میراث همتی در بانک مرکزی

گروه اقتصادی / افزایش پایه پولی و نقدینگی، بحث دامنه‌داری است که ریشه در سالیان گذشته دارد. در واقع آثار هر سیاست و عملکرد هر سیاستگذاری در دو مقطع کوتاه‌مدت و بلندمدت آشکار می‌شود. برهمین اساس همواره بخش عمده‌ای از شرایط به تصمیماتی برمی‌گردد که در گذشته اتخاذ شده است. در همین راستا، بررسی عملکرد عبدالناصر همتی رئیس کل اسبق بانک مرکزی که تا 9 خرداد ماه سال‌جاری سکان هدایت نهاد ناظر بازار پول کشور را در دست داشت، در کنار نکات مثبتی که در هر کارنامه‌ای دیده می‌شود، دارای نقاط ضعف بسیاری است به طوری که در این دوره شاهد رکوردزنی نرخ ارز و تورم هستیم. این درحالی است که همتی در ابتدای ورود به بانک مرکزی مهار این شاخص اثرگذار را که در حیطه مسئولیت‌های این بانک قرار دارد وعده داده بود، اما این گونه نشد.
درخصوص پایه پولی و نقدینگی نیز، هرچند تا خرداد ماه که همتی در ساختمان بانک مرکزی اقامت داشت، نرخ رشد پایه پولی در محدوده 30 درصد قرار داشت و در ماه‌های بعد بخصوص شهریور و مرداد ماه وارد رکوردهای تاریخی خود شد، ناشی از تأخر تأثیر بودجه‌ای است که برای سال‌جاری تدوین شده بود. به بیان دیگر، در سه ماهه نخست سال‌جاری هنوز آثار منفی بودجه 1400 نمایان نشده بود و از فصل دوم سال‌جاری این آثار آشکار شد. نگاهی به شاخص‌های اعتباری سال گذشته، نشان می‌دهد که منشأ اصلی رشد پایه پولی به عملکرد بانک مرکزی ارتباط دارد.
در این سال بخش اصلی افزایش پایه پولی ناشی از افزایش خالص دارایی‌های بانک مرکزی است. مهم‌ترین دلیل افزایش خالص دارایی‌های خارجی نزد بانک مرکزی نیز عدم بازگشت ارزهای صندوق توسعه ملی است. در سال گذشته دولت از منابع ریالی بانک مرکزی استفاده کرده اما بانک مرکزی نتوانسته به این منابع دسترسی پیدا کند تا ارزها را به فروش برساند و خالص دارایی‌های خود را کاهش دهد. به همین دلیل است که از رشد 29 درصدی پایه پولی در سال 1399، تقریباً 27 درصد آن به این علت ارتباط داشته است. در سال‌جاری متغیرهای تأثیرگذار در پایه پولی تغییرکرد به طوری که بودجه 1400 به اصلی‌ترین متغیر در زمینه رشد پایه پولی بدل شد.
ادامه در صفحه 6