤال را مد نظر داشته باشیم.