شرکت های دانش بنیان، موتور محرکه پیشرفت

سوسن صادقی
خبرنگار
مقام معظم رهبری شعار سال جدید را «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نامگذاری کرده‌اند. شعاری که نشان از دقت ایشان به حوزه دانش‌بنیان و فناورانه دارد. اما برای عملیاتی کردن این شعار در سال جدید چه اقدام‌هایی باید صورت گیرد؟ درباره این موضوع  نظر پرویز کرمی سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و حسین اسلامی رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران را جویا شده‌ایم.
اجرای شعار با هم‌افزایی
پرویز کرمی سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری معتقد است که نامگذاری سال جدید «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی رهبر معظم انقلاب برای فعالان زیست بوم فناوری یک شگفتانه است که این موضوع نشان از توجه ملی به تولید و اشتغال‌آفرینی فناورانه متعاقب یک دهه فعالیت موفق در این حوزه دارد.
کرمی با اشاره به اینکه این اتفاق در ابتدای قرن جدید امید را در این زیست بوم زنده و تقویت کرده است، به «ایران» گفت: این نامگذاری نشان می‌دهد که این مسیر دارای نقشه راهی است به سمت پیشرفت و تولید که باید با محوریت شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف اشتغالزایی شکل بگیرد و از خام فروشی و تکیه بر واردات جلوگیری شود تا اقتصاد کلان کشور را دچار تغییرات قابل توجهی کند.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از 6 هزار و 700 شرکت دانش‌بنیان و یکهزار و 500 شرکت خلاق در کشور وجود دارد، افزود: دانش‌بنیان بودن به این معناست که دانش و فناوری پیشرفته در همه عرصه‌های تولید و جامعه و کسب و کار بتواند نقش آفرینی کند، البته برای تحقق این امر و اینکه این شعار روی زمین نماند و عملیاتی شود باید سیاستگذاری‌های همسو و پیگیری‌های مستمر و تغییر رویکردهای سنتی برای حمایت‌های بجا صورت بگیرد.
دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق در ادامه گفت: تا نهادهای اصلی و وزارتخانه‌های مربوطه پای کار نیایند، موفقیت دانش‌بنیان‌ها ممکن نیست و تولید علم و دانش اقتصادی میسر نمی‌شود بنابراین برای دو برابر کردن شرکت‌های دانش‌بنیان آن هم با حفظ کیفیت و نیز افزایش اشتغال در این حوزه باید همه وزارتخانه‌های مربوطه مانند کار، جهاد کشاورزی، نفت، نیرو، صمت و البته معاونت علمی همه پای کار بیایند و امکانات لازم برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را تأمین کنند تا با هم‌افزایی این هدف محقق شود و مهم‌تر اینکه برای عملیاتی شدن این هدفگذاری باید مطالبه رهبری به مطالبه جامعه هم تبدیل شود.
وی افزود: تا پایان سال 1400 میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان 350 هزار میلیارد تومان بوده است. پس این میزان در پایان سال 1401 باید قابل رصد و اندازه‌گیری، پایش و مطالبه باشد و حداقل به 700 تا 800 هزار میلیارد تومان برسد. این موضوع نمی‌تواند محقق شود مگر اینکه میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان فعلی افزایش یابد و به تعداد شرکت‌های جدید دانش‌بنیان اضافه شود. این کار هم باید از طریق توسعه بازار، توسعه محصول و ایجاد بازارهای جدید صادراتی انجام شود، زیرا تا شرکت‌های موجود دانش‌بنیان بزرگ نشوند و دانش‌بنیان‌های جدید به این تعداد اضافه نشود، کار با چالش همراه است.
کرمی برای عملیاتی شدن میزان فروش در نظر گرفته شده نیز گفت: باید با ایجاد خانه‌های نوآوری و صادرات ایران در سایر کشورها، شکل‌دهی به پاویون‌های صادراتی، اعطای مجوزهای معافیت از تشریفات قانون برگزاری مناقصات، اعطای معافیت‌های مالیاتی به مجریان فعالیت دانش‌بنیان در شرکت‌های بزرگ و اعطای معافیت‌های بیمه‌ای به مجری فعالیت دانش‌بنیان در شرکت‌های بزرگ در دستور کار قرار بگیرد و پیگیری شود.
به گفته وی، باید شرکت‌های بزرگ در بهره‌گیری از دانش‌بنیان‌ها پیشقدم شوند و با جدیت ورود کنند، در غیر این صورت تولید دانش‌بنیان شکل نمی‌گیرد. به عبارتی وقتی تولید دانش‌بنیان‌ها شکل گرفت، بازارهای هدف و بازارهای جدید صادراتی باید وجود داشته باشند تا این تولیدات در آنها عرضه شوند.
به اعتقاد سخنگوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اقدام‌های دولت هم برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و خلاق، توانمندسازی سرمایه انسانی و ارتقای زیست بوم از طریق ایجاد شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری، خانه‌های خلاق و نوآوری و کارخانه‌های نوآوری در حال انجام است.
