ایستگاه فضایی ناسا بازنشسته می شود

میترا جلیلی
خبرنگار
ناسا در تازه‌ترین گزارش خود از بازنشستگی ایستگاه بین‌المللی فضایی(ISS) تا سال 2030 خبر داده است. طبق این گزارش، ایستگاه فضایی ناسا که سال 1998 در مدار زمین قرارگرفته و از سال ۲۰۰۰ تاکنون به طور دائم سرنشین داشته است، تنها تا سال 2030 فعالیت می‌کند و احتمالاً در ژانویه 2031 بازنشسته می‌شود. قرار است این ایستگاه فضایی در منطقه‌ای به‌ نام «پوینت نیمو»، گورستان فضاپیماها واقع در اقیانوس آرام سقوط کند تا پس از این، وظیفه فعالیت‌های فضایی در مدارهای پایینی و نزدیک به زمین، به بخش خصوصی واگذار شود و زمینه صرفه‌جویی مالی و حضور در سایر حوزه‌های اکتشافات فضایی برای ناسا فراهم شود.
کاهش3/1میلیارد دلاری هزینه ناسا
پیش از این، قرار بود ایستگاه فضایی ناسا تا سال ۲۰۲۴ به فعالیت خود ادامه دهد اما سرانجام کاخ سفید از ناسا خواست فعالیت خود در ایستگاه فضایی بین‌المللی را تا سال ۲۰۳۰ ادامه دهد. افزایش عمر این ایستگاه، زمان بیشتری فراهم می‌کند تا از واگذاری تحقیقات مدار زمین و فعالیت‌های تجاری ایستگاه فضایی به پایگاه‌های خصوصی جدید، اطمینان حاصل شود. ناسا می‌گوید با سپردن فعالیت‌های مدار پایین به بخش خصوصی، ۱.۳ میلیارد دلار از هزینه‌هایش کم می‌شود؛ رقمی مناسب که از آن می‌تواند برای اکتشافات فضایی در اعماق منظومه استفاده کند.
«فیل مک‌ آلیستر»، مدیر فضای تجاری ناسا دراین باره گفت: در گزارشی که ما به کنگره ارائه کردیم، به تفصیل طرح جامع خود را برای اطمینان از انتقال آرام به مقاصد تجاری پس از بازنشستگی ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال 2030 شرح داده‌ایم. به اعتقاد ما بخش خصوصی از نظر فنی و مالی، با کمک ناسا قادر به توسعه و اجرای مقاصد تجاری در مدار پایین زمین است.وی ادامه داد: ایستگاه فضایی بین‌المللی که در سال ۱۹۹۸ تأسیس شد برای بیش از ۲۱سال، خانه فضانوردان و محل انجام بیش از 3هزار تحقیق و پژوهش توسط 4هزار و 200 محقق از ۱۱۰کشور و منطقه جهان بوده است. در واقع ناسا به‌دنبال راه‌هایی برای واگذاری فعالیت روزانه ایستگاه فضایی به نهادهای تجاری است تا بتواند بودجه خود را صرف برنامه «آرتمیس» و سفر انسان‌ها به کره ماه کند.
افزایش دانش فضایی شرکت‌های خصوصی
ایستگاه فضایی ناسا(ISS) قرار است از سال 2024 تا سال 2030 چه کارهایی انجام دهد؟ عملیات این ایستگاه فضایی بین‌المللی تا سال 2030 شامل مراحلی خواهد بود که برخی از آنها هم اکنون نیز در حال انجام است. برای مثال، تجهیزات جدیدی در ایستگاه نصب می‌شود تا عملکرد کامل آن را حفظ کند و ارزیابی‌ها برای اطمینان از سلامت ایستگاه فضایی تا سال 2030 ادامه دارد، اگرچه ناسا می‌گوید که این ایستگاه پس از پایان دهه، امن باقی نمی‌ماند و به سوی سوختن و فرود در اقیانوس آرام پیش می‌رود. بخش دیگری از این طرح، این است که ایستگاه فضایی بین‌المللی که یک ایستگاه کاملاً دولتی است، به ایستگاهی تبدیل شود که شرکت‌های خصوصی بیشتری را دربرمی‌گیرد. به‌عنوان بخشی از این طرح، ناسا پروژه‌های مختلفی را برای افزایش دانش، مهارت‌ و تجربه صنعت خصوصی در کار در مدار پایین زمین تأمین می‌کند تا بتواند مسئولیت کارهایی غیر از اجرای آزمایش‌ها یا حمل خدمه از خاک امریکا به ایستگاه را برعهده بگیرد.
