به سلامت روان جامعه توجه کنیم

دکتر سیدحسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
به کجا داریم می‌رویم؟ شاید موضوع اصلی بحث همین باشد. این روزها انتشار دو خبر در کشور همه را شوکه کرد؛ دو جنایت تلخ که حول رفتار خشونت‌آمیز و در نهایت قتل دو انسان بود. نخست خبر شهادت سرهنگ نیروی انتظامی در شیراز که انتشار فیلم آن کل جامعه را متأثر کرد و خبر دیگر قتل خانمی 17 ساله و بریدن سر وی به دست همسرش و با افتخار گرداندن این سر به بهانه داشتن غیرت و تعصب نسبت به ناموس.
اگر روی پرونده‌هایی که در حوزه‌های قضایی در دو دهه اخیر در کشور تشکیل شده تأمل کنیم به‌خوبی درمی‌یابیم که خشونت وجه مشخصه رفتار مردم شده است و این را کسی نمی‌تواند کتمان کند. آمار سال گذشته پزشکی قانونی نشان می‌دهد کمتر از 600 هزار پرونده قضایی در پزشکی قانونی تشکیل شده همه می‌دانیم که تازه بسیاری از خشونت‌هایی از این دست به پزشکی قانونی ارجاع نمی‌شود با این حال همین آمار هم رقم قابل توجهی است.
در اینجا ذکر چند نکته ضروری است: نخست اعمال خشونت به جای مراجعه به مراجع قانونی است که البته مردم برای مراجعه نکردن و پیگیری نکردن مشکلاتشان از طریق مراجع قضایی دلایلی دارند که بخشی از آن به موضوع اعتماد مردم به نحوه اجرای قوانین برمی‌گردد.
دومین نکته بحث خرده فرهنگ‌ها و باورها یا فشارهای فرهنگی است که می‌تواند عاملی برای چنین رفتارهایی باشد؛ از قتل رومینا دختر 13 ساله به دست پدرش گرفته تا قتل فرزندان خانواده خرمدین به دست پدر و مادرشان که خشونت‌های خانگی را به شکل‌های مختلف نشان می‌دهد و افکارعمومی را جریحه دار می‌کند و تمام شدنی هم نخواهد بود.
اگر نیم نگاهی به وضعیت سلامت روان در جامعه داشته باشیم متوجه می‌شویم حال سلامت روان ما خوب نیست و همین موضوع می‌تواند به اعمال رفتار خشونت‌آمیز دامن بزند.
ضعف مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی برای کنترل خشم، روابط بین فردی و انتخاب سبک رفتاری درست از نقاط ضعف جدی است که می‌تواند ظهور و بروز خشونت را افزایش دهد.
فراموش نکنیم در چنین شرایطی که اقتصاد حالش خوب نیست و نسبت به آینده اطمینان کافی وجود ندارد به رغم اینکه حق نداریم ناامید باشیم اما این نااطمینانی موضوع مهمی است که نباید راحت از کنارش بگذریم چرا که آستانه تحمل مردم را پایین آورده است.
همچنین موضوع مهم دیگر انتشار این اخبار و تصاویر در فضای مجازی است که افکارعمومی را جریحه دار می‌کند مردم از دیدن و شنیدن این اخبار آزرده خاطر می‌شوند و این موضوع می‌تواند احساس امنیت را در جامعه کاهش دهد.
امیدواریم مسئولان برای ارتقای سلامت روان اجتماعی تدابیری اتخاذ کنند و در برنامه توسعه هفتم که آخرین برنامه در راستای سند چشم‌انداز ایران 1404 است در سیاست‌های کلی و برنامه‌های مدون به سلامت روان جامعه توجه کنند.