عقب‌نشینی در قالب آتش‌بس

زهره صفاری/ حملات سنگین انصارالله به مواضع عربستان و امارات در چند هفته اخیر، ائتلاف سعودی را مجبور به پذیرش آتش‌بس موقتی کرد که با میانجیگری سازمان ملل، نه تنها با آغاز ماه رمضان آرامش نسبی را برای شیعیان یمن به ارمغان می‌‌آورد که ورود کشتی‌های حامل سوخت به بندر الحدیده و پروازها به فرودگاه صنعا را به روال عادی بازخواهد گرداند. گرچه به باور کارشناسان عهدشکنی‌های پی در پی سعودی‌ها در توافقات پیشین، همچنان ثبات این شرایط را با اما و اگر همراه کرده است.
به گزارش «گاردین»، «هانس گروندبرگ» پس از نشست جداگانه با طرفین درگیر در «امان» پایتخت اردن در بیانیه‌ای با اعلام آتش‌بس دوماهه در حالی برای سوق یافتن یمن به سوی صلح دائمی ابراز امیدواری کرد که «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل با نگاهی تردیدآمیز به استقبال این آتش‌بس رفت: «امیدواریم این توافق راه را برای حرکت به سمت صلح هموار کند گرچه همگان از شکننده بودن این توافقات آگاه هستیم. با این حال طرفین باید از این فرصت بهره گرفته و با احترام به این توافق به سوی راهکار سیاسی حل بحران یمن پیش روند. شاید این شرایط غیرممکن به نظر برسد اما وقتی عزم سازش وجود داشته باشد صلح نیز امکانپذیر خواهد بود.»
به نوشته «العالم»، بنا بر اعلام نماینده ویژه سازمان ملل این آتش‌بس از دیروز ساعت 19 اجرایی شد و براساس آن طرفین بر توقف تمامی عملیات‌های نظامی هوایی، زمینی و دریایی در داخل و آن سوی مرزهای یمن توافق کردند. همچنین ورود کشتی‌های سوخت به بنادر الحدیده و انجام پروازهای تجاری داخل و خارج از فرودگاه صنعا به مقصدهای از پیش تعیین شده نیز برقرار شده است. «گروندبرگ» افزود: «پروسه بازکردن جاده‌ها در تعز و سایر استان‌های یمن با نظارت من انجام می‌‌شود و این آتش‌بس پس از دو ماه با توافق طرفین قابل تمدید خواهد بود. هدف از این آتش‌بس، اعطای فرصت به مردم یمن برای رهایی از خشونت، رنج و مهم‌تر از همه ایجاد امید برای پایان دادن به درگیری‌ها است که بی‌شک بدون حمایت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای هرگز امکانپذیر نبود.» براساس اعلام نماینده ویژه سازمان ملل، طی دو ماه آتش‌بس، با هدف دستیابی به آتش‌بس دائمی، مذاکراتی با طرفین درخصوص رسیدگی به اقدامات فوری اقتصادی و بشردوستانه و ازسرگیری روند سیاسی انجام خواهد شد.
به نوشته «الجزیره»، «جو بایدن» با استقبال از این آتش‌بس در بیانیه‌ای گفت: «طرفین باید به این آتش‌بس وفادار بمانند زیرا همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتم، ضروری است این جنگ پایان یابد.» در عین حال «بوریس جانسون»، نخست‌وزیر انگلیس و وزرای خارجه ترکیه و مصر نیز نسبت به این آتش‌بس واکنش مثبت نشان دادند.
این تلاش‌ها در حالی انجام شده است که به نوشته المیادین، ائتلاف سعودی با تحمیل یکی از فاجعه‌بارترین بحران‌های بشردوستانه جهان به مردم یمن، بیش از 80 درصد مردمان این کشور را به زیر خط فقر کشانده است.
توافق آتش‌بس یمن که در نخستین روز ماه رمضان در این کشور اجرایی شد، نخستین توافق دوجانبه صلح موقت از سال 2016 به شمار می‌‌رود اما تحلیلگران «فایننشال تایمز» معتقدند تعهد به این توافق همچنان امری چالش برانگیز است. «پیتر اسلیسبری»، کارشناس ارشد سیاسی گروه مطالعات بحران‌های بین‌المللی گفت: «من هم مانند بسیاری از مردم به اجرای این توافق مشکوک هستم. سوالم نیز این است که چه فاکتوری نبرد را به این سمت برده است. اما مهم‌تر از آن، اینکه چطور این توافقات روی کاغذ به اجرا درمی‌‌آیند.»
موضوعی که به نوشته ایسنا به نقل از المیادین، «محمد البخیتی»، عضو شورای سیاسی انصارالله یمن درباره آن گفت: «آتش‌بس در یمن به دنبال حملات اخیر انصارالله در عمق عربستان و پس از تماس‌های صورت گرفته میان صنعا و ائتلاف سعودی محقق شد. این آتش‌بس فرصتی برای کشورهای ائتلاف متجاوز خواهد بود تا در مواضع خود برای رسیدن به صلح دائمی و فراگیر در یمن بازنگری کنند. اما نمی‌توان بر وفاداری کشورهای متجاوز حساب کرد. گرچه این آتش‌بس در سایه حملات اخیر انصارالله، شرایطی متفاوت از گذشته را ایجاد کرده است.»
به گزارش الجزیره، در همین حال «احمد بن مبارک» وزیر خارجه یمن، «محمد عبدالسلام» سخنگوی انصارالله و «محمدعلی الحوثی» در توئیت‌هایی جداگانه از این آتش‌بس استقبال کرده و خواهان پایبندی به این توافق شدند.
«فرانس پرس» نوشت انصارالله هفته گذشته اعلام کرده بود که در صورت برقراری آتش‌بس، حدود هزار و 400 نفر از زندانیان خود را که تنها 823 تن آنها حامیان دولت و 19 نفرشان نیز سعودی و سودانی هستند، آزاد خواهد کرد. آخرین تبادل اسرا در اکتبر 2020 و با آزادی 1056 نفر از هر دو طرف انجام شده است.