اما هدف نهایی چیست؟ هدف نهایی این است که شرکت‌ها ایستگاه‌های فضایی خود را بسازند؛ ایستگاه‌هایی که با ماژول‌های خصوصی شروع می‌شود و برای آزمایش و ارزیابی در ایستگاه فضایی بین‌المللی نصب می‌شوند. تا سال 2030، ناسا فضانوردان خود را به این ایستگاه‌ها می‌فرستد یا فضانوردان خصوصی را برای انجام خدمات برای آژانس فضایی استخدام می‌کند. به طورکلی چشم‌انداز امریکا این است که مدار پایین زمین در اختیار برخی شرکت‌های خصوصی قرار بگیرد که برای ناسا و سایر مشتریان کار می‌کنند، زیرا آژانس می‌خواهد برنامه پروازهای فضایی انسانی خود را روی ماه و مریخ متمرکز کند.
در مسیر بازنشستگی
برای ایستگاه فضایی بین‌المللی از سال 2024 تا 2030 چه اتفاقی می‌افتد؟ این ایستگاه قرار است فعلاً به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهد، اگرچه از سال 2026 به این آزمایشگاه اجازه داده می‌شود بتدریج ارتفاع را کاهش دهد. از ژوئن تا نوامبر 2030، سه سفینه فضایی بدون سرنشین Progress در ایستگاه فضایی ناسا پهلو می‌گیرند و از موتورهای خود برای کاهش سرعت ISS استفاده می‌کنند، البته جدول زمانی دقیق به فعالیت خورشیدی بستگی دارد که می‌تواند جو زمین را گسترش دهد و نیروی پسا را افزایش دهد.(نیروی پسا(Drag) یکی از 4 نیروی اصلی است که روی هواپیما، سفینه‌های فضایی و... که در حال پرواز یا معلق در فضا هستند وارد می‌شود.) هنگامی که ایستگاه به ارتفاع 280 کیلومتری می‌رسد، از نقطه بی‌بازگشت عبور می‌کند و امکان بازگرداندن آن به مدار امن وجود نخواهد داشت. پس از سوختن موتور نهایی، در جو زمین به صورت کنترل شده، فرو می‌رود که شاهد شکسته شدن آن در منطقه غیرمسکونی اقیانوس آرام جنوبی (SPOUA) خواهد بود؛ جایی که هر قسمت مصرف نشده ایستگاه به دریا می‌افتد. تاکنون بسیاری از ماهواره‌های قدیمی از جمله «میر»، ایستگاه فضایی روسیه در«پوینت نیمو» اقیانوس آرام سقوط کرده‌اند.

تاریخچه ایستگاه فضایی ناسا
ایده ایستگاه فضایی امریکایی برای نخستین بار در ذهن «ورنر وون براون»، پیشگام موشک‌ها شکل گرفت و وی این ایستگاه را پایگاهی دانست که از آنجا می‌توان مأموریت‌های با سرنشین به مریخ و فراتر از آن را اجرا کرد. وقتی برای اولین بار در دهه 1980 صحبت از یک ایستگاه فضایی شد، اطمینان زیادی درباره ماندگاری آن در فضا وجود نداشت ولی با گذشت زمان، ژاپن و آژانس فضایی اروپا برای تأمین ماژول‌های ایستگاه با ناسا وارد همکاری شدند و در سال 1993 روسیه برای ایستگاه فضایی بین‌المللی امضا کرد. درواقع این ایستگاه فضایی یک پروژه چند ملیتی و بزرگترین سازه‌ای است که بشر تاکنون در فضا قرار داده است و محصول همکاری مشترک سازمان ناسا، سازمان فضایی روسیه، سازمان فضایی اروپا، سازمان فضایی ژاپن و سازمان فضایی کانادا است. این ایستگاه می‌تواند در 90 دقیقه مدار خود به دور زمین را کامل کند پس در هر شبانه روز، 16 بار دور زمین می‌چرخد و به همین دلیل طول روز و شب برای ساکنین این ایستگاه با ساکنین زمین فرق دارد و تعداد طلوع و غروب خورشید برای آنها در یک شبانه روز بیشتر است.