مادر، ریشه فرد است

مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
امروز میلاد حضرت فاطمه سلام‌الله علیها است، الگویی از یک زن تمام عیار و مادری فداکار که با گذشت قرن‌ها نام ایشان با نام روز زن و مادر گره خورده است. به همین بهانه ما شیعیان و ایرانی‌ها، هر سال میلاد خجسته این بانوی زلال را جشن می‌گیریم.  توصیف مهربانی، صداقت و بخشندگی این بزرگ زن، از عهده قلم خارج است.اما شاید آنچه در این روزگار بیش از هر چیزی به کار بیاید این است که با شناخت ابعاد فردی و ابعاد اجتماعی دخت پیامبر اسلام الگویی قابل لمس برای زنان جهان اسلام ارائه دهیم تا در پرتو این شناخت و معرفی ایشان خصوصاً به نسل نوجوان دخترانمان به موفق‌ترین و پیشروترین و در عین حال زلال‌ترین زنان دنیا بدل شویم. در پرتو همین شناخت است که باید گفت بها دادن به جایگاه زن خصوصاً در مقام مادر، یعنی جای گرفتن زیر دامان مادر تمام شیعیان یعنی فاطمه زهرا(س)، مادران، این فرشتگان زمینی از لحظه‌ای که به فرزندانشان جان می‌بخشند، هر زمان این قدرت را دارند که برای آن فرزند از جان بگذرند. مادر بنیان خانه و خانواده شناخته شده و همواره چشم و چراغ هر خانه است و در مکتب ما شیعیان نیز فاطمه زهرا(س) چشم و چراغ است و او نور دیدگان پیامبر ماست. با جمع همه این حقیقت‌ها باید گفت که یک روز و یک هفته برای قدردانی از مقام زن و مادر کافی نیست.
 دختر نوجوان امروز، مادر فردا
فرشته روح افزا، پژوهشگر حوزه زنان و خانواده ضمن عرض تهنیت به مناسبت سالروز فرخنده حضرت زهرا(س) به «ایران» می‌گوید: حضرت فاطمه(س) زنی حقیقی بودند که از همه نظر و به دور از شعار و کلمات کلیشه‌ای می‌تواند برای همگان خصوصاً نسل نوجوان ما نمونه خوبی برای زندگی باشد. نوع زندگی ایشان برای زندگی روزمره ما می‌تواند بهترین الگو باشد. وقتی فدک را داشتند، همه محصولات آن منطقه را می‌بخشیدند.
با اینکه خود و خانواده ایشان روزه بودند، باز هم به مساکین و اسرایی که حتی مسلمان هم نبودند، اطعام می‌کردند. پنج عضو خانواده همگی غذای خود را می‌بخشیدند و تنها دلیل این کار خیر هم، مهربانی حضرت فاطمه(س) بود. خداوند به ایشان عنایت ویژه‌ای داشتند. ما اگر نمی‌توانیم مانند حضرت زهرا(س) عبادت انجام دهیم، دست‌کم می‌توانیم مهربانی ایشان را الگو کنیم. کمتر کسی خداوند را مثل ایشان عبادت می‌کرد. در سن 17 سالگی پاهای حضرت از شدت عبادت زیاد متورم می‌شد. حضرت، فرزندانش را نیز طوری تربیت کرده بودند که گذشت، ایثار و مهربانی کردن را در اولویت کارهای خود قرار می‌دادند. ایشان دقایق آخر حیات خود به همسرشان می‌گویند که هرگز به تو دروغ نگفتم. صداقت به همسر برای استواری زندگی اولین اصل است.
به گفته روح افزا، در بحث طلاق، دوری، جدایی و طلاق عاطفی، اگر افراد یکی از این اخلاقیات حضرت را الگو قرار دهند، بسیاری از زندگی‌ها نجات پیدا می‌کنند. در جایی دیگر از زندگی حضرت، می‌توان به رفتار فرزندش امام حسن مجتبی(ع) اشاره کرد، هنگامی که خطاب به همسرش که به او زهر داده بود، گفت که از اینجا برو تا جانت در امان باشد. او به قاتل خود نیز رحم می‌کرد و این رفتار را از هیچ‌کس نیاموخته بود، جز مادرش. امام حسن(ع) در طول زندگی خود دو بار تمامی اموال خود را بین مردم نیازمند تقسیم کرده بودند و این گذشت و فداکاری را از مادر خویش آموخته بودند. اگر همه ما در طول زندگی زهرایی شویم و به کسی که نیازمند است، ببخشیم، دنیا بهشت خواهد شد.