به گفته کرمی، معاونت علمی خوشه‌های اولویت‌دار را از مدت‌ها قبل تعریف و کار را شروع کرده، به‌طوری که در حوزه سلامت شامل تجهیزات و ملزومات پزشکی، داروهای پیشرفته و سلامت هوشمند است یا در حوزه حمل‌ونقل هوشمند پروژه اتوبوس برقی، قطار ریلی برقی و موتورسیکلت برقی را در دستور کار قرار داده‌ایم.
دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق به مزیت‌های اکوسیستم فناوری اشاره کرد و گفت: توجه به این بخش باعث ارتقای رقابت‌پذیری تولیدات داخلی، افزایش کیفیت محصول، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه تولید می‌شود.
دانش‌بنیان، راه حل مشکلات
حسین اسلامی رئیس هیأت مدیره نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نیز معتقد است که انتخاب سال با عنوان «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی رهبر معظم، انتخاب دقیقی است چرا که رهبر معظم انقلاب در چند سال اخیر روی بخش تولید و شکوفایی آن تمرکز کرده‌اند و تولید در داخل را راه حل گشایش مشکلات و پیشرفت کشور می‌دانند.
اسلامی به «ایران» گفت: در دیدار اخیر رهبر معظم انقلاب با دانش‌بنیان‌ها و سایر کسب و کارها که به همراه چندین نماینده از صنف فاوا حضور داشتیم، نماینده مجموعه‌های دانش‌بنیان نکات مربوط به این مجموعه‌ها را گفتند و جمع‌بندی پایانی رهبر معظم انقلاب نشان داد که ایشان نگاه ویژه‌ای روی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌هایی که پیش برنده اقتصاد دیجیتال هستند، دارند.
وی با بیان اینکه در دولت هم شاهد تشکیل کارگروه اقتصاد دیجیتال هستیم و اختیارات رئیس جمهور و هیأت وزیران در این حوزه به کارگروه تفویض شده و ریاست آن بر عهده عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است، افزود: انتخاب چنین شعاری برای سال جدید مثبت است و دلیل آن هم این است که آینده سازان حوزه فناوری ما هم اکنون در مجموعه‌های دانش‌بنیان و استارتاپی متمرکز شده‌اند. ما در کشور اسلامی‌مان ایران شاید در خیلی از حوزه‌های دیگر نتوانیم با جهان رقابت کنیم اما شرکت های فعال  در حوزه فناوری‌های نوین بخصوص در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات در همین چند سال اخیر رشد اقتصادی خوب و متناسبی داشته‌ایم به‌ طوری که رشد اقتصادی در حوزه فاوا در سال‌های اخیر بیشتر از دیگر صنایع است.
رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در ادامه گفت: در اشتغال هم همین‌گونه است، شاید صنایع بزرگ و قدیمی نتوانند در حال حاضر اشتغال زیادی را ایجاد کنند و گاهی شاهد تعدیل در این صنایع هستیم اما شرکت های فعال در حوزه فاوا با توجه به تخصص‌هایی که ایرانی‌ها در این حوزه کسب کرده‌اند و همین طور  با رشد خیره‌کننده این نوع کسب و کارها که حوزه مناسبی برای تولید و اشتغال بوده و شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌هایی که در حوزه فناورانه فعالیت می‌کنند، تاکنون توانسته‌اند اشتغالزایی خوب و با کیفیتی ایجاد کنند.
اسلامی بستر لازم برای تحقق این شعار را کماکان مانع زدایی از پیش روی کسب و کارها دانست (که شعار سال پیش هم بوده) و افزود: باید مانع زدایی از کسب و کارهای دانش‌بنیان در سال جدید هم ادامه یابد. البته موانع هم بیشتر از نوع نگاه و بینشی است که به حوزه فناورانه وجود دارد از این‌رو حتماً باید نگاه‌ها تغییر کند. از سوی دیگر باید اندیشکده‌های نظام و فعالان صنفی هم تصویر درستی را از اتفاق‌های جدیدی که در اقتصاد دانش‌بنیان رخ می‌دهد، ایجاد کنند.
وی افزود: نقش مجلس شورای اسلامی و مرکز ملی فضای مجازی نیز در راستای مانع زدایی‌ها بسیار خطیر و پررنگ است و نحوه برخورد با تخلفات مجموعه‌های دانش‌بنیان موضوع بسیار مهم و تأثیرگذاری است. قوه قضائیه نیز باید با تخلفات این حوزه به نحوی برخورد کند که شرکت‌های دانش‌بنیان آسیب نبینند.
به گفته رئیس نظام صنفی رایانه‌ای البته مجموعه دولت نیز با ایجاد کارگروه اقتصاد دیجیتال در هیأت دولت گام اول را در این راستا برداشته است که باید تقویت شود و ما در صنف فاوا آمادگی جدی برای همکاری داریم.به اعتقاد اسلامی، مهم‌ترین موضوع این است که در بودجه و مصوبات مجلس و ارزیابی‌ای که دولت از مدیران خود انجام می‌دهد باید بحث توجه به عملیاتی کردن شعار سال گنجانده شود و موضوع از حالت شعاری به دستورالعمل عملیاتی در تمامی قوا تبدیل شود. ما در نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز روی این موضوع کار می‌کنیم و به احتمال زیاد بزودی در این خصوص نامه‌ای را برای رهبر معظم انقلاب ارسال خواهیم کرد.