فلسطین؛ از ناسیونالیسم عربی به مقاومت اسلامی

عماد هلالات
پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل
فلسطین گزاره بیکران جهان اسلام، از نهر تا بحر. سرزمین ابراهیم خلیل الله، اما از 1948 طعمه توطئه
بریتانیایی- صهیونیستی قرار گرفت. از آنجایى که بریتانیا، قصد سیطره و چنگ‌‏اندازى بر منطقه عربى اطراف کانال سوئز را داشت، مصر را اشغال و یهودیان را ترغیب کرد تا ادعاى بی‌اساس خود را مبنى بر داشتن حق بازگشت، به کوه کذایى «صهیون» در قدس و برپایى دولت در فلسطین، مجدداً مطرح کنند؛ دولتى که حامى منافع بریتانیا در منطقه بوده و از کمک‏‌هاى همه‌جانبه این کشور برخوردار باشد.
بریتانیا در همین زمینه، مشوق تئودور هرتسل (خبرنگار یهود‏تبار اتریشى) در امر دعوت از یهودیان جهان، براى تأسیس دولت صهیونیستى در فلسطین بود و عملاً نخستین کنگره صهیونیستى در شهر بازل سوئیس (1897) با حضور صدها نفر از شخصیت‏‌هاى یهودى سراسر جهان برگزار شد. در این اجلاس شرکت کنندگان موافقت کردند براى بازگرداندن یهودیان جهان به فلسطین و برپایى دولت صهیونیستى، علیه ملت و صاحبان راستین آن، تلاش کنند و در همین راستا مؤسسات مالى چندى، براى تحقق این هدف شوم دایر کردند. هرتسل هم به نوبه خود کوشید سلطان عثمانى (عبدالحمید دوم)، در مقابل پرداخت چند میلیون سکه طلا، با تسلیم فلسطین به یهودیان موافقت کند.
سلطان عبدالحمید این پیشنهاد را رد و تأکید کرد که سرزمین فلسطین، متعلق به مسلمانان بوده و حتى با پول همه یهودیان آن را نخواهد فروخت. بدین جهت یهودیان وى را در سال 1908 سرنگون کردند. هرتسل که از این نیرنگ طرفى نبسته بود، راهى آلمان، ایتالیا و روسیه شد تا آنها، یهودیان را در اشغال فلسطین یارى رسانند اما آنها از این کار سر باز زدند، زیرا فلسطین سرزمینى است که مردم خودش را داشته و تحت حاکمیت امپراطورى عثمانى بود. او که دست خالى از این کشورها بازگشته بود، به مشوق اصلى و مروج ایده صهیونیستى (بریتانیا) روى آورد و این کشور تعهد داد از طرح تشکیل رژیم صهیونیستى حمایت کند.
در سال 1917 زمانی که جنگ جهانی اول رو به پایان بود، لرد بالفور وزیر امور خارجه انگلیس تشکیل یک سرزمین ملی یهود تحت حمایت دولت انگلیس در فلسطین را به جهانیان اعلام داشت. صدور اعلامیه بالفور زمینه
قانونی - سیاسی لازم را برای تشکیل آتی دولت مستقل یهود در سرزمین فلسطین فراهم کرد. پس از سال 1918، جامعه ملل، فلسطین را به تحت الحمایگی انگلیس درآورد و این کشور متعهد شد بر پایه شرایط تحت الحمایگی فلسطین، این سرزمین را به گونه‌ای اداره کند که زمینه‌های شکل‌گیری یک کشور مستقل فراهم شده و حقوق فلسطینی‌ها پایمال نشود. ولی انگلیس تحت فشار محافل یهودیان روز به روز یهودیان بیشتری را در این سرزمین جای داد، در 15 مه ‌‌1948 همزمان با خروج نیروهای انگلیس از فلسطین، رژیم اسرائیل اعلامیه استقلال خود را منتشر کرد، به این شکل رژیم اشغالگر اسرائیل در سرزمینی شکل گرفت که متعلق به ساکنان اصلی آن یعنی فلسطینیان بود. پس از آن ساکنان یهودی این مناطق برای تداوم حضور خود در این منطقه و بخصوص فلسطین از اقدامات مختلفی مانند تلاش در جهت مهاجرت یهودیان از بیشتر نقاط جهان به سرزمین‌های اشغالی، قتل و کشتار اعراب مسلمان، خرید زمین‌های فلسطینیان و غیره استفاده می‌‌کردند.
با وجود جنگ‌های 1967 و 1973 اعراب با رژیم صهیونیستی، اما فلسطین نتوانست خود را از یوغ اشغالگری صهیونیست‌ها بیرون بیاورد. سرزمین مادری که حالا شاهد مهاجرت هزاران یهودی از اروپا و سایر مناطق جهان است. با گذر زمان، اما طلیعه امید از سال 1979 آغاز شد. امیدی که با وجود اینکه تمام جهان اسلام، آن را احساس می‌‌کردند، اما فلسطینی‌ها بیشتر نسبت به بازگشت به سرزمین غصب شده و مادری خود امیدوارتر شدند.
