سینما را از پدرم آموختم

پریسا ساسانی
خبرنگار
تجربه زیسته هریک از ما در روزگار کرونا با تجربیات سخت و تلخ همراه بوده است و هریک از ما در تجربه‌های شخصی خود، روی دیگری از زندگی را به خود دیده‌ایم و زندگی بشرِ امروز تحت تأثیر ویروس کرونا بوده است. ثبت این بخش از تاریخ زندگی بشر در قالب داستان، فیلم مستند و انجام مصاحبه‌های تاریخ شفاهی ماندگار شده است. اما آنچه مسلم است سینما و پرده نقره‌ای سهم بسزایی در ثبت‌ روزگار کرونا دارد. ماجرای یوسف حاتمی کیا و ساخت فیلم «شب طلایی» درست از همین نقطه آغاز می‌شود، ثبت تجربه‌های زیسته انسان در این ایام به روایت فیلمنامه و سینما.  «شب طلایی» ماجرای یک خانواده است که در دوران قرنطینگی کرونا در خانه گرفتار یک ماجرا می‌شود و حاتمی کیا در نخستین تجربه فیلمسازی خود روابط پیچیده خانواده را به تصویر کشیده است. خانواده‌ای که در روزهای کرونا به‌دنبال گمشده‌ای می‌گردند، گمشده‌ای که آنها را از هم دور یا به هم نزدیک می‌کند. یوسف حاتمی کیا در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران از تجربه نخست فیلم خود و همراهی پدرش ابراهیم حاتمی کیا به‌عنوان تهیه‌کننده سخن گفته است.

آقای حاتمی کیا مخاطب با فیلم «شب طلایی» یک فیلم از کارگردان فیلم اول می‌بیند که حاتمی کیا به‌عنوان پدر و تهیه کننده کنار او ایستاده است و همین موضوع برای مخاطب کنجکاوی برانگیز است. کنجکاوی از این جهت که مخاطب دوست دارد بداند تا چه اندازه در این فیلم رد پای ابراهیم حاتمی کیا دیده می‌شود؟
بدون شک من سینما را از پدرم آموختم. بیشتر فیلم‌هایش را می‌ستایم و هرکدام برایم به مانند کلاس درسی می‌ماند که هر بار آن را تماشا می‌کنم، نکته‌ای را به توشه‌ام اضافه می‌کنم. در مجموع، می‌توانم بگویم پدر ورای بحث تکنیک، دو نکته مهم را در من نهادینه کرد، اول آنکه حرفت چیست و اگر حرفی نداری فیلم نساز... و دومین نکته، زنده نگه داشتن حس تجربه‌گرایی در هر فیلمسازی است، یعنی هر فیلم را به مثابه اولین و آخرین فیلمت ببین و تا سرحد امکان نگذار که محدودیت‌ها یا ساختارهای حرفه‌ای عوامل سینما باعث از بین رفتن حس تجربه‌گرایی تو به‌عنوان فیلمساز بشود. در مورد اینکه آیا رد پای ایشان در فیلم شب طلایی دیده می‌شود نیز باید مخاطبان و منتقدان عزیز بعد از تماشای فیلم نظر بدهند. امیدوارم که فیلم «شب طلایی» آنها را ناراضی از در سالن‌های نمایش خارج نکند.
 سینمای ایران فیلمساز آینده دار به خود کم ندیده است با تجربه‌ای که می‌دانم در عرصه فیلم کوتاه دارید، فکر می‌کنید با «شب طلایی» تا چه اندازه سینمای ایران به آینده حرفه‌ای شما نیاز دارد؟
امیدوارم تا زمانی فیلم بسازم که حرفی برای گفتن داشته باشم و بتوانم آن را به شکلی ارائه دهم که مخاطبان بعد از تماشای آن فیلم، از جهان فیلم جدا نشوند و کمی به آن فکر کنند. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توانم به زیستم در سینمای ایران ادامه دهم.
 از اولین تجربه سینمایی خود «شب طلایی» بگویید.
