روبرو کنید...

بهزاد توفیق فر
شما یادتان نمی‌آید. آن قدیم‌ترها، آب، نقش بیشتری در غذای مردم داشت و غیر از تعداد اندکی از پولدارها و درباری‌ها، بقیه مردم غذای غالبشان با آب بود. مثلاً آب و ماست (آبدوغ)، آب و کشک (کله جوش)، آب و نمک (شوربا)، آب و سبزی (آش)، آب و دنبه (آبگوشت)، آب و پیاز (اشکنه) و... البته بی‌انصافی نکنیم، از آنجایی که آب لوله‌کشی نبود و آب‌های توی جوی و آب انبار هم سرشار از موجودات گوشتی غیرآبی! بودند، همه مردم با همان آب، گوشت را هم در غذایشان داشتند و «دعا»های خاص به جان شاه جدید می‌کردند. مردم طبقه متوسط و آنهایی که آب باریکه‌ای داشتند هم با پس‌انداز و مدیریت هزینه‌ها، می‌توانستند سالی یک یا فوقش دوبار، برنج بخورند. این‌طوری بود که «پلو» خصوصاً از نوع مُزعفر، از آرزوهای دست نیافتنی پایتخت‌نشینان محسوب می‌شد. تازه این در پایتخت و یکی – دو تا شهر بزرگ بود. وضعیت در بقیه شهرها و روستاهای دور از پایتخت که گفتنی نیست. دو شعر زیر، از توفیق 8 اسفند 1305 و 21 فروردین 1306 انتخاب شده‌اند:
 یک شب مرا به قاب پلو روبه‌رو کنید
مارا رهین منت این آرزو کنید
چون زعفران رُخم شده زرد از غم پلو
از راه لطف کاش مرا سرخ‌رو کنید
بر پای سفره‌ام بنشانید یک شبی
تا صبحگه بمن زشکم گفت‌و‌گو کنید
ته‌دیگ خشک را چو به من می‌کنید لطف
او را میان روغن قیمه فرو کنید
گر تخم‌مرغ تازه فراهم شود زیاد
فوری برای بنده شما نیمرو کنید
یخ در بهشت نیست، جهنم! پلو که هست
هرچه زخوردنیست مرا در گـلو کنید
موی سرم زغصه چو پشمک سفید شد
ما را بشوکولات شما کامجو کنید
میهمان کنید حضرت توفیق را شبی
واضح حدیث سِر «کلوا واشربوا» کنید
***
عمری است بنده باشم، حیران آش ‌رشته
ما را کنید یاران، میهمان آش رشته
بر آش رشته ما را دعوت کنید روزی
تا جان خود نمایم، قربان آش رشته
دیشب پسر کوچولوم می‌گفت ای پدرجان
باشیم تا کی و چند، گریان آش رشته
گفتم که‌ای پسرجان، کن صبر تا شب عید
شاید کنم فراهم، قزقان آش رشته
آرد آید از ورامین، بُـنشن زشهر قزوین
آنگه تو تیز بنما دندان آش رشته
چون مه رسد به نیمه، آرد آوریم و هیمه
خوانیم چند شعری، در ‌شأن آش رشته
کلمات و ترکیب‌های تازه:
مُـزَعفَر: زعفرانی
قاب: بشقاب
قیمه: گوشت تکه تکه شده خوابانده در روغن خودش
قزقان: دیگ و پاتیل بزرگ