حال ناخوش صادرات گل و گیاه

نفیسه امامی
خبرنگار
امروز صنعت گل‌و‌گیاه و پرورش گیاهان زینتی در کشور به یکی از پردرآمدترین و سودآورترین بخش‌های تولید در کشورها بدل شده است و تولید و صادرات آن سالانه میلیاردها دلار سود نصیب کشورهای پرورش‌دهنده گل در جهان می‌کند.
کشور ما نیز با توجه به شرایط اقلیمی مناسب در تولید گل و گیاه، این پتانسیل را داراست که با تولید انبوه و گسترده، زمینه مناسب برای ارزآوری و ایجاد اشتغال پایدار را در این بخش فراهم کند، آن‌هم در شرایطی که همواره بر اهمیت افزایش صادرات غیرنفتی و قطع وابستگی از نفت تأکید شده است. این در حالی است که ما در این عرصه هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم، اما در بازارهای کشورهای خارجی از جمله ترکیه در همسایگی ایران این صنعت توجه صادرکنندگان را به خود جلب کرده است.
پرورش‌دهندگان گل و گیاه کشور برای حضور مستمر و جدی در صادرات بین‌المللی باید در ساختار مدرنیزه و بهره‌مند از تکنولوژی روز قرار بگیرند اما هنوز بخش عمده‌ای از آنها در این سیکل قرار نگرفته‌اند و این موضوع یکی از چالش‌های اساسی در افزایش قدرت رقابت‌پذیری کشورمان با دیگر تولیدکنندگان محسوب می‌شود.

ورشکستگی بسیاری از تولیدکنندگان با شیوع کرونا
غلامحسین سلطان‌محمدی رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران که از فعالان قدیمی در تولید و پرورش است، در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه کشور پیشرفت خوبی در حوزه گل و گیاه داشته است، گفت: پرورش گل و گیاه نسبت به 40 سال قبل گسترش قابل قبولی داشته به‌طوری که از هزار واحد تولیدی اکنون به 15 هزار واحد رسیده‌ایم. در گذشته شهر محلات قطب تولیدکننده گل و بنیانگذار آن بوده اما اکنون شهرهای دیگری به محلات اضافه شده‌اند.
وی درباره مهمترین شهرهای تولیدکننده گل و گیاه در کشور گفت: استان تهران یکی از بزرگترین شهرها با 3200 واحد تولیدی در پرورش شاخه بریده و گیاهان فصلی گلدار، استان مازندران با پرورش گیاهان آپارتمانی و گیاهان مختص فضای سبز، شهر محلات در پرورش گیاهان گلدار و شاخه بریده و استان‌های اصفهان، کرمان، خراسان و آذربایجان شرقی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
سلطان‌محمدی درباره مهمترین عوامل در راه‌اندازی واحدهای تولیدی در حوزه گل و گیاه گفت: زمین وسیع با قیمت مناسب به همراه آب از اصلی‌ترین ابزار برای راه‌اندازی واحدهای تولیدی در حوزه گل و گیاه محسوب می‌شوند. یکی از مختصات مهم در این عرصه تولید در مقیاس انبوه و بالاست ضمن اینکه گلخانه‌ها هم باید از تکنولوژی روز بهره‌مند باشند.
وی اضافه کرد: تولیدکنندگان ما با حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گل و گیاه اکنون به این اصل مهم رسیده‌اند که تولیدات باید ماندگار و با قابلیت صادراتی تولید شوند.
سلطان‌محمدی، شیوع کرونا را باعث ایجاد ضربه‌های فراوان به تولیدکنندگان گل و گیاه عنوان کرد و افزود: با شیوع کرونا از سال 98 برگزاری مراسم و جشن‌ها لغو شد و بسیاری از تولیدکنندگان متضرر شده و حتی ورشکست شدند و عده‌ای دیگر نتوانستند روی پای خود بایستند و به همین علت از این عرصه خارج شدند. در سال 99 هم بسیاری از تولیدکنندگان نتوانستند تولید داشته باشند اما در سال 1400 مجدداً عده‌ای از پرورش‌دهندگان وارد عرصه تولید شدند.
وی درباره مصرف سرانه گل و گیاه در کشور در طول یک‌سال گفت: مصرف سرانه گل شاخه بریده طی سال از 15 شاخه بیشتر نشده است. ما در هر سال به‌طور میانگین 3 میلیارد شاخه گل تولید می‌کنیم که با احتساب مصرف سرانه 15 شاخه گل تقریباً نیمی از تولیدات بدون استفاده باقی می‌مانند.
رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران، برگزاری نمایشگاه‌های گل و گیاه در داخل را مؤلفه‌ای در جهت شناسایی پتانسیل ایران برای تولید و صادرات گل دانست و افزود: برپایی نمایشگاه‌های داخلی این امکان را برای ما فراهم کرد تا حداقل کشورهای همسایه از ظرفیت ما برای تولید انواع گل و گیاه باخبر شوند زیرا ایران کشوری چهار فصل و با اقلیم‌های مختلف است و کشورهای عربی هم مصرف‌کننده بالای گل هستند. بنابراین ایران می‌تواند تأمین کننده نیاز کشورهای همسایه خود باشد.