با وجود اینکه جنگ ایران و عراق در سال 1980 روابط ایران را با تشکیلات خودگردان به دلیل حمایت عرفات، از صدام کمرنگ کرد، اما فلسطینی‌ها دریچه امید خود را نبسته و از آن زمان پیوند ناگسستنی بین هویت خود و دریچه امیدی که می‌‌خواهد بار دیگر هویت ازدست رفته را به آنها برگرداند، ایجاد کردند. مبارزات فلسطینی رنگ دیگری به خود گرفت و با فاصله گرفتن از ناسیونالیسم عربی، هویت دینی و اسلامی برای خود در گفتمان مقاومت تعریف کرد که هرم اصلی آن سرزمین مسجدالاقصی است.
حرکت‌ جدید‌ در دسامبر 1987 (آذر1366) در جبالیا در نواز غزه با قیام‌ مردمی‌ و با الهام‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ جمهوری اسلامی و با حمله فردی از جنبش جهاد اسلامی‌ فلسطین‌ به‌ گروه‌ گشتی‌ صهیونیست‌ آغاز و طی‌ آن‌ فرمانده‌‌ پلیس‌ نظامی‌ رژیم‌ اشغالگر کشته‌ شد. ژیم‌ صهیونیست‌ در 8 دسامبر 1987 برای‌ انتقام‌ از کشته‌ شدن‌ سرپلیس‌ نظامی‌ بیت‌المقدس‌، با هدایت‌ یک‌ کامیون‌ به‌ صف‌ کارگران‌ فلسطین‌ زد که ‌چهار کارگر بی‌ دفاع‌ مسلمان‌ زیر چرخ‌های‌ کامیون‌ به‌ شهادت‌ رسیدند و 9 نفر دیگر بشدت‌ مجروح‌ شدند. در پی‌ شهادت‌ این‌ کارگران‌ مسلمان‌، اوضاع‌ در همه‌‌ مناطق‌ مسلمان‌ نشین‌ فلسطین‌ ملتهب‌ شد و مردان‌ و زنان‌ مسلمان‌ فلسطین‌ به‌ خیابان‌ها ریختند و هسته‌‌ اصلی‌ انتفاضه‌ شکل‌ گرفت. انتفاضه‌‌ اول‌ چنان‌ بر اشغالگران‌ گران بود که‌ اسحاق رابین، ‌نخست‌ وزیر وقت‌ رژیم صهیونیستی گفت:  آرزو می‌کنم‌ روزی‌ از خواب‌ برخیزم‌ و ببینم‌ تمام‌ غزه‌ در دریا فرو رفته‌ و از شر این‌ منطقه‌ رهایی‌ یافته‌ام‌.
در تاریخ 28 سپتامبر سال 2000 و در پی هجوم «آریل شارون» نخست وزیر وقت رژیم اشغالگر قدس به مسجد مبارک الاقصی به همراه تعداد زیادی از نظامیان ارتش صهیونیستی، انتفاضه دوم فلسطین موسوم به انتفاضه اقصی شعله‌ور شد. در درگیری‌های صهیونیست‌ها 7 فلسطینی شهید و بیش از 250 نفر دیگر زخمی شدند،​همچنین  13 نظامی صهیونیست هم مجروح شدند. در آن زمان درگیری‌های شدیدی در شهر اشغالی قدس درگرفت. «محمد الدوره» کودک شهید فلسطینی که در دومین روز انتفاضه اقصی به شهادت رسید، نماد انتفاضه دوم فلسطین به شمار می‌‌رود.
شکل‌گیری جنبش اسلامی حماس و جهاد اسلامی باعث شد رنگ و بوی دفاع از فلسطین متفاوت شود و مقاومت فلسطینی‌ها در برابر صهیونیست‌ها به سطحی برسد که از سال 2008 تاکنون در تمام نبردهای صهیونیست‌ها علیه فلسطینیان، با شکست مواجه شوند. جنگ 22  روزه 2008-2009، جنگ 8 روزه سال 2012، جنگ 55 روزه سال 2014، جنگ 2 روزه و سرانجام جنگ 11 روزه سال 2021، همه و همه ناشی از یک پیوند هویت اسلامی-فلسطینی با دریچه امید خود که در سال 1979 طلوع کرد.
اکنون در سال 2022 فلسطین دیگر سرزمین سال 1948 نیست، شکست‌های پی در پی صهیونیست‌ها از محور مقاومت باعث شده دیگر مقاومت فلسطینی‌ها فقط در غزه نباشد. از شیخ جراح تا خان یونس، از کرانه باختری تا رام الله، اکنون دیگر برای فلسطینی‌ها مسجل شده تنها راه بازپس‌گیری سرزمین مادری خود، مقاومت است و تا مقاومت است، فلسطین خواهد ماند و مسجد الاقصی قطعاً آزاد خواهد شد.