تجربه سخت اما شیرینی بود. از زمان نگارش طرح فیلمنامه «شب طلایی» امیدی به ساختش نداشتم، چرا که چندین سال با چند فیلمنامه مختلف تا مرز ساخته شدن پیش رفتم اما هر بار به دلیلی متوقف می‌شدند. حتی در ذهن داشتم که فیلمنامه‌ای ننویسم و طرح را تبدیل به یک رمان بکنم، اما بعد از نوشتن طرح، همه چیز به یکباره تغییر کرد.
 درباره «شب طلایی» چه مسیری را طی کردید؟
مجریان طرح، بهراد مهرجو و اویس طوفانی، طرح فیلمنامه را دوست داشتند و من هم بسرعت شروع به نوشتن فیلمنامه کردم. زمانی وارد پیش‌تولید شدیم که کشته‌های کرونا به اوج خود رسیده بودند و طرح تردد شبانه وضع شده بود و تعداد زیادی بازیگر برای انتخاب نیاز داشتیم. انتخاب و هماهنگی زمانی آنها با پروژه بسیار کار سختی بود. وجود کرونا و بازار داغ سریال‌های نمایش خانگی همه چیز را بحرانی کرده بود اما با همت دوستان تولید و مدیر برنامه‌ریزی، سید علی هاشمی، بخوبی پیش رفت.
کار با بازیگران با تجربه چطور بود؟
کار با تعداد زیادی بازیگر حرفه‌ای برای فیلمساز تازه‌نفس کمی دلهره‌آور است اما شکر خدا با همراهی تمام بازیگران عزیز فیلم، فکر می‌کنم توانستیم یک خانواده گرم را شکل بدهیم.
جشنواره فیلم فجر همیشه نماد سینمای ایران بوده است. حضور اولین فیلم خود در این جشنواره را چطور ارزیابی می‌کنید؟
جشنواره فجر ویترین سینمای ایران است و ورود هر فیلمی در این جشنواره جزو اهداف هر فیلمسازی، مخصوصاً فیلمسازان اول محسوب می‌شود. خدا را شاکرم که ما هم در این رویداد حضور داریم و امیدوارم تلاش همکارانم بخوبی دیده شود.
آقای حاتمی کیا چقدر به جایزه و سیمرغ فکر می‌کنید؟
همین اندازه که «شب طلایی» در میان فیلم‌های پذیرفته‌شده قرار گرفته، برای من موفقیت بزرگی محسوب می‌شود. قرار گرفتن نامم در کنار فیلمسازان محبوبم، آقایان کیمیایی و میرکریمی، برای من افتخاری بزرگ است. بیش از همه رضایت مخاطب و ارتباط گرفتنش با فیلم برای من اهمیت دارد اما اگر به فکر سیمرغ باشم، بیش از خودم دوست دارم این اتفاق نصیب همکارانم شود، چرا که اگر انرژی و تلاش آنها برای هرچه بهتر شدن فیلم شب طلایی نبود، بدون شک کیفیت فیلم به درجه‌ای نمی‌رسید که نظر هیأت انتخاب را جلب کند.
سؤال آخر اینکه آیا این فیلم توانسته مسئولیت اجتماعی یک فیلمساز دغدغه‌مند را به جای آورد؟ و آیا اساساً به مسئولیت اجتماعی اعتقاد دارید؟
شکل‌گیری ایده فیلم «شب طلایی» از یک دغدغه و نگرانی بود. چیزی که احساس کردم باید در موردش حرف بزنم. اینکه چقدر در ارائه درست این نگرانی درست عمل کرده‌ام‌، باید مخاطبان فیلم بگویند اما احساس کردم از چیزی غافل شده‌ایم که نشانه‌هایش هر چه بیشتر از قبل در زندگی تک‌تکمان نمود پیدا کرده‌است. از طرفی هم دنبال شعار دادن نیستم و سینما را در وهله اول سرگرمی می‌دانم و به نظرم باید تماشاگر را تا جایی که در توانم هست با داستان فیلم همراه کنم. سعی کردم از ژانر معمایی که از ژانرهای محبوب سینماست، استفاده کنم تا لابه‌لای گره گشایی روایت، حرفم را نیز زده باشم. امیدوارم که این اتفاق افتاده باشد.