عضو سابق شورای فرهنگی - اجتماعی زنان در ادامه در بیان مقام شامخ زن نیز توضیح می‌دهد: هیچ موجودی نیست که از محبت مادر بی‌نصیب باشد، زیرا زمانی که فرزند، موجودیت نداشته، خدا او را به مادر امانت می‌دهد و مادر از شیره جانش، فرزند را تغذیه و او را تربیت می‌کند تا بتواند روی پای خود بایستد. مادر ریشه هر فرد است، اگر به مادر کوچک‌ترین بی‌احترامی کنیم، گو اینکه به ریشه خود آسیب زده‌ایم و خود را از بین برده‌ایم. حتی برای مادرانی که از دنیا رفته‌اند، باید خیرات کرد و به یادشان بود، زیرا وجود هر فرد از مادر است و حتی اگر مادرش در دنیا نباشد، باز هم باید قدردان او باشد.
او با بیان اینکه مسئولان حوزه زنان نیز امروزه به نظر می‌آید بیش از هر زمان دیگری به فکر رفاه بانوان هستند، ادامه می‌دهد: مسأله ازدواج، معضل طلاق، فرزندپروری و فرزندآوری، سلامت جسمی و روحی خانم‌ها از جمله مواردی هستند که زنان فعال در حوزه اجرایی و قانونگذاری بیشتر آن را درک می‌کنند. زنان جامعه ما سکاندار خانواده هستند و برنامه‌های خوبی برای دختران جوان هم در حال پیاده‌سازی است، چرا که دختران جوان ما، مادران آینده هستند، امیدوارم با قوانین جدید، عزت و کرامت بالاتری برای زنان داشته باشیم.
ضرورت نهادینه‌سازی مفهوم مشارکت در خانواده
زهره حسنی سعدی، فعال حوزه زنان نیز با اشاره به اینکه حضرت فاطمه زهرا(س) شخصیتی بسیار والا داشتند، به «ایران» توضیح می‌دهد: ایشان هم در وظایف مادری و هم در راستای وظایف اجتماعی الگوی زنان جامعه اسلامی هستند.
ایشان، با توجه به شرایط جامعه آن زمان، فعالیت‌های اجتماعی مانند تدریس قرآن داشتند و در تربیت فرزندان و خانواده سالم نیز زبانزد بودند. در همین راستا باید تمام ابعاد زنان مانند ابعاد اجتماعی و فردی مورد توجه قرار بگیرد، در این صورت است که می‌توانند رسالت مادری را که نقطه محوری آن تربیت است درست ایفا کنند. نکته مهم دیگری که باید در راستای این موضوع توجه داشت، این است که مادران به تناسب تفاوت‌های فردی و همچنین اجتماعی، نیازهای متفاوتی نیز دارند و درگیر چالش‌های متفاوتی هستند. در کشور نباید فقط یک الگو از مادری کردن ارائه شود، بلکه باید مسائل و نیازهای گوناگون مادران با سبک زندگی‌های متفاوت آنان تفهیم شود؛ برای مثال مادر شاغل با مادر دانشجو و خانه‌دار مسائل و نیازهای متفاوتی دارد. به همین تبع مادر شهری و روستایی نیز متفاوت است. بنابراین در عرصه سیاستگذاری باید به این تفاوت‌ها توجه شود.
 او در ادامه اضافه می‌کند: در فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه با مشروعیت دادن به یک الگوی واحد از مادری و نادیده گرفتن تفاوت‌های فردی، فشار اجتماعی و روانی به مادران وارد می‌شود.
علاوه بر نیازهای متفاوت مادران، زیرساخت اجتماعی باید در محیط کاری برای مادران شاغل فراهم شود. یک نیاز مشترک همه مادران و زنان جامعه این است که مفهوم رایج از خانه‌داری در جامعه بار مسئولیتی زیادی را به دوش زنان گذاشته‌ است، به طوری که انجام کارهای شخصی افراد خانه نیز جزو وظایف آنان قلمداد می‌شود. در این راستا باید در مفهوم خانه‌داری بازنگری و مشارکت در خانه نهادینه شود. مفهوم مشارکت در سیره و صحبت رهبری و امام خمینی(ره) نیز مشهود است، به طوری که امام خمینی(ره) برای خود چای می‌ریخت و تأکید می‌کرد، برای کارها به همسرش دستور نمی‌دهد.
سعدی با تأکید بر لزوم بازنگری در مفهوم خانه‌داری و گسترش مشارکت توضیح می‌دهد: با مشارکت همه اعضای خانواده، آرامش در خانه بیشتر می‌شود و مادران و زنان با چالش‌های کمتری مواجه می‌‌شوند، همچنین صمیمیت اعضای خانواده و استحکام این نهاد بیشتر می‌شود. به تبع این مسأله، زنان آرامش بیشتری نیز دریافت می‌کنند و امر تربیت را بسیار بهتر انجام می‌دهند، در نتیجه باید نهادهای متولی زنان و خانواده به سمت نهادینه کردن مفهوم مشارکت و بازنگری در خانه‌داری اقدام کنند.