صادرات منطبق با ظرفیت‌ها نیست
وی میزان صادرات گل و گیاه را با توجه به ظرفیت بالای کشور ضعیف عنوان کرد و گفت: میزان صادرات ما در سال به 150 میلیون دلار نمی‌رسد و بیشتر به عراق و کشورهای بلوک شرق و بید قرمز هم که فقط در ایران تولید می‌شود به کشورهای اروپایی صادر می‌گردد.
رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران، با بیان اینکه گلخانه‌های کشور نیمه صنعتی هستند درحالی که باید صنعتی شوند، گفت: برای تقویت صادرات باید قیمت تمام شده محصول کاهش پیدا کند تا محصول قابل رقابت شود. علاوه بر اینکه تولیدات باید در مقیاس انبوه باشند و بسته‌بندی مناسبی هم داشته باشند. همچنین باید زیرساخت‌های صادراتی درنظر گرفته شوند به این معنا که بازاریابی‌های لازم انجام بگیرد و سلایق کشورهای صادراتی هم درنظر گرفته شود.

ضرورت صادرات گل و گیاه از طریق حمل و نقل هوایی
سلطان محمدی با انتقاد از عدم وجود سیستم حمل و نقل مناسب برای صادرات گل و گیاه گفت: ما هنوز برای صادرات گل از حمل و نقل هوایی بی‌بهره هستیم و صرفاً از طریق زمینی صادرات انجام می‌شود درحالی که باید پایانه‌های صادراتی و شبکه حمل و نقل ایجاد شود. صادرات می‌تواند ارزآوری و اشتغالزایی برای کشور به همراه داشته باشد اما ابتدا باید الزامات حمل و نقل استاندارد فراهم گردد.
وی یادآور شد: به‌طور معمول گل ماندگاری بیش از 15 روز ندارد و اگر بیشتر از این زمان در گمرک و پایانه‌های حمل و نقل صرف شود، بیشترین مدت زمان برای ماندگاری آن از بین می‌رود درحالی که گل باید در روزی که چیده می‌شود در بسته‌بندی مناسب قرارگیرد و در روز بعد به کشور هدف صادر شود.
وی با اشاره به اینکه دولت برای نوروز 1401 بازار خرید و فروش مناسبی برای تولیدکنندگان گل و گیاه فراهم کرده بود، گفت: امسال بعد از گذشت دو سال استقبال خوبی از خرید شد اما متأسفانه بازار بعد از پایان نوروز کساد شده است چون هوا امسال زود گرم شد و درحالی‌که هنوز گل‌های زمستانی به فروش نرسیده‌اند، گل‌های بهاری به بازار وارد شده‌اند.
سلطان‌محمدی تولید گل و گیاه در کشور را به شکل خرده پایی عنوان کرد و گفت: تا وقتی که تولید در ابعاد عمده و وسیع انجام نگیرد، صادرات ما در این بخش ضعیف باقی خواهد ماند. اگرچه بخشی از تولیدکنندگان گل و گیاه نسبت به قبل از روش‌های مدرن استفاده می‌کنند اما تعداد آنها زیاد نیست.
سلطان‌محمدی ادامه داد: امسال بعد از اتمام نوروز، ماه رمضان از راه رسید و تعداد جشن‌ها و عروسی‌ها هم کاهش پیدا کرد. به همین علت در حدود 70 درصد از قیمت شاخه گل بریده نسبت به قبل از عید افت پیدا کرده است و به عنوان نمونه شاخه گلی که در شب عید 15 هزار تومان فروخته می‌شد الان 5 هزار تومان هم خریده نمی‌شود.

گل به نازل‌ترین قیمت رسید
رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران تصریح کرد: گل در مناسبت‌ها و اعیاد ویژه گران می‌شود اما اکنون ارزان‌ترین زمان برای خرید گل در بازار است. به طور معمول قیمت گل در شش ماهه اول سال ارزان‌تر از شش ماهه دوم می‌شود چون در شش ماهه اول تولید دو برابر می‌شود اما در فصل‌های پاییز و زمستان با سردی هوا، تولید کاهش می‌یابد و قیمت گل بالا می‌رود.
وی با بیان اینکه فرهنگ‌سازی مناسبی برای خرید و استفاده از گل در کشور انجام نگرفته است، افزود: تولید، توزیع و مصرف یک مثلث را تشکیل می‌دهند که می‌توانند در خدمت تولید و مشتری‌مداری و ترویج مصرف گل و گیاه کشور باشد. هنوز در کشور فرهنگ مناسب برای خرید و هدیه دادن گل را نیاموخته‌ایم تا به این واسطه به تولیدکندگان این عرصه نیز کمک شود.
سلطان‌محمدی در پایان گفت: تولید کنندگان و فروشندگان باید اطلاعات کاملی از طریقه نگهداری گل‌ها و گیاه را به شهروندان آموزش دهند تا خانه و محل کار شهروندان از گل وگیاه پر شود و علاوه بر اشتغالزایی، کمک به صنعت گل و گیاه کشور شود و مصرف سرانه آن ارتقا پیدا کند.